Phương án không tổ chức cấp huyện, sáp nhập cấp xã của TPHCM có gì đặc biệt?

Giảm hơn 200 đơn vị cấp xã

Đến thời điểm này, tất cả 22 quận, huyện và TP Thủ Đức của TPHCM đã đề xuất phương án sáp nhập, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã (bỏ cấp huyện).

Toàn TPHCM hiện có TP Thủ Đức, 16 quận và 5 huyện với 273 phường, xã, thị trấn. Nếu tính cơ học theo phương án sắp xếp được đề xuất, toàn thành phố chỉ còn gần 70 đơn vị cấp cơ sở, giảm hơn 200 đơn vị.

Trong đó, tỷ lệ giảm mạnh nhất là quận 3 và huyện Hóc Môn, giảm từ 80-90%. Các địa phương này đề xuất sắp xếp các đơn vị hành chính cấp cơ sở chỉ còn 1-2 đơn vị.

Các quận 4, 5, 7, 8, 10, 11, Phú Nhuận… có tỷ lệ giảm khoảng 80%. Quận 6 là đơn vị có tỷ lệ sắp xếp giảm thấp nhất, từ 50-60%.

Cụ thể như sau:

Chọn tên theo lịch sử

Trong các phương án sắp xếp, hầu hết địa phương chọn những tên quen thuộc, hiện có cho các đơn vị hành chính mới. Một số địa phương đặt tên theo số thứ tự, như TP Thủ Đức đặt tên là phường Thủ Đức và phân chia theo khu vực với thứ tự từ 1-9.

Một số địa phương chọn tên gọi theo lịch sử hình thành trước đó. Đơn cử như quận Bình Thạnh, địa phương này dự kiến sắp xếp 15 phường còn 4 phường và đặt tên các phường mới là Gia Định, Bình Hòa, Thạnh Mỹ Tây, Bình Quới. Trong đó, tên gọi hai đơn vị là Thạnh Mỹ Tây và Bình Hòa là tên mới.

Một lãnh đạo của quận này cho biết tên gọi Bình Thạnh ngày nay là dựa trên sự sáp nhập của 2 quận Bình Hòa và Thạnh Mỹ Tây trước đây. Vì vậy, quận đề xuất đặt lại 2 tên này vì gắn với sự hình thành vùng đất.

Quận Gò Vấp đề xuất sắp xếp từ 12 phường thành 3, đặt tên Gò Vấp, Thông Tây Hội và An Nhơn. Như vậy, ngoài Gò Vấp là tên quận hiện tại, Thông Tây Hội và An Nhơn là 2 tên mới.

Tuy nhiên, theo 1 cán bộ của quận này, hai tên Thông Tây Hội và An Nhơn từng được đặt cho các xã thuộc Gò Vấp trước đây. Việc đề xuất lại các tên gọi này nhằm bảo tồn giá trị truyền thống. Bên cạnh đó, giữ tên Gò Vấp là để các thế hệ sau nhớ và biết về nguồn gốc tên gọi của địa phương.

Không còn mô hình chính quyền đô thị

Như vậy, theo các phương án đề xuất của 22 quận huyện và TP Thủ Đức thì TPHCM sẽ không còn địa phương nào vận hành theo mô hình chính quyền đô thị.

Được biết, TPHCM là địa phương đầu tiên trong cả nước thực hiện tổ chức chính quyền đô thị không thí điểm. Cụ thể, theo Nghị quyết 131/2020/QH14 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021, TPHCM không tổ chức HĐND tại 16 quận và 249 phường.

Trong một hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện nghị quyết 131 (ngày 19/10/2023), nguyên Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi nhận định có 5 kết quả nổi bật sau 3 năm thực hiện chính quyền đô thị.

Đó là hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước được nâng lên; tổ chức bộ máy được tinh gọn, bước đầu khắc phục được tình trạng chồng chéo, trùng lắp chức năng, nhiệm vụ; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được nâng cao phẩm chất, tinh thần phục vụ, chuyên môn và kỹ năng.

Cạnh đó, TP Thủ Đức - mô hình thành phố trong thành phố đầu tiên cả nước bước đầu có cơ chế để ổn định tổ chức bộ máy, phương thức hoạt động; việc tổ chức thực hiện mô hình chính quyền đô thị là cơ sở để TPHCM thúc đẩy nhanh, hiệu quả hơn chính quyền số.

Một phần TPHCM nhìn từ trên cao. Ảnh: Nguyễn Huế

Tuy nhiên, ông Mãi cũng chỉ ra những mặt hạn chế, như khi thực hiện chính quyền đô thị thì phường gặp rất nhiều khó khăn về vấn đề kinh phí. Do đó, khi thực hiện các nhiệm vụ chính trị cấp bách, phát sinh thì phường phải đề xuất quận và thành phố xem xét nên mất nhiều thời gian, không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Ngoài ra còn những bất cập khác như sự phân cấp, phân quyền để đạt được mục tiêu chính quyền đô thị "gọn, mạnh, nhanh" vẫn chưa thực hiện được triệt để...

Hồ Văn