Phòng vệ thương mại một cách tích cực

Theo thống kê của Bộ Công thương, tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã khởi xướng điều tra 15 vụ việc phòng vệ thương mại (PVTM), trong đó có 8 vụ việc chống bán phá giá, 6 vụ việc tự vệ và 1 vụ việc chống lẩn tránh thuế tự vệ. Thực tế là từ khi thực hiện chủ trương tự do hóa thương mại, Việt Nam chỉ áp dụng các biện pháp PVTM trong trường hợp thật sự cần thiết trên cơ sở kết quả điều tra đảm bảo các quy định pháp luật.

Trước đó, Bộ Công thương cũng đã ban hành Quyết định số 755 về Chương trình tổng thể về sử dụng và ứng phó với các biện pháp PVTM nhằm hỗ trợ phát triển một số ngành công nghiệp Việt Nam giai đoạn 2018-2020, xét đến 2025. Chương trình này, cùng với các văn bản pháp luật, sẽ tạo nền tảng cho việc triển khai các chính sách, biện pháp về PVTM phù hợp với cam kết quốc tế để phát triển các ngành sản xuất trong nước.

Phòng vệ thương mại góp phần ngăn chặn những tác động tiêu cực của hàng hóa nước ngoài nhập khẩu ồ ạt, cạnh tranh không lành mạnh

Một số chuyên gia cho rằng, các biện pháp PVTM vừa để bảo vệ sản xuất và việc làm trong nước, đồng thời giảm mức độ phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu đặc biệt đối với các hàng hóa thiết yếu của nền kinh tế như sắt thép, phân bón... Bên cạnh đó, PVTM góp phần ngăn chặn những tác động tiêu cực của hàng hóa nước ngoài nhập khẩu ồ ạt, cạnh tranh không lành mạnh với hàng trong nước; đảm bảo giữ vững sản xuất trong nước, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu, phát triển kinh tế. Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp sản xuất trong nước đã tăng được xuất khẩu sau khi biện pháp PVTM được áp dụng, giúp năng lực cạnh tranh quốc tế được đảm bảo.

Mặc dù vậy, ở chiều ngược lại, cũng theo số liệu của Cục PVTM (Bộ Công thương), tính đến hết tháng 10 năm 2019, đã có 154 vụ việc PVTM được khởi xướng điều tra bởi 19 quốc gia và vùng lãnh thổ đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Trong đó, Mỹ là nước khởi xướng điều tra nhiều nhất với 30 vụ, tiếp sau là Thổ Nhĩ Kỳ với 21 vụ, Ấn Độ 20 vụ, EU 14 vụ… Dẫn đầu là các vụ việc điều tra chống bán phá giá (87 vụ ) tiếp đó là các vụ việc tự vệ (33 vụ); các vụ việc chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá (19 vụ) cuối cùng là các vụ việc chống trợ cấp (15 vụ ). Đại diện Cục PVTM cho biết, thời gian gần đây, tần suất các vụ kiện PVTM với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam luôn ở mức độ cao (trung bình 1 vụ/tháng), trong đó có nhiều vụ việc liên quan đến những mặt hàng mà Việt Nam có kim ngạch xuất khẩu lớn như cá tra, tôm…

Theo ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục PVTM, trong bối cảnh xu thế bảo hộ đang gia tăng, đặc biệt đối với nhiều nhóm sản phẩm như thép, nhôm, nông sản, thủy sản…, để giảm thiểu khả năng bị áp dụng biện pháp PVTM cần có một chiến lược tổng thể, dài hạn trong việc phát triển chuỗi sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng cho hàng xuất khẩu của Việt Nam. Bên cạnh đó, nếu xuất khẩu của Việt Nam sang các nước gia tăng nhanh, đột biến thì ngoài biện pháp chống lẩn tránh, không loại trừ khả năng nước nhập khẩu sẽ điều tra chống bán phá giá và trợ cấp với sản phẩm của Việt Nam như đã làm trước đó với một số nước khác.

Về phía doanh nghiệp, các chuyên gia khuyến cáo, khi vướng vào vấn đề PVTM cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra của nước nhập khẩu trong suốt quá trình điều tra để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình. Đồng thời, cũng nên thận trọng khi xem xét mở rộng đầu tư, đặc biệt khi sản xuất phục vụ xuất khẩu các mặt hàng đã bị nước nhập khẩu áp dụng biện pháp PVTM với nước thứ ba. Và điều này cũng sẽ gây bất lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.

Theo Bộ Công thương, Việt Nam hiện đã ký kết hàng loạt FTA với nhiều quốc gia nên các thị trường áp dụng PVTM có xu hướng gia tăng. Chính vì vậy, việc xuất khẩu hàng hóa tăng trưởng càng nhiều thì cũng đồng nghĩa với vấn đề biện pháp PVTM gia tăng. Mặc dù tại một số thị trường xuất khẩu, hiện nay Việt Nam nằm trong danh sách được miễn trừ áp dụng biện pháp tự vệ. Tuy nhiên, với mức độ tăng trưởng xuất khẩu cao như hiện nay, việc miễn áp dụng biện pháp tự vệ sẽ trở nên rất khó khăn trong thời gian tới.

Nhật Minh