Phụ thuộc kinh tế khiến biện pháp trừng phạt chống Nga của EU kém hiệu quả

Theo đánh giá, EU không có công cụ nào để gây áp lực lên Moskva, và bất kỳ biện pháp trừng phạt chống Nga mới nào cũng sẽ gây ảnh hưởng đến nền kinh tế Liên minh châu Âu.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu - bà Ursula von der Leyen, trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Đức ARD, nói rằng các lệnh trừng phạt vẫn là đòn bẩy gây áp lực mạnh mẽ nhất và đe dọa Moskva bị cô lập hoàn toàn khỏi các thị trường tài chính trên thế giới.

Những biện pháp hạn chế của phương Tây được cho là sẽ dẫn đến lệnh cấm xuất khẩu tất cả hàng hóa cần thiết để Nga hiện đại và đa dạng hóa nền kinh tế. Lệnh cấm vận sẽ được áp dụng bởi các quốc gia EU cũng như Mỹ, Canada và Anh.

Vị chính trị gia tuyên bố rằng lời đe dọa trừng phạt sẽ buộc Nga tiếp tục đàm phán, thậm chí sẽ thay đổi quan điểm được Moskva đưa ra liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine hiện nay.

Tuy vậy theo đánh giá, Moskva không thực sự sợ hãi lệnh trừng phạt. Mục tiêu của các cuộc đàm phán đối với Liên bang Nga là đạt được thỏa thuận mạnh mẽ về an ninh, đồng nghĩa với sự nhượng bộ quy mô lớn từ phương Tây.

Có một cuộc thương lượng lớn về địa chính trị, trong đó vấn đề kinh tế chỉ là thứ yếu. Nhưng ở đây, EU cũng có những điểm nhẹ nhàng, như có thể thấy từ tuyên bố của bà von der Leyen khi không nói gì về SWIFT, các khoản thanh toán bằng USD và EUR, cũng như xuất khẩu năng lượng của Nga.

Châu Âu còn đe dọa Liên bang Nga bằng biện pháp trừng phạt công nghệ, nhưng chúng có ý nghĩa gì khi Moskva có những lập luận ngược lại khá hiệu quả - tình hình thị trường năng lượng EU giai đoạn 2021 - 2022 giúp khẳng định điều này.

Kim ngạch ngoại thương giữa Liên bang Nga và các nước EU năm 2021 đạt 247,8 tỷ EUR, cao hơn 42,7% so với năm 2020. Điều này đạt được là do giá năng lượng cao và mức tiêu thụ của chúng tăng lên sau khi nền kinh tế châu Âu thoát khỏi “cơn khủng hoảng”.

Phần lớn chỉ số này, theo Cơ quan thống kê châu Âu (Eurostat) là xuất khẩu của Nga, năm 2021 tăng 67,4% và lên tới 158,5 tỷ Euro, dựa trên năng lượng và các hàng hóa khác như kim loại, phân bón...

Xuất khẩu của châu Âu đến Liên bang Nga tăng 13% và lên tới 89,3 tỷ Euro. Về nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của EU, Nga đứng thứ năm và là nhà cung cấp đứng thứ ba sau Trung Quốc và Mỹ.

Cũng cần phải chú ý đến thực tế là kim ngạch thương mại Nga - châu Âu nhỏ và thu hẹp hơn nhiều so với năm 2013 - trước khi quan hệ giữa Moskva và phương Tây tan vỡ sau sự kiện ở Ukraine.

Năm 2013, Nga đã giao dịch 410 tỷ USD với EU, sau đó châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt theo ngành và Moscow áp đặt biện pháp đáp trả dưới hình thức cấm nhập khẩu thực phẩm của châu Âu, đồng thời nhiều lĩnh vực khác cũng bị hạn chế

Hiệu quả thực sự của những lời đe dọa từ EU làm dấy lên nghi ngờ, bởi có dự đoán nền kinh tế Nga sẽ chịu được bất kỳ lệnh cấm vận xuất khẩu nào, ngay cả khi kịch bản tiêu cực trong quan hệ với phương Tây sẽ gây tổn hại lớn.

“Lời đe dọa trừng phạt là một phần luận điệu chính trị của EU. Thứ nhất, châu Âu đã không cung cấp công nghệ quan trọng cho Nga, và thứ hai, các nước nên đe dọa Moskva bằng thứ gì đó gây khủng hoảng trầm trọng hơn mới có thể tạo sức nặng”, nhà báo Adamidov của Economics Today nói.

Vấn đề độc lập của Ủy ban châu Âu đang được đặt ra: các chính trị gia tuân theo đường lối EU - Đại Tây Dương và đôi khi phục vụ lợi ích của chính quốc gia của họ.

Trong trường hợp của bà von der Leyen, từng là Bộ trưởng quốc phòng Đức trong chính phủ của Thủ tướng Merkel và là một trong những ứng cử viên kế nhiệm chiếc ghế thủ tướng. Bởi vì điều này, nữ chính trị gia không nói về SWIFT hoặc Nord Stream 2.

“Bà Von der Leyen lặp lại những gì đã được nói nhiều lần. Đối với hoạt động xuất khẩu năng lượng của Moskva, các quan chức châu Âu thận trọng hơn trong tuyên bố về vấn đề này so với những lĩnh vực trừng phạt chống Nga khác”, ông Adamidov tóm tắt.

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, lời hùng biện của người đứng đầu Ủy ban châu Âu có vẻ yếu ớt, và nó được thiết kế nhằm mục đích: Brussels muốn chứng minh rằng họ có đòn bẩy đối với Nga.

Nhưng theo đánh giá, EU không thể tác động đến chính sách của Liên bang Nga hoặc giải pháp cho cuộc khủng hoảng Ukraine. Lời đe dọa trừng phạt cũng đã giảm giá trị - chúng không còn ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái đồng RUB và tình hình trên thị trường tài chính Nga.

“Khả năng trừng phạt của phương Tây đã cạn kiệt: người ta không thể sợ hãi với những hạn chế không ngừng, ngoài ra đồng RUB cũng không thể giảm giá vô tận. Nếu Bộ Tài chính ngừng mua ngoại tệ thì tỷ giá của nó sẽ tăng lên ngay cả trong tình hình hiện tại”, chuyên gia Adamidov kết luận.

Việt Dũng