Philippines - Australia thúc đẩy thỏa thuận quốc phòng

Chiến lược song phương

Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng (DCA) giữa Philippines và Australia được xem là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình tái định hình cấu trúc an ninh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Động thái thúc đẩy đàm phán không chỉ cho thấy mức độ gắn kết ngày càng chặt chẽ trong quan hệ song phương, mà còn phản ánh xu hướng mở rộng mạng lưới hợp tác an ninh nhằm ứng phó với những bất định chiến lược đang gia tăng trong khu vực.

Đối với Philippines, việc triển khai DCA là bước đi nhằm đa dạng hóa nguồn lực và gia cố năng lực răn đe, thay vì phụ thuộc vào một đồng minh duy nhất. Quan hệ hiệp ước với Mỹ vẫn giữ vai trò nền tảng, song sự tham gia ngày càng rõ nét của Australia mở ra một thế cân bằng mới, giúp Philippines mở rộng lựa chọn chiến lược và củng cố vị thế trong trật tự an ninh khu vực.

Ngược lại, Australia nhìn thấy ở Philippines một đối tác then chốt để hiện thực hóa định hướng chiến lược lâu dài. Nằm tại trung tâm tuyến hàng hải huyết mạch ở Biển Đông, quốc gia Đông Nam Á này vừa là cửa ngõ kết nối với khu vực, vừa là điểm tựa để Australia khẳng định cam kết đối với hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Hợp tác với Manila đồng thời tạo điều kiện để Australia tăng cường hiện diện trực tiếp tại Đông Nam Á, bổ trợ cho cơ chế AUKUS hay QUAD.

Theo tuyên bố chung, hai bên khẳng định việc thúc đẩy thỏa thuận hợp tác quốc phòng sẽ tạo cơ sở để tăng cường hợp tác trong huấn luyện, triển khai lực lượng, hỗ trợ nhân đạo và ứng phó thảm họa. Cả Philippines và Australia cùng cam kết tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó đặc biệt đề cao Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) như nền tảng cho an ninh và ổn định khu vực.

Các bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, tái khẳng định hợp tác song phương đóng vai trò bổ sung cho nỗ lực chung nhằm duy trì trật tự khu vực dựa trên luật lệ. Ông Marles phát biểu, Philippines là đối tác quan trọng trong chiến lược lâu dài của Australia tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng giữa Philippines và Australia được nhiều nhà phân tích nhìn nhận như một phần của xu thế hợp tác an ninh đang gia tăng trong khu vực. Thay vì dựa hoàn toàn vào mối quan hệ đồng minh duy nhất, ngày càng nhiều quốc gia tầm trung lựa chọn mở rộng đối tác nhằm giảm thiểu rủi ro và củng cố khả năng tự chủ chiến lược. Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị diễn biến phức tạp, cách tiếp cận này giúp các nước linh hoạt hơn trong ứng xử, đồng thời từng bước hình thành mạng lưới hợp tác đa tầng và đan xen, bổ sung cho những cơ chế hiện có.

Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles và Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro bắt tay trước cuộc hội đàm song phương tại thành phố Makati, Philippines.

Hiệu ứng khu vực

Về pháp lý, các nhà quan sát và giới chức Philippines nhấn mạnh rằng mọi thỏa thuận quốc phòng, trong đó có DCA với Australia, phải phù hợp hiến pháp và chịu sự giám sát của quốc hội. Bên cạnh đó, yếu tố dư luận trong nước cũng cần được cân nhắc. Một số ý kiến lo ngại tác động đến chủ quyền cũng như những hệ lụy từ cạnh tranh địa chính trị. Do đó, các dự án hạ tầng gắn liền với DCA, như nâng cấp căn cứ hoặc xây dựng cơ sở huấn luyện được khuyến nghị cần có sự tham vấn cộng đồng và cơ chế phân bổ lợi ích rõ ràng cho địa phương.

Trong bối cảnh quan hệ quốc tế đa chiều, Philippines buộc phải duy trì cân bằng. Việc mở rộng hợp tác với Australia được nhìn nhận như một bước đi nhằm tăng cường năng lực phòng thủ, song đồng thời cũng đặt ra thách thức trong việc điều chỉnh chính sách đối ngoại để tránh rơi vào thế đối đầu cực đoan giữa các cường quốc.

Việc thúc đẩy hợp tác quốc phòng chặt chẽ hơn với Australia có thể giúp Manila nâng cao năng lực phòng thủ, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ làm gia tăng sức ép từ cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc. Do đó, khả năng điều chỉnh linh hoạt chính sách đối ngoại, tránh bị cuốn vào đối đầu cực đoan, sẽ là thử thách lớn đối với ban lãnh đạo Philippines.

Ở cấp độ khu vực, DCA được đánh giá có khả năng tạo hiệu ứng lan tỏa. Nếu được triển khai đúng hướng, thỏa thuận này không chỉ củng cố năng lực quốc phòng song phương, mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa trong khu vực Đông Nam Á. Một số chuyên gia nhận định DCA có thể trở thành hình mẫu cho cách tiếp cận hợp tác an ninh tiểu đa phương, bổ trợ cho ASEAN trong bối cảnh tổ chức này còn khó khăn trong việc xây dựng đồng thuận chung về Biển Đông.

Đáng chú ý, phạm vi hợp tác không dừng lại ở khía cạnh quân sự truyền thống. Các hoạt động tập trận chung, nâng cao năng lực hải, không quân, kết hợp hợp tác trong ứng phó thảm họa, cứu trợ nhân đạo và bảo đảm an ninh hàng hải đều gắn với nhu cầu thực tiễn của Philippines.

Về triển vọng dài hạn, nếu được ký kết trong năm 2026 như kế hoạch, DCA có thể trở thành nền tảng ổn định, đưa quan hệ quốc phòng Philippines - Australia trở thành một trong những trụ cột an ninh quan trọng tại khu vực. Điều này không chỉ mang lại lợi ích song phương, mà còn củng cố thông điệp chung về tôn trọng luật pháp quốc tế, giải quyết bất đồng bằng đối thoại hòa bình và bảo vệ tự do hàng hải, hàng không.

Dù còn nhiều phép thử phía trước, việc Philippines và Australia thúc đẩy khuôn khổ hợp tác này cho thấy xu thế các quốc gia Đông Nam Á tìm kiếm những “lớp bảo hiểm an ninh” mới, vừa để củng cố khả năng tự vệ, vừa để duy trì một môi trường ổn định dựa trên luật pháp quốc tế. Đây có thể sẽ là một nền tảng quan trọng cho những bước đi tiếp theo của hợp tác an ninh khu vực.

Trần Minh