Phương pháp tiêu diệt ký sinh trùng gây bệnh sốt rét

Các nhà khoa học đã biến đổi gen của muỗi Anopheles gambiae.

Khi đề cập đến việc ngăn chặn muỗi truyền bệnh sốt rét, các nhà nghiên cứu đã đề xuất một số phương pháp liên quan đến việc tiêu diệt côn trùng hoặc ngăn chúng nhiễm ký sinh trùng. Tuy nhiên, một phương pháp mới sẽ ngăn chặn sự phát triển của ký sinh trùng khi chúng ở trong ruột muỗi. Nghiên cứu mới được xuất bản trên tạp chí Science Advances.

Thông thường, sốt rét lây lan khi một con muỗi cái đốt người đã bị nhiễm ký sinh trùng Plasmodium gây bệnh. Ký sinh trùng đó mang theo máu hút vào ruột của côn trùng - nơi nó bước vào giai đoạn phát triển tiếp theo. Khi đến giai đoạn đó, ký sinh trùng sẽ di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi. Vì vậy, ký sinh trùng có thể lây nhiễm sang người tiếp theo khi bị muỗi đốt.

Theo các nhà khoa học từ dự án “Transmission: Zero” tại Trường Đại học Hoàng gia London, có khoảng 10% số muỗi mang ký sinh trùng sống đủ lâu để chuyển sang giai đoạn lây nhiễm.

Với thực tế đó, các nhà nghiên cứu đã đặt ra mục tiêu làm chậm sự phát triển của ký sinh trùng trong ruột côn trùng. Khi đó, muỗi sẽ chết vì già trước khi ký sinh trùng đến tuyến nước bọt của nó.

Để làm được điều đó, các nhà khoa học đã biến đổi gen của muỗi Anopheles gambiae - loài lan truyền bệnh sốt rét chính - để chúng tạo ra hai loại phân tử “peptide kháng khuẩn” mỗi khi hút máu. Những phân tử này can thiệp vào quá trình chuyển hóa năng lượng của ký sinh trùng, làm giảm sự phát triển của chúng.

Phương pháp này cũng rút ngắn tuổi thọ của muỗi, làm tăng khả năng côn trùng chết trước khi ký sinh trùng lây nhiễm. Thông thường, muỗi cái trưởng thành sống được khoảng sáu tuần.

Trong các thử nghiệm, những con muỗi biến đổi được chứng minh là kém thành công hơn nhiều so với những con muỗi thông thường trong việc truyền ký sinh trùng sốt rét. Nhờ phương pháp này, nếu được thả vào tự nhiên, những con muỗi biến đổi sẽ lai với những con khác. Chúng dần lây lan các gen không thân thiện với ký sinh trùng trong quần thể.

Tuy nhiên, tuổi thọ ngắn hơn sẽ khiến muỗi gặp bất lợi rõ rệt. Bởi, quá trình chọn lọc tự nhiên sẽ nhanh chóng loại bỏ đặc điểm độc đáo của chúng khỏi nguồn gen. Vì lý do đó, các nhà khoa học đang xem xét thêm một “ổ gen” vào muỗi. Đây là một thành phần di truyền được thiết kế để buộc sự lây lan của các gen đã được sửa đổi trong một quần thể.

Các nhà nghiên cứu đang lên kế hoạch thử nghiệm những con muỗi đã được sửa đổi tại một cơ sở ở Tanzania. Để giảm nguy cơ phá vỡ hệ sinh thái, hai loại muỗi sẽ được nghiên cứu riêng. Trong đó, một loại muỗi chỉ chứa các phân tử ký sinh trùng và một loại chỉ có ổ gen. Nếu cả hai đều không có hại về mặt sinh thái, thì chúng có thể được kết hợp thành một chủng.

Theo New Atlas

Kim Dung