Phốt pho vàng gặp khó, Hóa chất Đức Giang sẽ ra sao?

Phiên giao dịch 17/12 chứng kiến cổ phiếu DGC của Công ty CP Tập đoàn Hóa chất Đức Giang – doanh nghiệp được mệnh danh là “vua hóa chất’ giảm sàn phiên thứ hai liên tiếp, về mức còn 80.500 đồng/cổ phiếu.

Trước đó, trong phiên giao dịch có khối lượng lịch sử ngày 16/12, cổ phiếu DGC cũng giảm sàn với giao dịch đạt hơn 18,5 triệu cổ phiếu, tổng giá trị giao dịch hơn 1.600 tỷ đồng, khối ngoại bán ròng hơn 122 tỷ đồng, tương đương 1,4 triệu cổ phiếu.

Cổ phiếu DGC giảm sàn liên tiếp trong bối cảnh rủi ro thuế xuất khẩu phốt pho tăng lên cũng như khả năng bị loại khỏi rổ chỉ số VN30.

Đáng chú ý, trong khi nhiều nhà đầu tư đang "mắc kẹt" không thể bán DGC, nhóm quỹ do Dragon Capital quản lý đã bán ròng 200.000 cổ phiếu DGC, qua đó giảm tỷ lệ sở hữu xuống dưới 5%, chính thức rời ghế cổ đông lớn kể từ ngày 13/11. Sau giao dịch này, nhóm quỹ ngoại không cần phải công bố thông tin theo quy định nếu tiếp tục bán ra cổ phiếu DGC.

Động lực chính bị bào mòn

Nghị định 199/2025/NĐ-CP mới đây chính thức nâng thuế xuất khẩu phốt pho vàng từ 5% lên 10% kể từ 1/1/2026 và 15% kể từ 1/1/2027. Nghị định dự kiến tác động đáng kể tới hoạt động của Hóa chất Đức Giang khi đây là nhà xuất khẩu phốt pho vàng lớn nhất thế giới, chi phối 1/3 tổng lượng phốt pho vàng xuất khẩu trên toàn cầu.

Trong giai đoạn 2020 – 2022, giá phốt pho vàng tăng mạnh giúp công ty đạt đỉnh lợi nhuận hơn 6.000 tỷ đồng vào năm 2022.

Đây cũng là giai đoạn chứng kiến giá cổ phiếu DGC của công ty tăng tới hơn 14 lần chỉ trong chưa đầy hai năm.

9 tháng đầu năm 2025, Hóa chất Đức Giang đạt hơn 8.500 tỷ đồng doanh thu và lợi nhuận sau thuế vượt 2.500 tỷ đồng.

Dù doanh thu và lợi nhuận đều tăng trưởng khả quan nhưng chi phí đầu vào của Hóa chất Đức Giang cũng tăng cao, một phần đến từ việc công ty phải nhập khẩu quặng apatit để duy trì sản lượng phốt pho vàng do việc khai thác tại Lào Cai gặp gián đoạn.

Biên lợi nhuận gộp của Hóa chất Đức Giang giảm khoảng 3,4% về mức hơn 31% trong quý III/2025.

Từ năm 2023 đến nay, giá phốt pho vàng liên tục giảm mạnh, kéo theo biên lợi nhuận của Hóa Chất Đức Giang tụt lùi. Mặc dù vậy, phốt pho vàng vẫn là 'con gà đẻ trứng vàng' mang về phần lớn doanh thu và lợi nhuận cho công ty.

Vị thế dẫn đầu của Hóa chất Đức Giang trong mảng phốt pho vàng. Ảnh: Kafi

Theo báo cáo, năm 2024, doanh thu từ bán phốt pho vàng đạt 4.252 tỷ đồng, tăng 15,2% so với năm trước và chiếm khoảng 43% tổng doanh thu của Tập đoàn.

Để sản xuất phốt pho và các dẫn xuất liên quan, có ba nhóm nguyên liệu đầu vào chính gồm quặng apatit, than cốc và lưu huỳnh. Các nhà sản xuất phốt pho vàng thường tập trung ở Lào Cai, khu vực có trữ lương apatit dồi dào.

Theo giấy phép khai thác được cấp ngày 10/11/2020, Hóa chất Đức Giang được phép khai thác khoảng 3,7 triệu tấn quặng apatit tại Khai trường 25 trong vòng 6 năm, bắt đầu từ tháng 3/2021.

Ngoài ra, nhằm nâng cao mức độ chủ động về nguồn nguyên liệu, tháng 11/2022, Hóa chất Đức Giang đã ký hợp đồng hợp tác, bao tiêu toàn bộ quặng apatit tại Khai trường 19B của CTCP Công nghiệp Hóa chất Lào Cai. Khai trường này có trữ lượng khoảng 5,1 triệu tấn, với thời gian khai thác dự kiến 5 năm.

Tuy nhiên, các mỏ quặng apatit và nhà máy ở Lào Cai đều đã đạt ngưỡng tới hạn, không thể phát triển thêm và chỉ có thể khai thác được thêm 20 – 30 năm nữa.

Trên thực tế, theo đánh giá của doanh nghiệp, hoạt động khai thác quặng và sản xuất hóa chất tiềm ẩn nhiều rủi ro về môi trường, thiên tai và dịch bệnh. Các rủi ro môi trường chủ yếu liên quan đến khói bụi, chất thải rắn và ô nhiễm nguồn nước.

Hóa chất Đức Giang cho biết đã triển khai nhiều sáng kiến nhằm giảm phát thải, tiết kiệm nguyên vật liệu và hạn chế tác động môi trường.

Chủ tịch Hóa chất Đức Giang Đào Hữu Huyền từng cho biết, công ty đang triển khai các dự án với tổng vốn lên đến hàng tỷ USD để thay thế động lực tăng trưởng chính đang bị bào mòn.

Vẫn sáng cửa tăng trưởng

Chứng khoán KB đánh giá việc tăng thuế xuất khẩu đối với phốt pho vàng không có tác động quá đáng kể tới Hóa chất Đức Giang, khi mức thuế suất áp dụng cho một số thị trường lớn như Nhật Bản, EU đều được giảm về 0% theo các thỏa thuận tự do thương mại.

Ngược lại, công ty có thể đẩy mạnh doanh thu khi ngành bán dẫn toàn cầu được dự báo tăng trưởng mạnh tới hơn 26% trong năm 2026. Phốt pho vàng là hóa chất đầu vào quan trọng của ngành bán dẫn, cũng sẽ hưởng lợi từ xu thế này.

Đồng quan điểm, Chứng khoán Kafi chỉ ra, mặt hàng phốt pho vàng của Hóa chất Đức Giang là sản phẩm không thể thay thế ở thị trường Đông Á, cũng là thị trường chủ lực của công ty.

Ngoài ra, việc dự án Hóa chất Đức Giang Nghi Sơn đi vào vận hành từ quý II/2026 cũng là yếu tố quan trọng duy trì tiềm năng tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận của Hóa chất Đức Giang. Đáng chú ý, 50% sản lượng hàng năm của tổ hợp hóa chất này đã được đối tác bao tiêu, qua đó giảm mạnh rủi ro, gia tăng tính ổn định về doanh thu.

Một yếu tố thuận lợi khác đến từ dự án bất động sản tại Hà Nội, được Kafi đánh giá là một trong hai động lực tăng trưởng quan trọng của Hóa chất Đức Giang trong năm 2026. Dự án này được Hóa chất Đức Giang triển khai hoàn toàn không sử dụng vốn vay nên không có rủi ro về tài chính.

Về dài hạn, những tín hiệu tích cực trong dự án tổ hợp bô xít, alumin và nhôm trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng hứa hẹn mở ra chu kỳ tăng trưởng mới của Hóa chất Đức Giang. Công ty đặt kỳ vọng dự án này sẽ đem về doanh thu 37.000 tỷ đồng mỗi năm khi đi vào vận hành ổn định.

Phạm Sơn