Phát triển nguồn nhân lực xanh: Động lực then chốt cho tăng trưởng bền vững

Trang bị năng lực xanh từ kiến thức đến tư duy

Sáng 17/4, tiếp tục chương trình Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Đối tác vì Tăng trưởng xanh và Mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G) lần thứ 4 tại Hà Nội, đã diễn ra các phiên thảo luận cấp Bộ trưởng.

Trong đó, Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc chủ trì Phiên thảo luận số 4 với chủ đề "Đầu tư vào con người - Kiến tạo đội ngũ cho nền kinh tế tương lai".

Phiên thảo luận có sự tham dự của đại diện các đoàn tham dự Hội nghị P4G, các tổ chức của Liên hợp quốc, định chế tài chính quốc tế, đại diện giới học giả và doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đã tập trung trao đổi các giải pháp phát triển nhân lực và thị trường lao động cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trên toàn cầu.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng chia sẻ thông tin về các mô hình hợp tác thành công ở các nước trên thế giới trong việc đào tạo đội ngũ nhân lực xanh, phục vụ cho chuyển đổi xanh của nền kinh tế.

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận. (Ảnh: DUY LINH)

Phát biểu tại phiên thảo luận, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, Đảng Cộng sản Việt Nam, Chính phủ Việt Nam luôn quan tâm đến phát triển giáo dục và đào tạo với quan điểm: Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội.

Theo Thứ trưởng, một trong những cột trụ quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh, cam kết thực hiện Net Zero vào năm 2050 chính là phát triển nền kinh tế tuần hoàn, dựa trên nguyên tắc tối ưu hóa tài nguyên, giảm rác thải và thúc đẩy phát triển bền vững.

Để làm được điều này, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó vai trò của giáo dục là phát triển các ngành, nghề gắn với kinh tế tuần hoàn và đào tạo nguồn nhân lực có năng lực thích ứng và dẫn dắt quá trình chuyển đổi.

Trong thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành, nghề gắn kết với phát triển nền kinh tế tuần hoàn, tạo nền tảng cho phát triển nhân lực xanh.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nêu rõ, trong tương lai, hệ thống giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học cần nhanh chóng cập nhật và phát triển các chương trình đào tạo mới, tập trung vào phát triển các kỹ năng và chuyên môn học thuật, phục vụ các lĩnh vực then chốt, góp phần phát triển kinh tế tuần hoàn như: Công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, nông nghiệp hữu cơ, xây dựng môi trường xanh, công nghệ môi trường, quản lý chất thải, tái chế vật liệu, logistics xanh và thiết bị sản phẩm bền vững.

Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc phát biểu. (Ảnh: DUY LINH)

Đặc biệt, ưu tiên phát triển các ngành nghề liên quan đến năng lượng tái tạo, kỹ thuật tái chế và quản lý chất thải thông minh - những lĩnh vực sẽ đóng vai trò trụ cột trong cấu trúc kinh tế xanh tương lai.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng chỉ rõ những ưu tiên khác như: Hỗ trợ phát triển mô hình giáo dục-doanh nghiệp gắn kết thực tiễn tuần hoàn; tăng cường hợp tác quốc tế và tiếp cận tri thức xanh; ưu tiên đầu tư và hỗ trợ chuyển đổi nghề xanh tại địa phương…

Theo đó, cần có chính sách ưu tiên đào tạo lại và chuyển đổi nghề cho lao động ở các khu vực bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi. Đây là chìa khóa bảo đảm chuyển đổi phù hợp và không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình hành động Net Zero, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh.

Giám đốc quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam, ông Shantanu Chakraborty cho rằng, khả năng đổi mới sáng tạo và thích ứng nhanh với công nghệ xanh sẽ là chìa khóa giúp các quốc gia bắt kịp xu hướng toàn cầu.

Để đạt được điều đó, đại diện ADB khuyến nghị các ưu tiên chiến lược cần được triển khai song song, bao gồm đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo, phát triển các chương trình giảng dạy "xanh" ở mọi cấp học, từ phổ thông đến đào tạo nghề, với nội dung thực hành gắn sát thực tiễn sản xuất-kinh doanh, tạo lập môi trường học tập suốt đời và phát triển chuyên môn liên tục, nhằm cập nhật kịp thời với tốc độ tiến bộ của ngành xanh.

Đặc biệt, chính sách và ưu đãi của chính phủ đóng vai trò then chốt, từ hỗ trợ cơ sở đào tạo, miễn giảm thuế, đến tài trợ nghiên cứu và phát triển. Việc xây dựng khung kỹ năng và trình độ quốc gia về chuyển đổi xanh sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc chuẩn hóa và lan tỏa các chương trình đào tạo chất lượng.

ADB cũng kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước trong triển khai các chương trình đào tạo linh hoạt, hướng đến thu hẹp khoảng cách kỹ năng, đồng thời tạo điều kiện để người lao động và cộng đồng địa phương tham gia sâu hơn vào các sáng kiến xanh, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Trong đó, mô hình cộng đồng phát triển xanh tại Đồng bằng sông Cửu Long mà Việt Nam đang triển khai được ADB đánh giá là một hướng đi sáng tạo và hiệu quả, đáng để học hỏi.

Nguồn nhân lực là trung tâm của tăng trưởng xanh

Bà Noralene M. Uy, Trợ lý Bộ trưởng Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên Philippines cho biết, tại Philippines, chính phủ xác định rõ nhiệm vụ cấp bách là tái cấu trúc toàn diện hệ thống đào tạo và phát triển kỹ năng lao động, nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế xanh. Cải cách này bao gồm việc tích hợp các kỹ năng bền vững và quy tắc bảo vệ môi trường vào toàn bộ quy trình đào tạo nghề.

"Chúng tôi đang hướng tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang các lĩnh vực carbon thấp, tạo ra lực lượng lao động lành nghề, đáp ứng nhu cầu mới của thị trường và hỗ trợ các chính sách tăng trưởng xanh trong tương lai", bà Noralene thông tin.

Cũng theo bà, Chính phủ Philippines đang tích cực triển khai các chương trình tạo việc làm trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, nông nghiệp sinh thái, xây dựng bền vững và quản lý tài nguyên. Bên cạnh đó, các chính sách thúc đẩy cạnh tranh xanh cũng đang được hoàn thiện để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên nền tảng phát triển bền vững.

Bà Ramla Khalidi, Đại diện thường trú UNDP Việt Nam phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Theo bà Ramla Khalidi, Đại diện thường trú của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Việt Nam, lực lượng lao động xanh là yếu tố nền tảng để thực hiện các mục tiêu khí hậu. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này cũng đặt ra những thách thức lớn về năng lực, đòi hỏi xây dựng các mô hình giáo dục linh hoạt, cập nhật và mang tính đổi mới cao.

UNDP ghi nhận Việt Nam đã có nhiều chương trình, sáng kiến mang tính tiên phong hướng tới phát triển bền vững, trong đó đáng chú ý là các chương trình đào tạo nghề xanh, thúc đẩy kỹ năng số và tư duy thích ứng trong giới trẻ.

Về phần mình, ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng Đại diện Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) tại Việt Nam nhấn mạnh, nguồn nhân lực đóng vai trò cốt lõi trong quá trình tăng trưởng xanh toàn cầu.

UNESCO kêu gọi xây dựng một hệ thống đào tạo nhân lực xanh toàn cầu, tập trung vào phát triển kỹ năng xanh, kỹ năng số và năng lực đổi mới sáng tạo, cùng tư duy đột phá với lực lượng lao động có năng lực thích ứng.

Từ nay đến năm 2030, UNESCO sẽ tiếp tục đẩy mạnh giáo dục vì phát triển bền vững, trong đó lồng ghép các nội dung bảo vệ môi trường và thích ứng khí hậu vào hệ thống giáo dục chính quy và ngoài nhà trường.

Đại diện UNESCO bày tỏ sự hài lòng khi hợp tác với Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam để triển khai các chương trình giáo dục xanh tại Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, với sự tham gia tích cực của các trường học và toàn hệ thống giáo dục cơ sở, trong đó thúc đẩy cách tiếp cận lồng ghép vấn đề môi trường và áp dụng các nguyên tắc xanh vào mô hình Trường học hạnh phúc.

PGS,TS Bùi Huy Nhượng - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Từ thực tiễn Việt Nam, PGS,TS Bùi Huy Nhượng - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, giáo dục phổ thông là giai đoạn đặc biệt quan trọng để gieo mầm tư duy xanh, phát triển bền vững ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Việc tích hợp các nội dung về môi trường, khí hậu, phát triển bền vững vào các môn học như khoa học tự nhiên, địa lý, giáo dục công dân… cần được đẩy mạnh, theo hướng thực tiễn, liên ngành và tạo hứng thú cho học sinh.

Bên cạnh đó, việc xây dựng các mô hình trường học xanh, tổ chức hoạt động trải nghiệm ngoài trời, nâng cao nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường cũng được xem là phương pháp giáo dục hiệu quả để dần dần hình thành tư duy xanh cho học sinh, cùng với đó là kế hoạch đào tạo giảng viên nòng cốt, nâng cao năng lực sư phạm về giáo dục vì phát triển bền vững và kỹ năng lồng ghép trong giảng dạy.

Nhấn mạnh vai trò trung tâm của giáo dục, đào tạo nghề và chuyển đổi kỹ năng lao động trong tiến trình hiện thực hóa mục tiêu phát triển xanh, các đại biểu tại phiên họp thống nhất cho rằng, phát triển nguồn nhân lực xanh là điều kiện tiên quyết để các quốc gia hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững trong tương lai.

Với nước chủ nhà, Việt Nam đã và đang từng bước cụ thể hóa mục tiêu này bằng các hành động thiết thực, bắt đầu từ trường học, doanh nghiệp cho đến chính sách ở tầm quốc gia.

TRUNG HƯNG