Phòng ngừa tai biến mạch máu não cho người bệnh tăng huyết áp

Tại sao tăng huyết áp có nguy cơ gây TBMMN?

Huyết áp càng tăng thì nguy cơ bị TBMMN càng cao, dễ dẫn đến đột quỵ. TBMMN là biến chứng hàng đầu và rất đáng ngại của tăng huyết áp. TBMMN là tình trạng một phần não bị hư hại đột ngột do mất máu nuôi do tắc hoặc vỡ mạch máu não. Tình trạng vỡ hay bít tắc các mạch máu não đều làm ngừng trệ việc cung cấp máu, gây thiếu máu cục bộ tại não và xuất hiện những triệu chứng lâm sàng mà người ta gọi là TBMMN.

Tăng huyết áp khiến cho áp lực dòng máu đột ngột tăng cao, làm cho mạch máu bị vỡ, nếu xảy ra ở các mạch máu lớn, việc này sẽ làm cho một phần não bộ bị tổn thương do mất máu nuôi dưỡng và cung cấp oxy cho các tế bào não, các tế bào não này sẽ ngừng hoạt động và chết đi sau vài phút được gọi là TBMMN dạng xuất huyết não.

Nếu việc này xảy ra ở các mạch máu nhỏ, hệ thống tiểu cầu và các sợi fibrin sẽ đến vá lại vết thương và hình thành các cục máu đông gây bít tắc, cản trở dòng máu nuôi dưỡng tế bào não, được gọi là TBMMN dạng nhồi máu não. Tùy thuộc vào diện tích của vùng não bị tổn thương sẽ làm ảnh hưởng đến hoạt động của phần cơ thể mà vùng não đó điều khiển.

Khi thiếu máu lên não, các tế bào não sẽ ngưng hoạt động và sẽ chết đi trong vài phút. Hậu quả là các vùng cơ thể do phần não đó điều khiển sẽ ngưng hoạt động, dẫn tới yếu liệt, tê, mất cảm giác nửa người, không nói được hoặc hôn mê, thậm chí là tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Nhiều trường hợp được cứu sống nhưng có thể bị di chứng rất nặng nề như: liệt nửa người, nói ngọng, méo miệng, đời sống thực vật, tàn phế suốt đời, giảm tuổi thọ và không còn khả năng lao động, khó hòa nhập cuộc sống bình thường khiến bệnh nhân trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội. Chính vì vậy, tăng huyết áp được mệnh danh là kẻ giết người thầm lặng.

TBMMN là tình trạng một phần não bị hư hại đột ngột do vỡ mạch máu não hoặc mất máu nuôi do tắc.

Phòng ngừa TBMMN ở người bệnh tăng huyết áp

Biến chứng TBMMN do tăng huyết áp là rất đáng kể. Những hậu quả mà tăng huyết áp và TBMMN gây ra cho người bệnh là rất nặng nề. Vì vậy, việc phòng ngừa bệnh tăng huyết áp và các biến chứng của bệnh là rất quan trọng. Người bệnh tăng huyết áp cần chú ý những điểm sau:

Kiểm soát huyết áp: Theo khuyến cáo, nếu hạ huyết áp được 5mmHg ở bệnh nhân tăng huyết áp thì sẽ giảm 10% nguy cơ TBMMN. Do đó, để phòng ngừa TBMMN cũng như các bệnh về tim mạch (đột quỵ, bệnh động mạch vành và mạch máu ngoại biên...), trước hết cần kiểm soát huyết áp nhằm đạt trị số huyết áp mục tiêu (dưới 140/90mmHg). Bệnh nhân tăng huyết áp cần uống thuốc điều trị hàng ngày theo đúng chỉ định của bác sĩ. Không tự ý mua thuốc, không dừng thuốc, bỏ thuốc dẫn đến việc kiểm soát huyết áp khó khăn hơn, huyết áp tăng cao đột ngột sẽ rất nguy hiểm. Người bị tăng huyết áp nên thường xuyên đi khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ kịp thời phát hiện các mối nguy cơ gây TBMMN. Nên lưu ý và đến bác sĩ ngay khi có những biểu hiện sau: nhức đầu, chóng mặt (cảm giác quay), có hiện tượng quên, rối loạn cảm xúc (buồn giận thất thường...), rối loạn tâm lý, hiện tượng ruồi bay (nhìn thấy những điểm đen).

Liệu pháp thay đổi lối sống (thực hiện chế độ ăn kiêng và hoạt động thể lực) là biện pháp quan trọng làm giảm nguy cơ bị vữa xơ động mạch, tăng huyết áp và TBMMN.

Một số lưu ý trong chế độ ăn uống cho người bị tăng huyết áp giúp phòng bệnh TBMMN hiệu quả: Nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi để cung cấp vitamin và tăng sức đề kháng cho cơ thể. Hạn chế những thực phẩm chứa nhiều cholesterol như: trứng, thịt, đồ ăn nhanh... Thay thế chất béo từ động vật bằng các loại dầu thực vật như dầu oliu, dầu hạt cải... Nên giảm muối trong chế độ ăn để tránh làm tăng huyết áp gây TBMMN. Không nên ăn những đồ nhiều gia vị cay hoặc quá nhiều muối. Cần tránh một số thực phẩm chế biến sẵn như dưa cà, hành muối, bánh mì, thịt hun khói, pate, xúc xích. Không hút thuốc lá và hạn chế uống rượu bia.

Để phòng ngừa TBMMN và tốt cho sức khỏe tổng thể nói chung, nên thực hành tập thể dục mỗi ngày khoảng 30 phút. Hãy chọn lựa một môn thể thao phù hợp với lứa tuổi và sức khỏe của bạn như đi bộ, yoga...Nên duy trì nếp sống khoa học, hợp lý trong sinh hoạt; tránh căng thẳng, stress quá mức. Bạn hãy hạn chế thức khuya thường xuyên. Hãy ngủ đủ giờ và không làm việc quá sức.

BS. VŨ TUÂN