Phát triển tín dụng xanh vẫn còn nhiều thách thức

Gần 637 ngàn tỷ đồng dư nợ tín dụng xanh

Nhằm hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới năm 2024 (5/6), ngày 4/6, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng tổ chức tọa đàm “Thức đẩy phát triển kinh tế xanh bền vững” với sự tham dự của các diễn giả là những chuyên gia kinh tế hàng đầu.

Phát biểu khai mạc sự kiện, bà Hoàng Thanh Nhàn - Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng - cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu và đối diện với nguy cơ cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường do một thời gian dài phát triển dựa vào các nguồn tài nguyên, lao động giá rẻ. Trong bối cảnh đó, thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn là một bước đi tất yếu để Việt Nam có thể tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng cũng khẳng định chủ trương “xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường”. Hiện thức hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Tại Hội nghị COP26 (tháng 11/2021), Việt Nam đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ về giảm phát thải khí nhà kính với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050, trong đó chuyển đổi cơ cấu năng lượng sang ưu tiên năng lượng sạch, tái tạo là trọng tâm.

Đặc biệt ngày 1/10/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1658/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 với những mục tiêu hết sức cụ thể. Tiếp đó ngày 7/6/2022 tại Quyết định số 687/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam…

Bà Hoàng Thanh Nhàn - Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng - phát biểu khai mạc tọa đàm

Với vai trò huyết mạch của nền kinh tế, thời gian qua ngành Ngân hàng đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ quá trình xanh hóa của nền kinh tế. Tính đến ngày 31/3/2024, có 47 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với gần 637 ngàn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. So với thời điểm cuối năm 2015, khi bắt đầu triển khai chương trình tín dụng xanh, dư nợ chỉ 71 nghìn tỷ đồng, sau 9 năm, dư nợ cho chương trình xanh tăng 9 lần, bình quân mỗi năm tăng 100%. Nếu đánh giá so với dư nợ bình quân chung của cả nền kinh tế, tín dụng xanh đã tăng gấp 7 lần. Trong 637 nghìn tỷ đồng tín dụng xanh được tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng 47%, nông nghiệp xanh khoảng 32%, nước sạch cho đô thị nông thôn khoảng 11% và phần còn lại dành cho lâm nghiệp. Tín dụng trung dài hạn chiếm 77% tổng dư nợ xanh.

Từ thực tế ngân hàng, bà Nguyễn Thị Thu Hà - Giám đốc Trường đào tạo cán bộ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) - chia sẻ, từ năm 2016, Ngân hàng đã tiên phong triển khai chương trình tín dụng ưu đãi quy mô tối thiểu 50.000 tỷ đồng và không hạn chế về nguồn vốn phục vụ sản xuất “nông nghiệp sạch” vì sức khỏe cộng đồng với lãi suất cho vay giảm từ 0,5%/năm đến 1,5%/năm. Liên tục nhiều năm liền Agribank được bình chọn là ngân hàng hỗ trợ đầu tư cho nông nghiệp công nghệ cao, ngân hàng tiêu biểu về tín dụng xanh.

“Nhiều năm qua, Agribank đã và đang tập trung ưu tiên nguồn vốn, mở rộng cho vay có hiệu quả các dự án, chương trình phát triển sản xuất, kinh doanh, nhất là các chương trình, dự án tạo ra giá trị tăng thêm, năng lượng sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: Nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm nông nghiệp và phát triển chương trình khí sinh học; dự án nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững; quản lý rủi ro thiên tai; hỗ trợ nông nghiệp carbon thấp; cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng; điện gió; đưa vốn tín dụng vào công cuộc chống hạn, mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên…” - Bà Nguyễn Thị Thu Hà thông tin.

Tọa đàm “Thức đẩy phát triển kinh tế xanh bền vững”

“Mệnh lệnh” từ chính thị trường, “xanh hóa” đồng tiền

Dù Đảng, Chính phủ luôn quan tâm, ngành Ngân hàng và các bộ, ngành khác cũng đã có nhiều giải pháp hỗ trợ, nhưng theo đánh giá, việc triển khai mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn của Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn. Bởi ở Việt Nam đây đều là những mô hình kinh tế mới, hành lang pháp lý cho các mô hình này chưa hoàn thiện, nhận thức của chính quyền địa phương, doanh nghiệp, người dân còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, năng lực tài chính có hạn cũng là trở ngại lớn của nhiều doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Tọa đàm cũng đã được nghe các diễn giả trao đổi về nhiều khó khăn vướng mắc trong việc phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, từ đó đề xuất nhiều giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, hướng đến tăng trưởng bền vững.

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương - phân tích, Việt Nam chưa có bộ tiêu chí chung để nhận diện, đánh giá, tổng kết và đưa ra phân loại chính xác mức độ phát triển của kinh tế tuần hoàn. Chẳng hạn, dù được đề cập nhiều, song vai trò, lợi ích, bản chất, nội dung, tiêu chí của nông nghiệp tuần hoàn chưa rõ, thậm chí chưa có. “Ở một khía cạnh khác, Việt Nam chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu cần thiết trong quá trình sản xuất, tiêu thụ của vòng đời sản phẩm” - TS. Trần Thị Hồng Minh cho hay.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn gặp khó khăn về cả thị trường nguyên liệu đầu vào và đầu ra cho kinh tế tuần hoàn. Mặc dù đã có các văn bản quy phạm pháp luật quy định tương đối đầy đủ để phát triển thị trường tái chế chất thải rắn, nhưng thị trường này vẫn chưa được hình thành đầy đủ do thiếu những cơ chế, chính sách liên kết giữa các doanh nghiệp, nhà sản xuất; các doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ sản phẩm tái chế…

Trước những khó khăn, thách thức nêu trên, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh - nhấn mạnh 4 thông điệp gửi đến với doanh nghiệp: Khi một thế giới đối mặt với nhiều bất định, rủi ro, doanh nghiệp cần học cách quản trị rủi ro các “cú sốc”; trước một thế giới liên kết, doanh nghiệp cần học cách tăng cường năng lực cạnh tranh thông qua kết nối thị trường, đối tác; trước một thế giới đi cùng những bước nhảy vọt về công nghệ, vì sự phát triển bền vững, doanh nghiệp học hỏi để sáng tạo không ngừng và chuyển đổi số thành công, học để có tầm nhìn và chiến lược sản xuất kinh doanh mới.

“Hành vi của người tiêu dùng thay đổi, thị trường thế giới yêu cầu xanh hóa cao ngày cao cao, bắt buộc doanh nghiệp phải thay đổi, đây là “mệnh lệnh” từ chính thị trường, song song đó, ngân hàng cũng cần đổi mới “xanh hóa đồng tiền” - TS. Võ Trí Thành nêu quan điểm.

TS. Cấn Văn Lực - Kinh tế trưởng BIDV - chỉ ra 5 lĩnh vực cần ưu tiên tăng trưởng xanh

Trong khi TS. Cấn Văn Lực - Kinh tế trưởng BIDV - cũng chỉ ra 5 lĩnh vực cần ưu tiên tăng trưởng xanh, đó là: Nông nghiệp xanh, sạch và ứng dụng công nghệ cao; phát triển đô thị và phương thức vận tải bền vững, vì theo UB Habitat, đô thị chiếm 78% tiêu thụ năng lượng và 60% khí phát thải nhà kính toàn cầu; chuyển đổi năng lượng sạch; áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn, bởi hiện tại, 62% khí thải nhà kính là từ sản xuất, 38% từ phân phối và tiêu dùng; gìn giữ đại dương sạch và hiệu quả do Việt Nam có 28 tỉnh, thành phố có kinh tế biển...

Bà Hoàng Thanh Nhàn - nhấn mạnh, tăng trưởng xanh chỉ có thể triển khai thành công nếu cả cộng đồng chung tay, thay đổi từ nhận thức đến hành vi. Đây là quá trình đòi hỏi cả hệ thống cải cách đồng bộ từ chính sách hỗ trợ, công nghệ, tài chính và năng lực để vận hành nền kinh tế một cách mới hoàn toàn.

Bên cạnh đó cũng cần sự vào cuộc của các kênh truyền thông - báo chí nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, cơ quan, tổ chức về tầm quan trọng và vai trò của tăng trưởng xanh; nâng cao ý thức của mọi người trong việc sử dụng, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường…

Hoàng Lan