Phụ nữ trong giáo dục: Chia sẻ từ nữ Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng
Ngày càng nhiều nữ cán bộ viên chức khẳng định được vai trò, năng lực và vị trí của mình trong các lĩnh vực ngành nghề, đặc biệt trong ngành giáo dục.
Những năm qua, trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, vai trò và vị thế của phụ nữ đã có nhiều bước tiến đáng kể. Tại Việt Nam, chúng ta đã chứng kiến những tiến bộ rõ rệt đã đạt được về quyền và sự lãnh đạo của phụ nữ trong một số lĩnh vực, đáng chú ý nhất là quyền tiếp cận giáo dục, cải thiện sức khỏe bà mẹ, sự tham gia của phụ nữ trong lực lượng lao động. Chỉ số phát triển giới của Việt Nam đạt được khá cao so với các nước trong khu vực, khoảng cách bất bình đẳng giới được thu hẹp đáng kể trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Tuy vậy, đây vẫn còn là thách thức trong quá trình phát triển của nước ta.
Trong lĩnh vực giáo dục, nữ giới khẳng định vai trò quan trọng với những đóng góp to lớn. Đặc biệt, trong đội ngũ giáo viên – lực lượng nòng cốt của ngành, nữ giới chiếm tỷ lệ khá cao: gần như tuyệt đối ở bậc mầm non, khoảng 70% ở bậc phổ thông và khoảng 50% trong đội ngũ giảng viên đại học, cao đẳng.
Nhân dịp kỷ niệm Ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3), phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng để hiểu hơn về vai trò của nữ giới trong môi trường giáo dục.
Phóng viên: Chủ trương của Đảng, Chính phủ về công tác phụ nữ và bình đẳng giới được thể hiện trong nhiều văn bản chỉ đạo nhằm tạo điều kiện để phụ nữ phát triển và thúc đẩy bình đẳng giới. Cô đánh giá như thế nào về vai trò bình đẳng giới trong ngành Giáo dục hiện nay?
Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh: Trong những năm qua, Việt Nam đã có nhiều bước tiến đáng kể trong việc thúc đẩy bình đẳng giới trong giáo dục, thể hiện qua các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và tiếp tục được cụ thể hóa trong văn bản chỉ đạo, chương trình hành động của từng ngành, từng cơ quan đơn vị. Đây là một tín hiệu đáng mừng, cho thấy các chính sách về bình đẳng giới đã và đang mang lại hiệu quả thực tế.
Trong ngành giáo dục, bình đẳng giới không chỉ thể hiện ở việc nữ giới có cơ hội học tập ngang bằng với nam giới, mà còn ở việc họ được tham gia giảng dạy, nghiên cứu khoa học và quản lý giáo dục. Tại Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng (UED), tính đến tháng 3.2025, UED có 203/356 cán bộ viên chức là nữ giới; số phó giáo sư nữ đạt 06/26; số tiến sĩ nữ là 73/155, điều này phản ánh sự cân bằng đáng kể trong môi trường sư phạm. Đặc biệt, nhà trường luôn chú trọng đến việc tạo điều kiện để nữ giảng viên phát triển chuyên môn, nâng cao trình độ và tham gia các vị trí quản lý.
Các nữ giảng viên không chỉ đảm nhận vai trò giảng dạy, đào tạo giáo viên, mà còn tham gia tích cực vào các chương trình nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế và đổi mới giáo dục. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số, nữ giảng viên và cán bộ quản lý đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và ứng dụng công nghệ trong giảng dạy, đổi mới phương pháp đào tạo.
Bên cạnh vai trò chuyên môn, nữ cán bộ giáo dục cũng có những đóng góp lớn trong định hướng nhân cách, tư duy sáng tạo cho sinh viên, học sinh, giúp thế hệ trẻ phát triển toàn diện hơn. Điều này đặc biệt quan trọng trong giai đoạn giáo dục hiện đại không chỉ tập trung vào truyền đạt kiến thức mà còn chú trọng đến phát triển kỹ năng, đạo đức và trách nhiệm xã hội.
Để phát huy hơn nữa vai trò của nữ giới trong giáo dục, cần tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ, tạo cơ hội thăng tiến và bồi dưỡng năng lực quản lý cho nữ giảng viên. UED của chúng tôi đã và đang triển khai nhiều chương trình giúp nữ giảng viên có thể tham gia nghiên cứu khoa học, tiếp cận các chương trình đào tạo nâng cao, cũng như đảm nhận các vị trí quản lý trong hệ thống giáo dục.
Phóng viên: Có ý kiến cho rằng, tỷ lệ nữ cán bộ quản lý ở bậc đại học còn thấp và chưa tương xứng với tiềm năng, sự đóng góp của đội ngũ cán bộ nữ trong ngành. Cô nghĩ sao về điều này?
Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh: Thực tế cho thấy, tỷ lệ nữ cán bộ giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học tương đối cao, nhưng số lượng nữ cán bộ quản lý vẫn còn hạn chế. Nguyên nhân có thể đến từ nhiều yếu tố, như định kiến xã hội về vai trò của phụ nữ trong quản lý, áp lực cân bằng giữa công việc và gia đình, cũng như hạn chế về cơ hội phát triển chuyên môn và tiếp cận các vị trí lãnh đạo…
Tuy nhiên, những năm gần đây, tôi quan sát thấy rằng ngày càng nhiều nữ cán bộ viên chức khẳng định được vai trò, năng lực và vị trí của mình trong các lĩnh vực ngành nghề, đặc biệt trong ngành giáo dục.
Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng đã có những bước đi mạnh mẽ trong việc nâng cao vai trò của nữ cán bộ trong công tác quản lý. Hiện tại, nhiều nữ giảng viên của trường đang đảm nhận các vị trí lãnh đạo quan trọng, từ cấp khoa, phòng ban đến cấp trường. Nhà trường cũng đã có những chính sách hỗ trợ nữ giảng viên nâng cao trình độ, phát triển chuyên môn và tham gia các chương trình đào tạo quản lý giáo dục. Trong tập thể lãnh đạo của nhà trường hiện nay, tỉ lệ nữ chiếm khoảng 40%. Sự hiện diện ngày càng nhiều của nữ giới trong đội ngũ lãnh đạo, quản lý ở hầu khắp các đơn vị nói chung và tại UED nói riêng không chỉ là kết quả tích cực từ chủ trương, chính sách về bình đẳng giới mà còn khẳng định sự nỗ lực, phấn đấu không ngừng của bản thân các nữ cán bộ, giảng viên.
Nhìn chung, mặc dù tỷ lệ nữ cán bộ quản lý còn thấp, nhưng với các chính sách đào tạo, quy hoạch và phát triển nguồn nhân lực nữ, tôi tin rằng trong tương lai, sẽ có nhiều nữ cán bộ đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo trong ngành giáo dục, góp phần vào sự phát triển bền vững của hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.
Phóng viên: Trong quá trình công tác, có tấm gương người phụ nữ nào đã trở thành nguồn cảm hứng đối với cô không? Vì sao?
Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh: Tính đến ngày hôm nay, tôi đã có 19 năm công tác tại Đại học Đà Nẵng, ở nhiều vị trí công tác khác nhau (giảng viên, cán bộ Đoàn/ Hội Sinh viên, lãnh đạo cấp Phòng, Ban và tham gia Ban Giám hiệu). Trong quá trình ấy, tôi đã có cơ hội làm việc và học hỏi từ rất nhiều nữ nhà giáo, nhà quản lý xuất sắc. Họ vừa là những nhà lãnh đạo, quản lý tài năng, vừa là nhà giáo, nhà khoa học rất xuất sắc, những người tâm huyết với nghề.
Bên cạnh đó, tôi cũng có cơ hội tiếp xúc với nhiều nữ giảng viên trẻ, nhất là trong giai đoạn còn tham gia hoạt động Đoàn, Hội Sinh viên của Đại học Đà Nẵng. Sự năng động, nhiệt huyết và say sưa trong hoạt động, đồng thời vẫn vô cùng xuất sắc trong giảng dạy và nghiên cứu, đó thực sự là động lực để tôi cố gắng trong công việc của mình.
Với tôi, có lẽ rất khó để nêu 1 cái tên, 1 tấm gương cụ thể, bởi lẽ ở mỗi đồng nghiệp, tôi đều nhìn thấy được những điều đẹp đẽ, tích cực để mình học theo, là động lực để tôi phấn đấu mỗi ngày.
Phóng viên: Theo cô, đâu là những phẩm chất cần có của một nữ lãnh đạo trong cơ sở giáo dục đại học? Và làm thế nào để cân bằng giữa công việc và cuộc sống?
Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh: Theo quan điểm của tôi, một nữ lãnh đạo trong cơ sở giáo dục đại học cần có tư duy chiến lược, khả năng quản lý hiệu quả, sự nhạy bén trong điều hành và tinh thần đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số trong giáo dục, nữ lãnh đạo càng cần phải chủ động tiếp cận và ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý và giảng dạy. Nữ giới cũng có nhiều lợi thế có thể phát huy khi quản lý, điều hành.
Về thách thức cân bằng giữa công việc và cuộc sống, tôi nghĩ đây là một vấn đề không chỉ riêng nữ giới mà cả nam giới cũng phải đối mặt. Tuy nhiên, phụ nữ thường gặp nhiều áp lực hơn do trách nhiệm gia đình. Để giải quyết vấn đề này, mỗi người cần có một chiến lược quản lý thời gian hợp lý, đồng thời cần có sự hỗ trợ từ gia đình và đồng nghiệp để có thể vừa đảm bảo công việc, vừa giữ vững hạnh phúc cá nhân.
Với bản thân mình, tôi luôn cố gắng tìm thấy niềm vui trong mỗi việc mình làm, mỗi ngày đến trường, đến cơ quan. Trong thử thách, luôn có cơ hội. Trong vất vả, luôn có niềm vui. Và đến thời điểm hiện tại, tôi luôn cảm thấy vui vẻ ở mọi vị trí công việc của mình. Có lẽ đó là điều rất quan trọng với tôi, giúp tôi kết nối, hòa đồng và tìm được những đồng nghiệp, tập thể thật đoàn kết và cùng nhau tiến lên.
Đại học Đà Nẵng thăm và chúc mừng Tổng Lãnh sự quán Lào tại Đà Nẵng nhân kỷ niệm 49 năm Quốc khánh nước Cộng hòa dân chủ Nhân dân Lào (Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh đứng thứ 2, từ trái sang)
Đại học Đà Nẵng vinh danh các tân tiến sĩ (Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh đứng đầu tiên, từ phải sang)
Phóng viên: Theo cô, cơ sở giáo dục đại học cần làm gì để đẩy mạnh tuyên truyền về bình đẳng giới và phẩm chất đạo đức phụ nữ Việt Nam thời kỳ mới?
Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh: Trường đại học có vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục nhận thức về bình đẳng giới và phẩm chất đạo đức của phụ nữ thời kỳ mới. Theo tôi, các hoạt động cần đẩy mạnh bao gồm:
Lồng ghép nội dung bình đẳng giới vào chương trình đào tạo để sinh viên có cái nhìn sâu sắc hơn về vai trò của phụ nữ trong xã hội.
Tổ chức hội thảo, tọa đàm chuyên đề về nữ lãnh đạo và phát triển sự nghiệp để tạo động lực và định hướng cho sinh viên nữ.
Tạo môi trường học tập và làm việc bình đẳng, không phân biệt giới tính, khuyến khích nữ giới phát huy thế mạnh và tiềm năng của mình.
Các tổ chức đoàn thể luôn chú trọng yếu tố “cân bằng giới”, phát huy vai trò của nữ giới trong hoạt động phong trào, đoàn thể. Tạo điều kiện, cơ hội để nữ giới phát huy sở trường, năng lực của mình.
Cuối cùng, bản thân mỗi cán bộ giảng viên, sinh viên nữ cần luôn tự hào về bản thân mình, luôn nỗ lực không ngừng trong công tác, nghiên cứu và học tập, phát huy thế mạnh bản thân và đóng góp tích cực vào thành công chung của tập thể. Đó là cách tốt nhất để khẳng định mình trong tập thể và xã hội.
Phóng viên: Nhân dịp Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, cô có chia sẻ cảm xúc và lời chúc gì đến đồng nghiệp nữ, sinh viên nữ?
Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Hạnh: Nhân dịp Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, tôi xin gửi lời chúc tốt đẹp nhất đến toàn thể các đồng nghiệp nữ, sinh viên nữ tại Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng nói riêng và trên cả nước nói chung. Mong rằng mỗi phụ nữ chúng ta luôn tự tin, mạnh mẽ, giữ vững đam mê và không ngừng học hỏi để phát triển bản thân và đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp giáo dục.
