Phiến quân M23 bao vây thành phố, yêu cầu quân đội CHDC Congo đầu hàng

Tháng này, phiến quân M23 đã có những bước tiến nhanh chóng tại vùng biên giới phía đông giàu khoáng sản và đầy xung đột của CHDC Congo và đã phát động một cuộc tấn công vào Goma, thủ phủ của tỉnh Bắc Kivu, vào đầu tuần này. Theo các nguồn tin, đến tối Chủ nhật, các chiến binh M23 đã áp sát trung tâm thành phố khoảng 9 km.

Cuộc xung đột ngày càng sâu sắc đang làm trầm trọng thêm một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới và làm dấy lên lo ngại giao tranh có thể lan rộng thành một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn.

Bản đồ vị trí thành phố Goma ở CHDC Congo. Ảnh: GI

Willy Ngoma, người phát ngôn của M23, nói với hãng tin Reuters rằng phiến quân đang có kế hoạch chiếm Goma vào lúc 3 giờ sáng. "Chúng tôi đã đưa ra tối hậu thư cho (lực lượng Congo) trong vòng 48 giờ để hạ vũ khí. Tối hậu thư đã trôi qua, vì vậy chúng tôi nói rằng họ có thể gửi thiết bị quân sự của mình đến (phái bộ Liên hợp quốc) MONUSCO", ông nói.

Ông nói thêm rằng những người lính chính phủ đầu hàng sẽ tập trung tại một trong những sân vận động của thành phố trước thời hạn 3:00. Một phát ngôn viên phiến quân thứ hai đăng trên X rằng tất cả giao thông bằng thuyền trên Hồ Kivu đã bị đình chỉ.

Video giao tranh giữa giữa phiến quân M23 và quân đội chính quyền ở thành phố Goma, CHDC Congo. (nguồn: X/Levi)

Người dân thành phố cho biết họ nghe thấy tiếng súng rải rác ở nhiều khu vực khác nhau sau khi màn đêm buông xuống, nhưng không rõ ai là người nổ súng hoặc liệu giao tranh có còn tiếp diễn hay không. Trong khi đó, hầu hết Goma đều chìm trong bóng tối do mất điện.

Trong bối cảnh quân nổi dậy chuẩn bị chiếm Goma, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã họp vào sáng Chủ nhật để thảo luận về cuộc khủng hoảng, trong đó ba lính gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc - một người Uruguay và hai người Nam Phi - đã thiệt mạng trong hai ngày qua.

Phát biểu trước hội đồng qua liên kết video, người đứng đầu phái bộ Liên hợp quốc tại Congo Bintou Keita cho biết M23 và lực lượng hỗ trợ của Rwanda đã xâm nhập vào rìa ngoài của thành phố.

"Các con đường bị chặn và sân bay không còn có thể được sử dụng cho mục đích sơ tán hoặc nhân đạo. M23 đã tuyên bố đóng cửa không phận trên Goma", bà cho biết.

Các thành viên của Phái bộ gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc tại CHDC Congo (MONUSCO) canh gác ở Bắc Kivu, CHDC Congo. Ảnh: MONUSCO

Mỹ, Pháp và Anh hôm Chủ Nhật đã lên án những gì họ cho là sự ủng hộ của Rwanda đối với cuộc tiến công của phiến quân. Rwanda từ lâu đã phủ nhận việc hỗ trợ M23.

Đại sứ Rwanda tại Liên hợp quốc Ernest Rwamucyo cho biết đất nước ông lấy làm tiếc về tình hình ngày càng xấu đi, nhưng đổ lỗi cho chính quyền Congo. "Cuộc khủng hoảng hiện nay có thể đã được ngăn chặn nếu Chính phủ Congo thể hiện cam kết thực sự đối với hòa bình", ông nói thêm.

Quân nổi dậy M23 ở Goma, CHDC Congo. Ảnh: MONUSCO

Vùng biên giới phía đông của Congo, một quốc gia có diện tích gần bằng Tây Âu, vẫn là nơi dễ xảy ra xung đột giữa các khu vực nổi loạn và lực lượng dân quân sau hai cuộc chiến tranh khu vực liên tiếp bắt nguồn từ cuộc diệt chủng ở Rwanda năm 1994.

Được huấn luyện bài bản và trang bị vũ khí chuyên nghiệp, M23 - phong trào nổi dậy mới nhất trong số các phong trào do người Tutsi lãnh đạo - tuyên bố rằng họ tồn tại để bảo vệ cộng đồng người Tutsi ở Congo.

Tuy nhiên, Chính phủ Congo lại cho rằng quân nổi dậy là lực lượng đại diện cho tham vọng bành trướng của Rwanda trong khu vực, một cáo buộc mà Rwanda từ lâu đã phủ nhận. Congo cũng vừa đã cắt đứt mọi quan hệ ngoại giao với Rwanda.

Hoàng Huy (theo UN, Reuters, DW)