Philippines đề xuất cắt giảm thuế gạo để kiềm chế giá bán lẻ

Khủng hoảng gạo ở Philippines là tín hiệu cảnh báo về nguồn cung

Lạm phát gạo ở quốc gia Đông Nam Á này đã tăng với tốc độ nhanh nhất trong gần 5 năm vào tháng 8 vừa qua. Ngân hàng trung ương Philippines cảnh báo sẵn sàng tiếp tục thắt chặt tiền tệ nếu cần, trong khi các nước khác đang gấp rút đảm bảo nguồn cung.

Theo chuyên gia kinh tế Shirley Mustafa tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), thị trường gạo hiện nay đang chứng kiến nhiều bất ổn. Áp lực giá ngày càng trầm trọng hơn bởi các lệnh kiểm soát từ các nước xuất khẩu lớn. Lệnh cấm của Ấn Độ đã làm đảo lộn thị trường thực phẩm và khiến các nước lo lắng về việc đảm bảo nguồn cung. Đồng thời, các chính phủ phải nỗ lực kiềm chế giá gạo tăng cao, loại gạo thiết yếu trong bữa ăn hàng ngày của hàng tỷ người trên khắp châu Á và châu Phi.

Chính phủ Philippines ấn định trần giá gạo vào đầu tháng 9 do giá bán lẻ tăng đáng báo động. Đảm bảo nguồn cung gạo là ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia, buộc các nhà lãnh đạo phải hành động khẩn cấp. Vì vậy, Philippines đang lên kế hoạch ký hợp đồng 5 năm với Việt Nam. Senegal đang đưa ra các đề nghị ngoại giao với Ấn Độ, tương tự như cách Guinea và Singapore làm để đảm bảo nguồn cung.

Indonesia ký thỏa thuận cung cấp với Campuchia lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ Hợp đồng này có khối lượng lên tới 250.000 tấn/năm, gấp đôi khối lượng các hợp đồng tương tự năm 2012. Jakarta cam kết cung cấp 10 kg ngũ cốc mỗi tháng cho hàng triệu hộ nghèo trong quý 4 năm nay. Nhiều nước cũng đang thực hiện các biện pháp nhằm ngăn chặn giá gạo tăng cao. Malaysia đã áp đặt giới hạn mua hàng và bắt tay vào kiểm tra các nhà bán buôn và nhà xay xát thương mại, trong bối cảnh có cáo buộc rằng gạo trong nước đang được bán như gạo nhập khẩu với giá cao hơn.

Myanmar cũng đã áp dụng hệ thống bắt buộc ghi chép tồn kho gạo để kiểm soát giá trong nước và ngăn chặn tình trạng đầu cơ. Thị trường gạo tuần thứ hai của tháng 9 hạ nhiệt nhờ giá gạo châu Á giảm nhẹ. Tuy nhiên, giá ngũ cốc vẫn dao động gần mức cao nhất kể từ năm 2008. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo chúng ta cần cảnh giác về an ninh lương thực toàn cầu. Đặc biệt tại nhiều nước châu Phi, nơi gạo tấm được ưa chuộng và tiêu thụ bình quân 70 kg/người/năm, giá gạo vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Philippines khuyến nghị cắt giảm thuế đối với gạo nhập khẩu nhằm kiềm chế giá bán lẻ

Bộ trưởng Tài chính Benjamin Diokno cho biết Bộ Tài chính và Kế hoạch Kinh tế đang đề xuất giảm thuế suất nhập khẩu gạo 35% xuống từ 0 đến 10%, từ tháng 11 đến tháng 1 năm sau, để bù đắp những thiệt hại về mùa màng có thể xảy ra do hiện tượng thời tiết El Nino,có khả năng đe dọa ngành sản xuất nông nghiệp nội địa.

Philippines, một trong những nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, mới đây đã áp đặt trần giá gạo để bảo vệ người tiêu dùng. Lạm phát gạo Philippines đạt 4,2% trong tháng 7, mức cao nhất kể từ năm 2019. Tỷ lệ lạm phát của nước này bất ngờ tăng nhanh lần đầu tiên sau 7 tháng lên 5,3% trong tháng 8, phần lớn do chi phí thực phẩm và vận tải tăng.

Cũng trong ngày 10/9, Văn phòng Tổng thống Philippines cho biết giá cả gạo đã xay và chưa xay sẽ ổn định khi nông dân bắt đầu thu hoạch vụ chính vào tháng 9 và tháng 10 này.

Khoảng 5 triệu tấn gạo chưa xay sẽ được thu hoạch trong tháng này và tháng tới, cho phép nước này đạt mục tiêu 20 triệu tấn trong năm để ngăn chặn các cơn bão mạnh, văn phòng Tổng thống cho biết, trích dẫn dữ liệu của Bộ Nông nghiệp.

Trong khi đó, Bộ Thương mại và Công nghiệp (DTI) cho biết Chính phủ đang hy vọng rằng việc áp trần giá gạo sẽ không kéo dài quá một tháng vì dự kiến giá lương thực thiết yếu sẽ ổn định trong ba tuần. Trợ lý Bộ trưởng DTI Agaton Uvero cho biết chính phủ hy vọng rằng việc thực hiện trần giá gạo theo Sắc lệnh hành pháp số 39, có hiệu lực từ 5/9, sẽ không quá một tháng.

Theo Sắc lệnh, trần giá đối với gạo xay thường xuyên được đặt ở mức 41 peso/kg, trong khi gạo xay kỹ là 45 peso/kg. Dựa trên hoạt động giám sát giá của DTI, nhiều nhà bán lẻ đã tuân thủ mức giá trần. Khi mùa thu hoạch bắt đầu trong vài tuần nữa, nguồn cung gạo trong nước sẽ tăng lên, điều này sẽ làm giảm giá gạo. Giá trần không bao gồm gạo chất lượng cao.

Trong khi đó, DTI đang xác nhận danh sách các nhà bán lẻ bị ảnh hưởng bởi việc thực hiện trần giá để họ có thể nhận được hỗ trợ tài chính từ Bộ Phúc lợi và Phát triển Xã hội (DSWD). Hỗ trợ tài chính dự kiến sẽ vào khoảng P15.000 cho mỗi nhà bán lẻ. DTI trước đó cho biết họ đã bắt đầu lập hồ sơ các nhà bán lẻ gạo bị ảnh hưởng bởi việc áp dụng trần giá gạo khi chính phủ chuẩn bị hỗ trợ tài chính.

DTI cùng với Bộ Nông nghiệp (DA) đang thu thập tất cả tên của các nhà bán lẻ bị ảnh hưởng bởi mức trần giá gạo áp đặt. Tên được thu thập sẽ được chuyển tiếp đến DSWD. Họ sẽ triển khai nhiều hình thức hỗ trợ khác nhau cho các nhà bán lẻ/bán buôn gạo, bao gồm cả các siêu thị nhỏ sẽ bị ảnh hưởng bởi mức giá trần, phối hợp với các cơ quan chính phủ và các bên liên quan khác, bao gồm hỗ trợ tài chính, các chương trình cho vay, hỗ trợ hậu cần và liên kết và hỗ trợ thị trường.

Chính phủ cũng sẽ cung cấp dịch vụ vận chuyển gạo từ thương nhân đến các nhà bán lẻ để giảm chi phí hậu cần. Liên kết thị trường cũng sẽ được thiết lập để liên kết nông dân địa phương với các chuỗi siêu thị và các nhà bán lẻ khác, đồng thời thúc đẩy mua số lượng lớn hoặc mua trước tại các siêu thị, nhà hàng, khách sạn, khu nghỉ dưỡng và các cơ sở thương mại khác.

Đối với nhóm nông dân Samahang Industriya ng Agrikultura (SINAG), khoản hỗ trợ 15.000 Peso cho các nhà bán lẻ gạo bị ảnh hưởng bởi Sắc lệnh 39 là không đủ, các nhà cung cấp phải chịu lỗ ít nhất P500 mỗi bao vì giá trần. Các nhà xay xát ở Bắc Luzon đã bắt đầu giao P43/kg gạo cho các nhà bán lẻ vào ngày 5/9, giá lúa tại trang trại dao động từ P23 đến P25 mỗi kg.

Trần giá gạo sẽ được dỡ bỏ sau một tháng vì dự kiến sẽ cao điểm thu hoạch lúa vào tháng tới. Nông dân có thể kiếm được 50.000 P/ha nếu giá lúa tại trang trại sẽ duy trì ở mức P22 và P23/kg, thu nhập ròng cao hơn so với mức P35.000 đến P40.000 (thu nhập) của nông dân trong vụ gặt vừa qua.

Liên đoàn các nhà bán lẻ ngũ cốc Philippines (GRECON) tuyên bố tuân thủ Sắc lệnh 39, nhưng nhấn mạnh rằng điều này chỉ mang tính tạm thời. GRECON có hơn 65.000 nhà bán lẻ thành viên trên toàn quốc.

Bộ trưởng Ngân sách Amenah Pangandaman cho biết DBM vẫn chưa nhận được yêu cầu từ các cơ quan nhà nước liên quan về yêu cầu hỗ trợ kinh phí. Bộ đang chỉ đạo một ủy ban của Hạ viện tìm cách phân bổ 2 tỷ peso để giúp các nhà bán lẻ đối phó với những tổn thất có thể xảy ra.

Các nhà bán lẻ gạo ở TP. San Jose, TP. Nueva Ecija đã được khuyên nên bán lượng gạo tồn kho ngay cả khi họ sẽ phải chịu lỗ do áp dụng trần giá vào ngày 5/9. TP. San Jose là nơi có ít nhất 30 cơ sở xay xát gạo bán ngũ cốc cho Metro Manila và nhiều vùng khác nhau trên cả nước.

Trong bối cảnh những diễn biến này, chính phủ sẽ tăng cường giám sát giá gạo trên thị trường khi lạm phát tăng lên 5,3% vào tháng trước. Cơ quan Kinh tế và Phát triển Quốc gia (NEDA) cho rằng lạm phát tháng 8 gia tăng là do giá lương thực thiết yếu tăng vọt.

Duy Hưng (tổng hợp)