Phó Giáo sư Nguyễn Trung Thành: NCKH gắn với mục tiêu 'môi trường không ô nhiễm'

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành - Trưởng phòng đào tạo Trường Đại học An Giang, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh là 1 trong 135 trí thức tiêu biểu được Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) vinh danh “Trí thức khoa học và công nghệ tiêu biểu” năm 2024.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành cũng là nhà khoa học duy nhất của tỉnh An Giang được vinh danh năm nay.

Nghiên cứu khoa học không chỉ là công việc mà còn là sứ mệnh

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành là nhà khoa học đã gắn bó với Trường Đại học An Giang, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh hơn 18 năm và được nhà trường khen thưởng có thành tích khoa học công nghệ nổi bật nhiều năm liền.

Thầy Thành sở hữu 4 bằng độc quyền sáng chế, chủ nhiệm 1 đề tài cấp quốc gia, 1 đề tài cấp tỉnh, 3 đề tài nghiên cứu cấp Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 6 đề tài nghiên cứu cấp trường và tham gia 3 dự án nghiên cứu quốc tế.

Bên cạnh đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành đã xuất bản 114 bài báo khoa học trên các tạp chí có uy tín trong và ngoài nước. Trong đó có 74 bài báo đăng trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục ISI và Scopus, chủ biên 2 giáo trình và 1 sách tham khảo.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành được vinh danh Trí thức khoa học và công nghệ tiêu biểu năm 2024. (Ảnh: NVCC)

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành, nghiên cứu khoa học và giảng dạy là 2 nhiệm vụ quan trọng của một giảng viên. Nhiệm vụ nghiên cứu khoa học với những khám phá mới sẽ giúp mỗi giảng viên hoàn thiện hơn trong công tác giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo.

“Tôi tin rằng nghiên cứu khoa học không chỉ là công việc mà là sứ mệnh góp phần mang lại giá trị cho cộng đồng, xã hội và ngành giáo dục. Vì thế, khi khám phá ra tri thức mới, tôi cảm thấy mình đã tiến thêm một bước trong việc đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước và tri thức của nhân loại.

Nghiên cứu khoa học đã mang lại cho tôi nhiều giá trị quý báu. Trước hết, đó là khả năng tư duy phản biện và sáng tạo, giúp tôi không ngừng phát triển bản thân, đổi mới trong công tác giảng dạy. Bên cạnh đó, những thành tựu nghiên cứu đã giúp tôi có thể kết nối với các đồng nghiệp trong và ngoài nước, mở rộng mạng lưới hợp tác, học hỏi.

Ngoài ra, tôi rất vui và tự hào khi những kết quả nghiên cứu của mình được ứng dụng vào thực tiễn, mang lại lợi ích thiết thực cho xã hội nhất là vì mục tiêu môi trường không chất thải.

Nghiên cứu khoa học cũng giúp tôi giữ vững lòng kiên trì và không ngừng hoàn thiện bản thân. Những thách thức, khó khăn trong quá trình nghiên cứu đã rèn luyện cho tôi khả năng vượt qua thất bại và duy trì đam mê", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành bày tỏ.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành. (Ảnh: NVCC)

Một sáng kiến của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành được công nhận cấp Bộ Giáo dục và Đào tạo và cấp toàn quốc là đề tài: “Tổng hợp và đánh giá khả năng hấp phụ ion nitrate, phosphate của vật liệu triamine trên chất mang silica xốp”. Khi thực hiện công trình nghiên cứu này, thầy Thành cùng các cộng sự đã gặp không ít những khó khăn từ khi bắt đầu triển khai cho tới lúc nghiệm thu công trình.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành cho biết: “Ban đầu, nhóm chúng tôi thực hiện nghiên cứu với mục tiêu tạo ra những vật liệu có hiệu quả cao từ nguồn nguyên liệu giá rẻ và sẵn có trên thị trường. Tuy nhiên hiệu quả quá trình này không cao như mong đợi nên nhóm nghiên cứu cũng mất nhiều thời gian trong việc nâng cao hiệu quả quá trình.

Sau khi thảo luận với các thành viên trong nhóm, chúng tôi đã tìm ra giải pháp nâng cao diện tích bề mặt của vật liệu chất mang silica bằng cách cho phản ứng với HF. Kết quả của quá trình được tăng đáng kể và đạt hiệu quả xử lý ion nitrate, phosphate trong môi trường nước như mong đợi khi so sánh với các vật liệu khác có mặt trên thị trường. Đồng thời, giá thành của sản xuất vật liệu có thể thấp hơn nhiều so với giá thị trường".

Tuy nhiên, thầy Thành cũng cho biết việc áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn và chuyển giao công nghệ luôn là thách thức lớn do sự khác biệt giữa điều kiện phòng thí nghiệm với môi trường thực tế. Quá trình chuyển giao các kết quả nghiên cứu cho địa phương cũng gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là do tính chất chuyên môn cao của lĩnh vực khiến việc giải thích và thuyết phục cán bộ địa phương trở nên phức tạp, tốn nhiều thời gian. Dù vậy, nhờ vào sự đoàn kết, nỗ lực và chuẩn bị kỹ lưỡng, thầy Thành và các cộng sự đã hoàn thành công trình nghiên cứu này.

Bước ngoặt lớn trong sự nghiệp, định hướng nghiên cứu xây dựng “môi trường không ô nhiễm”

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành đã bắt đầu nghiên cứu khoa học ngay từ khi còn là sinh viên tại Trường Đại học Bách Khoa, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

“Cơ duyên đưa tôi đến với con đường nghiên cứu khoa học bắt đầu từ khi tôi thực hiện luận văn tốt nghiệp đại học. Người thầy hướng dẫn đã tạo điều kiện cho tôi thể hiện bản thân qua việc làm đề tài nghiên cứu, giúp tôi khám phá rõ hơn về năng lực và sở trường của mình.

Ngoài ra, Trường Đại học Khoa học và Kỹ thuật Quốc gia Đài Loan đã đóng vai trò quan trọng trong việc giúp nghiên cứu của tôi vươn tầm quốc tế. Đặc biệt, sự ủng hộ từ gia đình, nhất là từ cha tôi, đã là nguồn động viên lớn trong suốt quá trình nghiên cứu từ giai đoạn phòng thí nghiệm đến khi ứng dụng vào thực tiễn", thầy Thành thông tin.

Tuy nhiên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành cho biết thời điểm mang tính bước ngoặt đối với sự nghiệp của thầy là khi thầy bắt đầu công tác tại Trường Đại học An Giang.

"Chính lúc này, tôi có cơ hội tiếp cận với thực tiễn nhiều hơn, giúp tôi định hình rõ ràng hơn về hướng đi trong nghiên cứu của mình. Qua đó, tôi càng thêm trân trọng nguồn tài nguyên quý giá của đất nước và đặt ra mục tiêu nghiên cứu với định hướng xây dựng “một môi trường không ô nhiễm”, góp phần vào sự phát triển bền vững của một Việt Nam hùng cường”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành bày tỏ.

Chia sẻ về công trình nghiên cứu khoa học mà bản thân tâm đắc nhất, thầy Thành nhớ tới công trình nghiên cứu khoa học cấp Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh mang tên: “Nghiên cứu tổng hợp vật liệu hấp phụ từ nước nhiễm phèn và tro trấu để ứng dụng trong hệ thống thủy canh xử lý nước thải ao nuôi cá tra thâm canh ở đồng bằng sông Cửu Long”.

Theo Trưởng phòng đào tạo Trường Đại học An Giang, nghiên cứu này là tiền đề quan trọng trong việc đánh giá và triển khai khai thác các nguồn nguyên liệu từ chất thải nông nghiệp và tài nguyên như nước nhiễm phèn và tro trấu. Mục tiêu là sản xuất các vật liệu có khả năng ứng dụng cao trong xử lý ô nhiễm môi trường.

Công trình nghiên cứu này có ý nghĩa đặc biệt to lớn không chỉ đối với bản thân nhà nghiên cứu mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của địa phương, đặc biệt là ở đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, nghiên cứu đã chỉ ra các vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường tại tỉnh An Giang và tận dụng tro trấu thải, nước nhiễm phèn làm vật liệu hấp phụ tiên tiến ứng dụng trong xử lý nước thải.

Thêm vào đó, nghiên cứu cũng cung cấp giải pháp tận dụng những chất ô nhiễm này làm vật liệu tiên tiến để giải quyết vấn đề ô nhiễm khác đồng thời đem lại nguồn thực phẩm động – thực vật sạch cho người tiêu dùng.

Công nghệ này có thể áp dụng tại hầu hết các tỉnh thành ở Việt Nam để kết hợp nuôi cá sạch và trồng rau thủy canh sạch, cung cấp cho người tiêu dùng ở cả quy mô lớn lẫn quy mô hộ gia đình.

Đặc biệt, đó là đề tài nghiên cứu đầu tiên của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành thực hiện khi Trường Đại học An Giang trở thành trường thành viên của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Nhờ đó, thầy và các giảng viên nhà trường có cơ hội được học hỏi kinh nghiệm từ Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, nâng cao năng lực nghiên cứu.

Ứng dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ nghiên cứu

Ngoài việc tập trung vào nghiên cứu khoa học, hiện tại, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành còn đảm nhận vai trò Trưởng phòng đào tạo tại Trường Đại học An Giang. Điều này khiến thầy phải cân bằng thời gian hợp lý giữa việc giải quyết các vấn đề quản lý và nghiên cứu khoa học.

Trưởng phòng đào tạo Trường Đại học An Giang chia sẻ: “Áp lực về thời gian cũng là áp lực chung đối với nhiều người không chỉ riêng cá nhân tôi. Để đạt được những thành tựu như hiện nay, tôi đã áp dụng ba từ khóa chính: “Đam mê - Linh hoạt - Cân bằng”. Trong đó, đam mê chính là động lực quan trọng giúp tôi thực hiện nhiệm vụ hiệu quả.

Tôi luôn tuân thủ việc lập kế hoạch công việc và phân chia thời gian hợp lý cho tất cả các hoạt động trong ngày. Điều này giúp tôi sẵn sàng đưa ra các giải pháp kịp thời khi có sự cố phát sinh và tránh tình trạng quá tải. Tôi cũng duy trì chế độ sinh hoạt và làm việc khoa học để đảm bảo sức khỏe. Đặc biệt, tôi luôn dành thời gian cho gia đình để chia sẻ và cân bằng tinh thần.

Ngoài ra, tôi sử dụng tối đa ứng dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ công việc của nhóm nghiên cứu, giúp trao đổi với các thành viên, đưa ra định hướng và giải pháp để giải quyết các vấn đề khó khăn trong nghiên cứu. Việc phân công nhiệm vụ, kiểm tra và đánh giá kết quả thực hiện luôn được tôi đề cao, đảm bảo tính nghiêm túc, hiệu quả”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành (người đầu tiên hàng trên từ phải qua) cùng các đồng nghiệp trong Phòng đào tạo, Trường Đại học An Giang. (Ảnh: NVCC)

Nhìn lại chặng đường đã qua, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành cũng dành thời khuyên cho các thế hệ trẻ đang có mong muốn theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học.

“Điều tôi muốn nhắn nhủ tới thế hệ trẻ đang bước vào con đường nghiên cứu khoa học là hành trình này không hề dễ dàng nhưng nếu các bạn nuôi dưỡng lòng đam mê, kiên trì theo đuổi và không ngừng học hỏi, các bạn sẽ tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong từng dự án mình thực hiện.

Những đóng góp dù nhỏ bé của mỗi cá nhân sẽ dần tạo nên sự thay đổi lớn cho xã hội và đó chính là mục tiêu cao quý mà bất kỳ nhà nghiên cứu nào cũng nên hướng tới”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Thành bày tỏ.

Về dự định trong tương lai, Trưởng phòng đào tạo Trường Đại học An Giang và các thành viên trong nhóm nghiên cứu đang dần hoàn thiện bản thảo sách chuyên khảo về nước nhiễm phèn ở đồng bằng sông Cửu Long và ứng dụng trong tổng hợp vật liệu tiên tiến cho xử lý môi trường. Thầy cũng kỳ vọng đây sẽ là một đóng góp có ích để cung cấp nguồn tài liệu mang tính khoa học cho người học và các nhà nghiên cứu.

Bên cạnh đó, thầy Thành cũng dự định tìm kiếm các dự án trong và ngoài nước về việc khai thác nước nhiễm phèn, tro trấu,… để chế tạo các vật liệu tiên tiến vừa sản xuất liệu vừa cải thiện chất lượng môi trường tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long đồng thời phát triển các giáo trình và tài liệu tham khảo phục vụ công tác đào tạo tại trường.

Thúy Hiền