Phát triển xanh gắn với xuất khẩu bền vững

Nhiều nhóm hàng chủ lực xuất khẩu tăng mạnh. Sự phục hồi này không chỉ nhờ nhu cầu tiêu dùng quốc tế cải thiện và hiệp định thương mại tự do phát huy hiệu quả, mà còn đến từ nỗ lực của doanh nghiệp trong nước trong việc chuyển đổi xanh nhằm mở rộng thị phần và nâng tầm thương hiệu Việt.

Theo các chuyên gia, Việt Nam với tiềm năng và lợi thế sẵn có đang đứng trước nhiều cơ hội lớn để trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là xuất khẩu hàng hóa xanh và bền vững; đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng tái tạo, sản xuất sạch hơn, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn.

Bốc dỡ container tại Tân Cảng Cát Lái. Ảnh: Hồng Đạt - TTXVN

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đang đẩy mạnh chiến lược phát triển xanh gắn với xuất khẩu bền vững. Có mặt tại tất cả các châu lục và xuất khẩu đến 35 quốc gia; trong đó, 90% sản lượng giấy tái chế được xuất khẩu, chủ yếu sang thị trường Hoa Kỳ, ông Vũ Trọng Công, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH JP Corelex Việt Nam cho biết, để hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, doanh nghiệp đã xác định mục tiêu cốt lõi phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường; sản xuất sản phẩm chất lượng cao phục vụ thị trường quốc tế.

Đáng lưu ý, sản phẩm không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật Việt Nam, mà còn đạt tiêu chuẩn của Hiệp hội Giấy thế giới, các chứng nhận quốc tế như FSC, Rich Ross, FDA… Trước khi giao hàng, sản phẩm đều được kiểm nghiệm đầy đủ. Cùng đó, công ty đầu tư lò đốt biomass, hệ thống điện mặt trời 2,5 MW, xe nâng điện và động cơ tiết kiệm năng lượng nhằm giảm phát thải, hướng tới mục tiêu tăng trưởng gắn liền với bảo vệ môi trường.

Đại diện một doanh nghiệp ngành dệt may chia sẻ: Từ hơn 5 năm trở lại đây, công ty đã thực hiện chuyển đổi xanh, bắt đầu từ việc sử dụng những nguyên phụ liệu bền vững: Nguyên phụ liệu tái chế, organic cotton… Đầu tư vào điện năng lượng mặt trời áp mái với hàng triệu kWh tại những công trình lớn; chuyển đổi từ sử dụng nồi hơi than đá sang sử dụng nồi hơi sinh khối và có thể giảm thải cả nghìn tấn CO2 mỗi năm…

Theo các chuyên gia, xu hướng thương mại quốc tế về lâu dài sẽ đưa ra nhiều hàng rào phi thuế quan, khiến yêu cầu về chuyển đổi xanh, chuyển đổi số trở thành bắt buộc. Do đó, doanh nghiệp Việt cần nhận thức được yêu cầu về huy động tài chính khí hậu để tạo nguồn thu bù đắp chi phí trong chuyển đổi công nghệ. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải đặt ra yêu cầu về đào tạo nhân lực, nhất là cán bộ kiểm kê báo cáo phát thải, tham gia thị trường tín chỉ carbon… để mang lại nhiều cơ hội hơn cho doanh nghiệp trong chuyển đổi xanh, hướng tới xuất khẩu bền vững.

Hơn nữa, xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng, xuất khẩu xanh không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro bị loại khỏi thị trường mà còn xây dựng thương hiệu bền vững, nâng cao giá trị sản phẩm và tiếp cận phân khúc khách hàng cao cấp trên toàn cầu. Tuy nhiên, đại diện Tiểu ban Tăng trưởng Xanh thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu EuroCham (GGSC) cho hay, CBAM là một phần quan trọng của Thỏa thuận xanh của EU. Bắt đầu từ tháng 1/2026, các nhà nhập khẩu vào EU phải khai báo lượng khí thải carbon của hàng hóa như thép, nhôm, xi măng và phân bón. Tuân thủ CBAM có thể mở ra con đường cho doanh nghiệp Việt Nam đa dạng hóa xuất khẩu và củng cố chỗ đứng tại thị trường châu Âu.

Cùng đó, CBAM cùng với Quy định Ngăn chặn Phá rừng EU (EUDR) đang định hình lại cách doanh nghiệp toàn cầu vận hành. Với Việt Nam, đây là cơ hội để chuyển đổi sản xuất, không chỉ đáp ứng yêu cầu của EU, mà còn hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như cam kết quốc gia.

Trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức lớn hơn thuận lợi, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 133/CĐ-TTg ngày 12/8/2025, yêu cầu các bộ, ngành tập trung giải pháp để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 ở mức 8,3-8,5%, tạo nền tảng cho giai đoạn 2026-2030 tăng trưởng hai con số. Lĩnh vực công nghiệp, thương mại, Thủ tướng yêu cầu, Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp, ưu tiên công nghệ mới, phát triển nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghiệp chiến lược, nền tảng, mới nổi và phụ trợ; phấn đấu giá trị tăng thêm công nghiệp năm 2025 đạt 9,6-9,8%, riêng chế biến, chế tạo đạt 11,2-11,5%.

Đồng thời, lựa chọn và phát triển nhóm sản phẩm chủ lực gắn với thương hiệu quốc gia, tổ chức xúc tiến thương mại chuyên sâu tại thị trường trọng điểm, thị trường ngách và và thị trường mới (Halal, Saudi Arabia, Ai Cập, UAE, Brazil, Bắc Phi...). Mục tiêu tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2025 là 12%, xuất siêu 30 tỷ USD.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương mở cửa kỹ thuật, thúc đẩy xuất khẩu sang Trung Quốc, Trung Đông, Nam Mỹ, châu Phi, ASEAN; hướng dẫn doanh nghiệp đáp ứng quy định thị trường, phấn đấu kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 65 tỷ USD. Ngoài ra, Bộ Công Thương cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, địa phương triển khai chứng nhận, dán nhãn sinh thái cho sản phẩm bền vững; tổ chức tuần lễ nông sản, hội chợ xanh, hàng Việt nhằm kết nối cung cầu, thúc đẩy tiêu dùng xanh.

Nhằm giúp doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn xanh, Bộ Công Thương đã, đang triển khai một loạt biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp theo hướng thúc đẩy thương mại xanh và phát triển bền vững. Đặc biệt, Bộ Công Thương còn xây dựng mô hình hệ sinh thái theo từng ngành hỗ trợ doanh nghiệp trong quy trình sản xuất đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe hơn của thị trường. Tới đây, Bộ Công Thương sẽ tập trung thay đổi tư duy cho doanh nghiệp, nâng cao nhận thức chuỗi cung ứng xanh; trong đó, xây dựng chiến lược hướng tới mục tiêu Việt Nam sẽ trở thành công xưởng xanh của thế giới. Đặc biệt, Bộ Công Thương phối hợp hiệp hội, ngành hàng trong việc đào tạo, tập huấn cho doanh nghiệp liên quan đến mẫu mã, thương hiệu, thiết kế để sản phẩm xuất khẩu có thể phát triển bền vững tại thị trường quốc tế.

Tại lễ ra mắt Sàn giao dịch B2B xanh đầu tháng 7, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho rằng đây sẽ là nền tảng quan trọng giúp cộng đồng doanh nghiệp xanh hóa chuỗi cung ứng một cách dễ dàng, có khả năng kết nối rộng rãi với nhiều ưu thế vượt trội so với phương thức giao dịch truyền thống. Điều này sẽ giúp cho cộng đồng doanh nghiệp có thêm lợi thế cạnh tranh khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu theo hướng phát thải carbon thấp và tăng trưởng xanh.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Phan Thị Thắng cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành; tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và quy định về phát triển thương mại xanh, bền vững trong từng lĩnh vực; tăng cường các chính sách phát triển thuận lợi nhất cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh. Cùng đó, tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý, sản xuất, áp dụng công nghệ Internet of Things (IoT) và Trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm tối ưu hóa quy trình, giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng nguồn năng lượng sạch trong sản xuất và tăng khả năng dự báo, phục vụ phát triển xanh, bền vững.

Mặt khác, đề xuất chương trình hỗ trợ cụ thể để doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ, tham gia các sàn thương mại điện tử B2B xanh. Các hỗ trợ này có thể bao gồm đào tạo kỹ năng số, tích hợpcông cụ quản trị và truy xuất nguồn gốc xanh. Bên cạnh đó, thúc đẩy mạnh mẽ mô hình liên kết chuỗi cung ứng nội địa, khuyến khích doanh nghiệp đầu tàu dẫn dắt, hỗ trợ nhà cung cấp nhỏ hơn trong hệ sinh thái của mình cùng nhau "xanh hóa", từ đó giảm "dấu chân carbon" một cách đồng bộ và hiệu quả. Đặc biệt, ưu tiên nguồn lực nâng cao nhận thức của người dân, cùng nhau xây dựng một văn hóa tiêu dùng xanh trong toàn xã hội, nơi người tiêu dùng ý thức được vai trò của mình, ưu tiên và sẵn sàng lựa chọn sản phẩm xanh. Đây chính là động lực thị trường mạnh mẽ nhất để thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi.

“Với sự chung tay của các cấp, ngành, doanh nghiệp và toàn thể người dân, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia dẫn đầu về kinh tế xanh và phát triển thương mại điện tử bền vững trong khu vực và trên thế giới”, Thứ trưởng Phan Thị Thắng nhấn mạnh.

Uyên Hương/Bnews/vnanet.vn