Phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội qua dữ liệu từ cơ quan Thuế

Tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp, người dân đăng kí tham gia BHXH

Thời gian qua, mặc dù cơ quan BHXH đã tích cực đẩy mạnh công tác rà soát và phát triển đối tượng tham gia BHXH tại các DN nhưng hiệu quả mang lại chưa cao. Căn cứ dữ liệu Cục Thuế tỉnh cung cấp về số lượng DN, DN đang hoạt động kê khai thuế đến thời điểm tháng 10/2018 kết hợp với dữ liệu trên phần mềm quản lí thu và cấp sổ thẻ, BHXH tỉnh đã tiến hành phân loại, rà soát, gồm 2.804 DN, tương ứng với 43.797 lao động, trong đó, có 1.864 DN chưa tham gia BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), 940 DN đã tham gia BHXH, BHYT, BHTN nhưng chưa đầy đủ.

Đến ngày 31.8.2019, BHXH tỉnh đã kiểm tra, rà soát được 1.452 DN trong tổng số 1.864 DN do cơ quan Thuế cung cấp. Qua quá trình kiểm tra, rà soát cho thấy, có nhiều nguyên nhân dẫn đến hạn chế, vướng mắc trong việc phát triển đối tượng tham gia BHXH tại các DN. Đó là do việc xác định số lao động tại thời điểm cơ quan BHXH đến làm việc còn bất cập. Trên thực tế, thông thường sau ngày 31/3 năm sau cơ quan Thuế cung cấp danh sách lao động kê khai thuế thu nhập cá nhân của các DN năm trước cho cơ quan BHXH nên khi cơ quan BHXH đến kiểm tra, khảo sát thì DN khai báo số lao động do cơ quan thuế cung cấp phần lớn không còn trong danh sách chi trả tiền lương của DN, nhưng tại thời điểm quyết toán thuế thu nhập cá nhân (TNCN) năm đó thì số lao động này vẫn được kê khai thuế thu nhập cá nhân với cơ quan Thuế và được tính vào chi phí để khấu trừ thuế thu nhập DN.

Trong quá trình khảo sát, làm việc với DN, cơ quan BHXH ghi nhận chênh lệch lớn về số lượng lao động thực tế so với số lao động DN đã kê khai thuế TTCN với cơ quan Thuế. Ngành BHXH tiến hành khảo sát thực tế và lập biên bản 972 DN, phát hiện 372 DN kê khai thuế không có lao động, nhưng kết quả khảo sát có 1.579 lao động thực tế có hưởng lương tại DN; 169 DN kê khai thuế với 896 lao động nhưng khảo sát thực tế không có lao động làm việc tại DN; 431 DN kê khai thuế với 3.903 lao động, kết quả khảo sát có 2.265 lao động thực tế có hưởng lương tại DN, chênh lệch số lao động thực tế tại DN ít hơn so với lao động đã kê khai với cơ quan thuế là 1.638 người.

Theo giải trình của các DN thì số người lao động kê khai với cơ quan Thuế năm trước đến thời điểm hiện tại đã nghỉ việc nên không thực hiện đăng kí đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động hoặc DN kê khai để khấu trừ chi phí tính thuế thu nhập DN nhưng thực tế không có sử dụng lao động. Thêm vào đó, các DN hoạt động trên địa bàn tỉnh phần lớn có quy mô nhỏ, siêu nhỏ, hoạt động thuộc lĩnh vực xây dựng, thương mại và dịch vụ gặp khó khăn về vốn, sản xuất, kinh doanh kém hiệu quả, chủ yếu là tự tạo việc làm cho gia đình nên có ít lao động. Một số DN nằm trong Khu Kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo hiện nay không được ưu đãi về thuế nên gặp khó khăn, giải thể…

Trên cơ sở hướng dẫn của BHXH Việt Nam về việc rà soát, khai thác, phát triển số người tham gia BHXH thông qua dữ liệu do cơ quan Thuế cung cấp, BHXH tỉnh đã yêu cầu các DN lập hồ sơ đăng kí đóng BHXH cho người lao động, đôn đốc, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra đối với DN không đăng kí tham gia hoặc đóng BHXH không đầy đủ, không đúng thời hạn.

Đối với các DN đã rà soát và lập biên bản làm việc có số lao động thuộc đối tượng phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN nhưng DN chưa đăng kí tham gia hoặc đã đăng kí tham gia nhưng chưa đầy đủ, BHXH tiếp tục tăng cường đôn đốc DN hoàn thành việc đăng kí tham gia trước ngày 31/10/2019. Định kì hằng tháng hoặc hằng quý, cơ quan quản lí nhà nước về lao động cần yêu cầu DN báo cáo chi tiết tình hình sử dụng lao động tại DN làm cơ sở để cơ quan Thuế, BHXH ghi nhận danh sách lao động, thu nhập trong các DN khi thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về Thuế và BHXH.

Để việc phát triển đối tượng tham gia BHXH hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới, nhất là lực lượng lao động làm việc tại các doanh nghiệp trong tỉnh, Giám đốc BHXH tỉnh Hồ Sỹ Nam cho rằng, các cơ quan quản lí nhà nước (Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Sở Kế hoạch và Đầu tư…) cần tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, rà soát cập nhật kịp thời tình trạng DN (đang hoạt động, tạm ngừng hoạt động, đã giải thể, phá sản, không còn hoạt động tại địa chỉ đăng kí,...), có biện pháp xử lí đối với những DN không tuân thủ quy định của pháp luật về lĩnh vực lao động, tiền lương, lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐBNN cho người lao động. Tiếp tục rà soát những DN hoạt động cầm chừng, không ổn định, không còn đủ năng lực cạnh tranh như năng lực về tài chính, lao động, tiền lương ... nhằm đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho người lao động và tạo điều kiện cạnh tranh công bằng cho những DN tuân thủ đúng các quy định của pháp luật. Đồng thời, Cục Thuế tỉnh cần kịp thời xử lí những DN kê khai khống lao động và thu nhập cá nhân để khấu trừ chi phí tính thuế thu nhập DN nhưng thực tế không có sử dụng lao động.

Cùng với đó, BHXH tỉnh tiếp tục phối kết hợp với các ngành như Thuế; Lao động, Thương binh và Xã hôịl; Liên đoàn Lao động tỉnh; các địa phương tổ chức hội thảo, tọa đàm tuyên truyền phổ biến chính sách, quy định pháp luật về BHXH đến các DN và người lao động trên địa bàn. Ngành cũng đẩy mạnh các hình thức tiếp nhận hồ sơ đăng kí tham gia BHXH như thông qua giao dịch hồ sơ điện tử, thông qua bưu điện… nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho DN, người lao động tham gia BHXH.

Bảo Bình