Phát triển thuốc generic giúp giảm gánh nặng chi phí mà vẫn bảo đảm khả năng tiếp cận thuốc

Các đại biểu tham gia buổi tọa đàm.

Ngày 5/11, tại Hà Nội, Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức tọa đàm “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic chất lượng cao” với sự tham dự của một số Đại biểu Quốc hội, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam...

Phó Tổng biên tập Báo Đại biểu Nhân dân Lê Thanh Kim cho biết, tại Kỳ họp thứ 10 đang diễn ra, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua hai dự thảo Nghị quyết quan trọng về chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Một là, dự thảo Nghị quyết quy định các cơ chế, chính sách để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá nhằm tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Hai là, dự thảo Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.

Trong bối cảnh như vậy, tọa đàm được tổ chức với mong muốn cung cấp thêm các luận cứ khoa học và thực tiễn cho quá trình xây dựng, hoàn thiện chính sách phát triển ngành y tế, dược phẩm nói chung và bảo đảm khả năng tiếp cận thuốc an toàn, hiệu quả, giá hợp lý cho người dân nói riêng.

Báo cáo “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic tại Việt Nam” của Công ty KPMG Việt Nam cho thấy Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm khu vực về đổi mới sáng tạo và sản xuất dược phẩm, nếu biết tận dụng các mô hình thành công trên thế giới và tháo gỡ các rào cản hiện nay.

Đáng chú ý, báo cáo chỉ ra rằng Việt Nam đang bước vào thời kỳ già hóa dân số nhanh, kéo theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sử dụng thuốc tăng mạnh.

Trong khi đó, chi tiêu y tế bình quân đầu người đang tăng nhanh gấp đôi tốc độ tăng thu nhập khả dụng, điều này tạo áp lực tài chính lớn hơn cho người dân. Chính vì vậy, việc phát triển thuốc generic chất lượng cao là một giải pháp chiến lược nhằm giảm gánh nặng chi phí mà vẫn bảo đảm khả năng tiếp cận thuốc cho người dân, đặc biệt là nhóm dân số cao tuổi.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Công Hoàng trao đổi tại tọa đàm.

Các đại biểu cho rằng, nếu có chính sách phù hợp, thuốc generic không chỉ là giải pháp y tế hiệu quả về chi phí, mà còn là ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần củng cố nội lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm dược phẩm của khu vực.

Tinh thần xuyên suốt của Luật Dược năm 2024 và Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 là chủ động cung ứng thuốc có chất lượng, an toàn, hiệu quả với giá hợp lý, phục vụ tốt nhất cho sức khỏe Nhân dân và phát triển kinh tế-xã hội.

Để thực hiện được mục tiêu này, bên cạnh việc tập trung vào phát triển thuốc phát minh hay các dòng sản phẩm chuyên khoa đặc trị, Việt Nam cần mở rộng chính sách ưu đãi cho thuốc generic chất lượng cao.

Về phía các bộ, ngành, cần rà soát, đơn giản hóa thủ tục kiểm định, phê duyệt hồ sơ thuốc, bảo đảm minh bạch, rút ngắn thời gian đánh giá mà vẫn tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.

Với mong muốn người dân được tiếp cận thuốc chất lượng tốt, giá thành hợp lý, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Công Hoàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên, Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên cho rằng, Việt Nam cần hướng đến mục tiêu “đưa thuốc generic chất lượng cao về trong nước”.

Nhưng để làm được điều đó cần tháo gỡ 3 yếu tố then chốt gồm: Chính sách thuế, cơ chế hợp tác công-tư, và quy định đối với doanh nghiệp nước ngoài.

Nếu thực sự "cởi trói" được những điểm nghẽn này, tạo môi trường đầu tư thông thoáng và ổn định, chúng ta hoàn toàn có thể hình thành các dự án sản xuất dược phẩm quy mô lớn, góp phần giảm chi phí và nâng cao khả năng tiếp cận thuốc cho người dân.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược Nguyễn Thành Lâm chia sẻ, để phát triển một loại thuốc mới, các hãng dược thường phải mất hàng chục năm nghiên cứu với chi phí lên tới hàng triệu, thậm chí hàng tỷ USD. Chính vì vậy, nếu chỉ dựa vào thuốc phát minh, không một quốc gia nào có thể đủ nguồn lực tài chính để đáp ứng nhu cầu điều trị của người dân.

Từ thực tế đó, thuốc generic ra đời - là các loại thuốc được phát triển sau khi thuốc gốc hết thời hạn bảo hộ, có thành phần, công dụng và hiệu quả điều trị tương đương, nhưng giá thành rẻ hơn nhiều lần.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược Nguyễn Thành Lâm trao đổi tại tọa đàm.

Ở góc độ quản lý và chính sách, hầu hết các quốc gia, trong đó có Việt Nam, đều coi việc khuyến khích nghiên cứu, sản xuất và sử dụng thuốc generic chất lượng cao là một ưu tiên quan trọng của ngành dược.

Từ năm 2014, trong Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 đã đặt trọng tâm vào việc thúc đẩy nghiên cứu và sản xuất thuốc generic trong nước. Tại Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 nêu rõ mục tiêu đến năm 2030, 75% thuốc generic được sản xuất trong nước và sử dụng trong hệ thống y tế.

Cũng từ năm 2016, Luật Dược đã quy định rõ chính sách ưu tiên sử dụng thuốc generic trong mua sắm thuốc bằng ngân sách nhà nước và bảo hiểm y tế. Ở Luật Dược (sửa đổi) mới nhất, chính sách này tiếp tục được mở rộng, bao gồm cả việc ưu tiên thủ tục hành chính, đăng ký lưu hành và cấp phép đối với thuốc generic.

Theo thống kê của cơ quan Bảo hiểm y tế, khoảng 80% lượng thuốc sử dụng tại các cơ sở y tế công lập hiện nay là thuốc generic. Điều này cho thấy chủ trương ưu tiên phát triển và sử dụng thuốc generic đã được thể chế hóa đầy đủ trong chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, và đang dần đi vào thực tiễn thông qua hệ thống y tế công.

Minh Hoàng