Phó Thủ tướng Mai Văn Chính kiểm tra công tác quy hoạch Quần thể danh thắng Tràng An

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính nghe báo cáo tại khu vực Bến thuyền Tràng An. Ảnh: Giang Thanh

Tham gia Đoàn công tác có Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương; Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Trần Huy Tuấn; đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương và tỉnh Ninh Bình.

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính cùng đoàn công tác đã trực tiếp khảo sát các điểm: Bến thuyền Tràng An, khu vực Núi chùa Bái Đính, Cố đô Hoa Lư và khu danh thắng Tam Cốc - Bích Động. Đây là những địa điểm cốt lõi nằm trong phạm vi lập quy hoạch.

Tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng và Đoàn công tác đã trực tiếp khảo sát các điểm: Bến thuyền Tràng An, khu vực núi chùa Bái Đính, Di tích Quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư. Đây là những địa điểm cốt lõi nằm trong phạm vi lập quy hoạch rộng 9.310 ha, bao gồm vùng lõi di sản (gần 4.534ha) và vùng đệm (hơn 4.776ha).

Đồ án Quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An - Tam Cốc - Bích Động đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được xác định là một bước chuyển tư duy hướng tới “Mô hình di sản sống”, nơi bảo tồn gắn liền với giáo dục, du lịch, nghiên cứu và sinh kế bền vững. Mục tiêu đặt ra là đưa Tràng An trở thành trung tâm du lịch di sản hàng đầu Việt Nam, điểm đến quốc tế và là động lực tăng trưởng xanh của tỉnh.

Đây là quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành văn hóa trong hệ thống quy hoạch hiện hành. Trình tự lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch tuân thủ theo quy định của Nghị định số 166/2018/NĐ-CP (nay được thay thế bằng Nghị định số 208/2025/NĐ-CP ngày 17.7.2025), các quy định pháp luật hiện hành về quy hoạch, di sản văn hóa, xây dựng...

Hiện nay, hồ sơ quy hoạch đang đề xuất tổng diện tích trong ranh giới theo từng tỉ lệ: Tỉ lệ 1:10.000 khoảng 23.167 ha, tỉ lệ 1:2.000 khoảng 4.500 ha; tỉ lệ 1:500 khoảng 450 ha. Như vậy, ranh giới quy hoạch được xác lập trong quá trình lập Đồ án quy hoạch và đã vượt xa dự kiến ban đầu (diện tích theo dự toán được UBND phê duyệt đối với các tỉ lệ 1:10.000, 1:2.000, 1:500 lần lượt là 4.500 ha, 1.500 ha và 250 ha).

Mục tiêu quy hoạch nhằm nhận diện đầy đủ giá trị của Cố đô Hoa Lư, cụ thể:

Hoàn thiện mô hình bảo tồn di sản gắn với phát triển bền vững, tạo hạt nhân, động lực thực hiện các chiến lược phát triển đô thị, chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và du lịch tỉnh Ninh Bình.

Bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử, phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể; giáo dục giữ gìn truyền thống, bản sắc văn hóa; đề xuất giải pháp phát triển hạ tầng kinh tế, xã hội, văn hóa, du lịch, hạ tầng kỹ thuật.

Hoàn chỉnh ranh giới, phạm vi khoanh vùng bảo vệ di tích; đề xuất giải pháp nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu, thiên tai; tạo tiền đề phát triển kinh tế - xã hội của địa phương gắn với di tích.

Phó Thủ tướng nghe báo cáo tại Khu di tích Cố đô Hoa Lư

Về đồ án Quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An - Tam Cốc - Bích Động đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050:

Ngày 10.7.2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 821/QĐ-TTg về việc phê duyệt Nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An-Tam Cốc-Bích Động.

Phạm vi, ranh giới lập Quy hoạch: Toàn bộ khu vực danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An-Tam Cốc-Bích Động (9.310 ha), gồm:

Vùng lõi: 4.533,86 ha nằm trên địa giới hành chính của phường: Nam Hoa Lư, Tây Hoa Lư, Hoa Lư và Yên Sơn-khu bảo vệ đặc biệt giá trị địa chất, địa mạo, cảnh quan, lịch sử, văn hóa.

Vùng đệm: 4.776,27 ha nằm trên địa giới hành chính của phường Tây Hoa Lư, Yên Sơn, Nam Hoa Lư, Hoa Lư và xã Quỳnh Lưu, Đại Hoàng-vùng sinh thái, dân cư, làng nghề và không gian phát triển bền vững.

Ranh giới lập quy hoạch: Phía bắc giáp sông Hoàng Long; phía nam giáp sông Vân và sông Bến Đang; phía đông giáp sông Chanh; phía tây giáp sông Bến Đang và sông Rịa.

Mục tiêu: Bảo tồn giá trị nổi bật toàn cầu, thực hiện cam kết với UNESCO; kết hợp bảo tồn và phát triển bền vững, đưa Tràng An trở thành trung tâm du lịch di sản hàng đầu Việt Nam, điểm đến quốc tế, động lực tăng trưởng xanh của Ninh Bình.

Xác lập ranh giới, chỉ tiêu sử dụng đất, tổ chức không gian-hạ tầng, cơ chế thu hút đầu tư và phát huy vai trò cộng đồng.

Hướng tới "mô hình di sản sống", nơi bảo tồn gắn liền giáo dục, du lịch, nghiên cứu và sinh kế bền vững.

Về tiến độ triển khai, Đồ án Quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An - Tam Cốc - Bích Động đã được Bộ VHTTDL tổ chức thẩm định vào ngày 13.11.2025. Trên cơ sở ý kiến thẩm định, Đồ án đã được tiếp thu, hoàn thiện đầy đủ; hiện Bộ VHTTDL đang xem xét, tổng hợp để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo quy định.

Phó Thủ tướng cùng các đại biểu tham quan chùa Bái Đính

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính ghi nhận sự nỗ lực của tỉnh Ninh Bình; Bộ VHTTDL cùng các bộ, ngành liên quan trong quá trình thẩm định, hoàn thiện hồ sơ quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi các giá trị di sản trên địa bàn tỉnh; đồng thời giao tỉnh Ninh Bình phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương sớm hoàn thiện hồ sơ quy hoạch theo đúng quy định, bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý, khoa học và thực tiễn để báo cáo, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong thời gian sớm nhất.

Phó Thủ tướng yêu cầu việc xây dựng hồ sơ phải đặc biệt chú trọng cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn, làm rõ các giá trị nổi bật của di sản, bảo đảm tính chặt chẽ, nhất quán nhằm bảo vệ lâu dài các giá trị văn hóa, lịch sử và cảnh quan tự nhiên; đảm bảo nguyên tắc giữ nguyên hiện trạng, tuyệt đối không chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa và đất nông nghiệp lâu năm sang đất ở, mục tiêu là giữ gìn cấu trúc cảnh quan tự nhiên vốn có của di sản; công tác bảo tồn phải được thực hiện nghiêm túc, không để xảy ra mai một, thiếu sót bất kỳ yếu tố nào của di sản.

Quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An - Tam Cốc - Bích Động đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được xác định là một bước chuyển tư duy hướng tới “Mô hình di sản sống”, nơi bảo tồn gắn liền giáo dục, du lịch, nghiên cứu và sinh kế bền vững. Mục tiêu đặt ra là đưa Tràng An trở thành trung tâm du lịch di sản hàng đầu Việt Nam, điểm đến quốc tế và là động lực tăng trưởng xanh của tỉnh Ninh Bình.

Chiến lược quy hoạch bảo tồn và phát huy hướng tới: phụng dưỡng thiên nhiên, phục dựng cảnh quan, phục sinh văn hóa, phục hồi di tích và phát triển bền vững. Đối với vấn đề dân sinh trong vùng lõi, quy hoạch đề xuất phương án giữ nguyên hiện trạng các khu dân cư tập trung, đồng thời cho phép người dân chuyển đổi một phần diện tích đất vườn, ao thành đất ở để giải quyết nhu cầu thiết yếu. Tuy nhiên, để bảo vệ tính toàn vẹn của di sản, quy hoạch sẽ kiểm soát chặt chẽ thông qua các chỉ tiêu về mật độ, chiều cao và kiểu dáng kiến trúc, kiên quyết hạn chế quá trình đô thị hóa tự phát.

Về sinh kế và hoạt động kinh tế, quy hoạch định hướng phát triển du lịch bền vững thông qua việc kiểm soát tải trọng khách và loại hình lưu trú. Trong vùng lõi di sản, chỉ có loại hình homestay quy mô vừa và nhỏ được phép hoạt động, đảm bảo sự hài hòa với cảnh quan và giảm thiểu tác động môi trường. Đây là bước đi cần thiết để khắc phục tình trạng ô nhiễm cục bộ hay ùn tắc giao thông đường thủy từng xảy ra.

Đồ án cũng nêu rõ lộ trình hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật và không gian văn hóa. Bên cạnh việc tiếp tục bảo tồn các giá trị địa chất, địa mạo để lập hồ sơ hướng tới Công viên địa chất toàn cầu, tỉnh Ninh Bình định hướng phục hồi hệ sinh thái rừng đặc dụng và hệ thống thủy văn tự nhiên, liên kết dòng chảy sông Sào Khê - Hoàng Long - Đáy.

Hệ thống giao thông được quy hoạch bài bản với các bãi đỗ xe tập trung và phát triển giao thông công cộng nhằm giảm áp lực phương tiện cá nhân vào vùng lõi. Đồng thời, danh mục 14 di tích quốc gia và 29 di tích cấp tỉnh đã được đề xuất tu bổ, nâng hạng, khẳng định cam kết mạnh mẽ trong việc bảo tồn các giá trị lịch sử - văn hóa song hành cùng phát triển kinh tế - xã hội.

Hiện nay, Đồ án Quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An - Tam Cốc - Bích Động đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định và đang trong quá trình trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.

Dịp này, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính cùng đoàn công tác đến thăm, chúc mừng Giáng sinh tại Nhà thờ giáo xứ Ninh Bình, phường Hoa Lư và Tòa Giám mục Bùi Chu, xã Xuân Trường.

THANH LƯƠNG