Phát triển vùng Đông Nam Bộ nhanh, bền vững, đi đầu trong đổi mới mô hình tăng trưởng, năng động, sáng tạo

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ. (Ảnh: Thanh Giang)

Tại Hội nghị, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn đã công bố Quyết định số 825/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 11/7/2023 về việc thành lập Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ.

Theo Quyết định, Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ; Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư làm Phó Chủ tịch Thường trực. Các Phó Chủ tịch gồm Bộ trưởng các Bộ: Giao thông vận tải; Khoa học và Công nghệ; Xây dựng; Tài nguyên và Môi trường.

Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ được thành lập nhằm đổi mới cơ chế điều phối vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của vùng phát triển nhanh, bền vững, bảo vệ môi trường và bảo đảm quốc phòng-an ninh. Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ là tổ chức phối hợp liên ngành do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập, thực hiện chức năng giúp Thủ tướng Chính phủ nghiên cứu, chỉ đạo, điều phối, giải quyết những công việc quan trọng, liên ngành về liên kết vùng, phát triển bền vững.

Hội đồng điều phối vùng có nhiệm vụ nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ về phương hướng, giải pháp, cơ chế, chính sách thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ; giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hòa, phối hợp, đôn đốc, hướng dẫn việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, chương trình, dự án, các hoạt động liên kết vùng, bảo đảm thực hiện đồng bộ, nhất quán và hiệu quả, phù hợp quy định pháp luật và các quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: Thanh Giang)

Vùng Đông Nam Bộ gồm Thành phố Hồ Chí Minh và 5 tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Phước, Tây Ninh. Vùng có diện tích 23.551km2, chiếm 7,1% diện tích cả nước; dân số khoảng 18,8 triệu người, chiếm 18,9% dân số cả nước (năm 2022).

Là trung tâm kinh tế lớn nhất của đất nước, vùng Đông Nam Bộ có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của quốc gia. Năm 2022, GRDP vùng Đông Nam Bộ chiếm khoảng 31% cả nước; xuất khẩu đóng góp khoảng 35%, thu ngân sách khoảng 38% cả nước; GRDP bình quân đầu người của vùng Đông Nam Bộ gấp 1,64 lần cả nước; tỷ lệ đô thị hóa của vùng là 66,5%, bằng 1,8 lần trung bình cả nước.

Việc lập quy hoạch vùng có ý nghĩa hết sức quan trọng, phục vụ mục tiêu xây dựng Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước; trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế có tính cạnh tranh cao trong khu vực; đi đầu trong đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi số. Đồng thời, quy hoạch phải bảo đảm yêu cầu hoạch định và phát triển trên toàn bộ không gian lãnh thổ vùng hướng đến mục tiêu phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu; phân bổ, khai thác và sử dụng hợp lý, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn các di tích lịch sử-văn hóa, di sản văn hóa, di sản thiên nhiên của vùng.

Nhiệm vụ Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 14/4/2022. Thực hiện trách nhiệm của cơ quan lập quy hoạch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng nội dung về các quan điểm, mục tiêu, định hướng ưu tiên phát triển của vùng, làm cơ sở cho việc xây dựng Quy hoạch vùng.

Quan điểm phát triển và tổ chức không gian phát triển: Đông Nam Bộ phải là vùng phát triển năng động, trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ, giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số hàng đầu cả nước và khu vực Đông Nam Á, giữ vai trò quan trọng trong liên kết phát triển với các vùng kinh tế khác.

Phát triển vùng theo hướng bền vững, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại kinh tế vùng theo hướng hiện đại, lấy kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn là trọng tâm và động lực phát triển. Ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, các ngành dịch vụ chất lượng cao. Huy động tối đa nguồn nội lực cho phát triển, kết hợp hài hòa ngoại lực để phát triển nhanh, bền vững, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Xây dựng Đông Nam Bộ trở thành vùng văn minh, hiện đại, hội nhập quốc tế. Nâng cao sức khỏe, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đặc biệt là người có thu nhập thấp. Thu hẹp khoảng cách chênh lệch về trình độ phát triển giữa các địa phương trong vùng. Phát huy mạnh mẽ truyền thống lịch sử cách mạng, văn hóa, tinh thần tự lực, tự cường của "Miền Đông gian lao mà anh dũng" trong xây dựng và phát triển vùng.

Tổ chức không gian phát triển vùng gắn với phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, từng bước hiện đại và phát triển hài hòa khu vực đô thị, nông thôn. Tập trung xây dựng các vành đai công nghiệp, đô thị, dịch vụ, logistics gắn với các hành lang giao thông.

Công bố Quyết định số 825/QĐ-TTg ngày 11/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ về thành lập Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ. (Ảnh: Thanh Giang)

Tăng cường đổi mới liên kết vùng trên cơ sở xây dựng cơ chế liên kết và điều phối vùng hiệu lực, hiệu quả, thúc đẩy liên kết giữa các địa phương trong vùng, giữa vùng với các vùng khác; tạo không gian kinh tế thống nhất, khắc phục các điểm nghẽn, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao khả năng cạnh tranh vùng. Phát triển nhanh, bền vững, hài hòa giữa các tiểu vùng, các địa phương trong vùng.

Tổ chức không gian phát triển vùng phải gắn kết giữa khu vực đất liền với không gian biển; quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả không gian ngầm. Chú trọng việc kết nối các hành lang kinh tế trong nước với các hành lang kinh tế của khu vực và quốc tế. Phát triển kinh tế-xã hội vùng gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, mở rộng đối ngoại và hợp tác quốc tế.

Mục tiêu phát triển vùng đến năm 2030: trong đó, mục tiêu tổng quát là xây dựng Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước; trung tâm khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế có tính cạnh tranh cao trong khu vực. Đi đầu trong đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số. Phát triển nhanh hệ thống đô thị thông minh và hiện đại. Cơ bản hoàn thành hệ thống giao thông kết nối nội vùng, liên vùng và khu vực; đầu mối giao thương, hội nhập khu vực và thế giới. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, giáo dục-đào tạo, y tế phát triển đứng đầu cả nước. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện rõ nét và dẫn đầu cả nước. Tình trạng ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông và ngập úng cơ bản được giải quyết. Quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm vững chắc.

Mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể: về kinh tế, tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2021-2030 đạt khoảng 8-8,5%; GRDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 380 triệu đồng, tương đương 14.500 USD; tỷ trọng khu vực dịch vụ chiếm 41,7% trong GRDP, khu vực công nghiệp và xây dựng 45,3% (riêng công nghiệp chế biến, chế tạo 33%), khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm 2,3%, thuế sản phẩm trừ trợ cấp 10,7%; tỷ trọng kinh tế số trong GRDP khoảng 30-35%; tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 70-75%; 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; giai đoạn 2021-2030, tốc độ tăng năng suất lao động đạt khoảng 7%; đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng khoảng 56%...

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 81 về Quy hoạch tổng thể quốc gia, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 14/4/2022 phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là cơ hội để chúng ta cùng nhau thảo luận, bàn bạc và xây dựng Quy hoạch vùng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 với tư duy chiến lược, tầm nhìn dài hạn, bảo đảm tính liên kết, đồng bộ, thống nhất, hiệu quả và bền vững, với trọng tâm là đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Vùng Đông Nam Bộ được định hướng phát triển là vùng có cơ cấu kinh tế hiện đại, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước; trung tâm khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế có tính cạnh tranh cao trong khu vực; tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ở một số chuyên ngành, lĩnh vực có cơ hội và lợi thế; phát triển các khu công nghiệp-dịch vụ-đô thị hiện đại và các khu công nghiệp công nghệ cao; phát triển dịch vụ có chất lượng và giá trị gia tăng cao trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm; công nghệ thông tin-viễn thông; khoa học-công nghệ; du lịch; logistics; đi đầu trong đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số.

Phát triển nhanh hệ thống đô thị thông minh và hiện đại; trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh phải là thành phố văn minh, hiện đại, năng động sáng tạo, là nơi thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao đến sinh sống và làm việc; trung tâm tài chính quốc tế, phát triển không gian ngầm, giải quyết ùn tắc giao thông, úng ngập, tạo nên một không gian, địa điểm đáng sống; nơi tập trung của các định chế tài chính quốc tế, các tập đoàn kinh tế lớn của thế giới.

Tại Hội nghị, đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia đã trình bày nhiều tham luận liên quan các vấn đề như: giải pháp phối hợp và thu hút nguồn lực xây dựng mạng lưới giao thông vùng Đông Nam Bộ đồng bộ, hiện đại; giải pháp điều phối, xây dựng và phát triển các đô thị lớn trong Vùng trở thành các thành phố hiện đại mang tầm cỡ khu vực; giải pháp hình thành và đẩy mạnh phát triển trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai; giải pháp xử lý các vấn đề về môi trường, ngập úng thích ứng với biến đổi khí hậu, trong đó tập trung vào giải pháp bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai và sông Sài Gòn; lập quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh với vai trò trung tâm Vùng gắn với định hướng kết nối đô thị, kết cấu hạ tầng, thúc đẩy liên kết nội vùng và liên vùng; đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù Đông Nam Bộ nhằm phát triển hạ tầng giao thông, đô thị xanh, trung tâm tài chính…

Phát biểu ý kiến tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ nhấn mạnh, đây là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của Vùng nhằm điều phối và liên kết vùng, phối hợp triển khai thực hiện các định hướng của Vùng đã được Quốc hội, Bộ Chính trị thông qua.

Hôm nay chúng ta tổ chức ra mắt Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ, tổ chức Hội nghị lần thứ nhất, giải quyết các vấn đề, trong đó có việc xây dựng kế hoạch để thực hiện từ nay đến cuối năm.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng nhấn mạnh một số nội dung chính, yêu cầu: các đồng chí Bí thư Thành ủy, Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí thành viên Hội đồng vùng cần tập trung chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, chương trình, dự án, các hoạt động liên kết vùng bảo đảm đồng bộ, nhất quán và hiệu quả, phù hợp quy định pháp luật và các quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu ý kiến tại Hội nghị.

Thủ tướng lưu ý, hiện nay, chúng ta đang tập trung cho 3 động lực tăng trưởng (tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu); do đó, phải gắn nhiệm vụ phát triển Vùng với 3 đột phá chiến lược và 3 động lực tăng trưởng này; phải đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà, đổi mới tư duy trong trong việc vay vốn; cố gắng lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, kích hoạt mọi nguồn lực của xã hội.

Thủ tướng cũng yêu cầu phải nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm, mở rộng các thị trường xuất khẩu. Thủ tướng mong vùng Đông Nam Bộ tiên phong trong những nhiệm vụ này với diện tích chiếm 9% và dân số chiếm 20% nhưng vùng Đông Nam Bộ đã đóng góp hơn 30% GDP, khoảng 45% tổng thu ngân sách nhà nước và hơn 32% kim ngạch xuất khẩu cả nước...

Thủ tướng yêu cầu tập trung cho công tác xây dựng quy hoạch - vấn đề đòi hỏi cấp bách. Chúng ta mới phê duyệt 1 quy hoạch vùng Tây Nam Bộ, do đó Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương hoàn thành quy hoạch; các thành viên Hội đồng tập trung chỉ đạo công tác quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh, quy hoạch vùng; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phối hợp Thành phố Hồ Chí Minh cố gắng để phát huy tối đa mọi tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, hóa giải tốt nhất mọi hạn chế, yếu kém, mâu thuẫn của vùng; trước mắt xử lý 3 vấn đề là ách tắc giao thông; bảo vệ môi trường trong đó có môi trường sống và môi trường sinh thái; giải quyết vấn đề nhà ở cho công nhân, người thu nhập thấp.

Đồng thời, chủ động nghiên cứu đề xuất các cơ chế; thúc đẩy thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội; nghiên cứu các cơ chế đột phá cho Vùng, nhất là nguồn lực, các cơ chế ưu tiên; nguyên tắc nguồn lực bắt nguồn tư duy, động lực bắt nguồn từ đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân; hỗ trợ các địa phương trong Vùng giải quyết các vấn đề liên tỉnh, thành phố không thuộc thẩm quyền của các địa phương. Có vấn đề phát sinh thực tế mà liên quan nhiều địa phương thì khẩn trương đề xuất Hội đồng; có sự đoàn kết, thống nhất, đặt lợi ích chung lên trên hết; vượt thẩm quyền thì báo cáo...

Ra mắt Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ.

Theo Thủ tướng, chúng ta cần phải nghiên cứu đầu tư hệ thống đường sắt tốc độ cao để tăng cường giao thương, giảm chi phí logistics. Thủ tướng đề nghị Vùng đi đầu, gương mẫu làm tốt đổi mới sáng tạo. Theo Thủ tướng, cần hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo, dữ liệu quốc gia của vùng. Vùng là trung tâm công nghiệp trọng điểm của cả nước, do đó các thành viên cùng nhau suy nghĩ cách làm.

Vấn đề nguồn lực cần có cách huy động, vốn nhà nước cần phải sử dụng đúng, trúng, trọng điểm, kích hoạt các nguồn lực khác; chúng ta phải thành lập các quỹ đầu tư; phát huy cơ cấu chế hợp tác công tư; chú trọng vay vốn, vấn đề là bảo đảm hiệu quả, vay vốn tập trung vào đầu tư; cần đề xuất cơ chế để huy động, nhất là phát triển các tuyến đường sắt đô thị. Cùng với đó là nguồn lực về con người, có các giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, kỹ năng nghề, phân luồng học sinh để phù hợp khả năng, điều kiện, không lãng phí nguồn lực con người.

Về một số nhiệm vụ cụ thể khác, Thủ tướng đề nghị các tỉnh, thành phố khác thành lập bộ phận giúp việc để tham mưu cho Hội đồng; từ nay đến cuối năm rất rõ, cụ thể, riêng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần rà soát, kiện toàn tổ chức, vấn đề giúp việc, hiệu quả thực chất, đã làm phải ra sản phẩm; đôn đốc quy hoạch; tập trung thúc đẩy đầu tư công; có các cơ chế, chính sách đặc thù cho Thành phố Hồ Chí Minh và Vùng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trao đổi với các đại biểu tại Hội nghị.

Bộ Tài chính chủ trì phối hợp các cơ quan, địa phương khẩn trương nghiên cứu kỹ thành lập các Quỹ phát triển hạ tầng, trình cấp thẩm quyền trong quý III này; các bộ, ngành, địa phương kiện toàn các tổ chức bộ máy giúp việc nhưng không được để cồng kềnh mà phải có phân công rõ ràng, gọn nhẹ, sử dụng bộ máy đang có, hiệu lực, hiệu quả; phát huy vai trò của người đứng đầu phải trách nhiệm, hăng hái vì nhiệm vụ chung, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá.

Theo Thủ tướng, vấn đề là cần có cơ chế phù hợp. Đối với Thành phố Hồ Chí Minh, chúng ta phải bắt tay ngay vào công việc, gắn việc triển khai Nghị quyết 98 của Quốc hội với việc triển khai công việc của Hội đồng vì Thành phố Hồ Chí Minh là đầu tàu, trung tâm, hạt nhân của Vùng; cần tập trung vào kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, đi tiên phong.

Thủ tướng nêu rõ, cần kiện toàn Hội đồng dần cho phù hợp, bảo đảm tinh gọn, phù hợp, hiệu quả; nhấn mạnh, với khí thế mới, phương pháp mới, cách làm mới, chúng ta tin tưởng với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động có trọng tâm, trọng điểm, chúng ta tin tưởng Hội đồng sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.