Pin mặt trời Việt Nam có nguy cơ bị áp thuế 254%

Thượng viện Hoa Kỳ hôm thứ Tư (3/5) đã bỏ phiếu khôi phục mức thuế quan lên tới 254% đối với các tấm pin mặt trời từ Đông Nam Á. Với tỷ lệ phiếu 56 trên 41 của Thượng viện Hoa Kỳ ủng hộ việc khôi phục lại thuế quan đối với pin mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam và 3 quốc gia Đông Nam Á. Quyết định cuối của vấn đề này hiện thuộc về Tổng thống Joe Biden, người đã tuyên bố sẽ phủ quyết và duy trì lệnh bãi bỏ thuế quan mà ông đã thiết lập và có hiệu lực đến đầu tháng 6 năm 2024.

Tuy nhiên, 9 dân biểu Đảng Dân chủ cùng với các dân biểu Đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu chấm dứt lệnh đình chỉ thuế quan tạm thời, đã cho thấy sự thận trọng của lưỡng đảng đối với kế hoạch của chính quyền nhằm bảo vệ sự phát triển năng lượng tái tạo của Hoa Kỳ khỏi các rủi ro thương mại.

Các kỹ thuật viên thực hiện kiểm tra lần cuối một tấm pin mặt trời trước khi đóng gói tại cơ sở sản xuất của Công ty Cổ phần Năng lượng Irex ở Vũng Tàu, Việt Nam. Ảnh Bloomberg

Đạo luật này tạo ra rủi ro chính trị cho Tổng thống Biden, vì nó liên quan đến những lo ngại về sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào Trung Quốc đối với các khoáng sản quan trọng được sử dụng trong xe điện, tấm pin mặt trời và các thiết bị khác quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng sạch.

Trước đó, cuộc bỏ phiếu ngày 28/4 tại Hạ viện, nơi đảng Cộng hòa chiếm đa số, cũng đã diễn ra với số phiếu 221-202 ủng hộ việc khôi phục lại thuế quan đối với pin mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam và 3 quốc gia Đông Nam Á.

Các đảng viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện dự kiến sẽ tổ chức một cuộc bỏ phiếu để bác bỏ quyền phủ quyết theo kế hoạch của Tổng thống, mặc dù hạ viện đã không tập hợp được 2/3 đa số cần thiết để vượt qua sự từ chối của ông Biden khi thông qua biện pháp này vào tuần trước.

Tổng thống Joe Biden tuyên bố sẽ phủ quyết

Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng cuộc điều tra, trong đó phát hiện ra rằng các nhà sản xuất năng lượng mặt trời của Trung Quốc đang lách thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đã tồn tại hàng thập kỷ bằng cách lắp ráp thiết bị ở Đông Nam Á, trước khi vận chuyển đến Hoa Kỳ. Phát hiện ban đầu đó sẽ khiến tấm pin năng lượng mặt trời của Việt Nam và một số nước Đông Nam Á có thể phải chịu các khoản thuế chống gian lận có hiệu lực hồi tố kể từ khi bắt đầu cuộc điều tra, nếu chính quyền Biden không hoãn lại hai năm.

Thuế quan có thể lên tới 254%, mặc dù hầu hết hàng nhập khẩu bị ảnh hưởng đều phải chịu thuế ở mức thấp hai con số.

Các nhà phân tích của Daiwa Capital Markets, bao gồm cả Dennis Ip, cho biết trong một lưu ý rằng mặc dù cuộc bỏ phiếu gây bất ngờ và “dường như là tiêu cực đối với các nhà sản xuất module Trung Quốc có năng lực ở Đông Nam Á”, nhưng rất có khả năng nó sẽ bị Tổng thống Biden phủ quyết. Điều đó có nghĩa là nó không phải là một vấn đề lớn đối với các nhà sản xuất.

Cổ phiếu của Trina Solar đã giảm tới 2,7% vào đầu phiên giao dịch tại Trung Quốc ngày hôm nay (4/5). Longi Green Energy Technology giảm 2,2% và Jinko Solar mất tới 3,4% trước khi giảm mạnh.

Mỹ bắt đầu áp thuế lên pin mặt trời nhập từ Trung Quốc từ năm 2012, dưới thời Tổng thống Barack Obama. Các sản phẩm từ Trung Quốc bị áp thuế nhiều hơn khi Tổng thống Donald Trump phát động cuộc chiến tranh thương mại với nước này sau khi lên nhậm chức vào năm 2017.

Cuộc điều tra của Bộ Thương mại Mỹ vào tháng 4 năm ngoái đã phát hiện ra khả năng vi phạm thương mại liên quan đến các sản phẩm của Trung Quốc. Sau đó vào tháng 6, Tổng thống Biden tuyên bố tạm hoãn áp thuế cho pin mặt trời hoặc các module nhập khẩu từ Việt Nam và 3 nước Đông Nam Á, trong hai năm trước khi cuộc điều tra của Bộ Thương mại hoàn tất.

Nhà Trắng lúc đó nói rằng hành động của Tổng thống Biden là “cần thiết để đáp ứng nhu cầu về năng lượng sạch và đáng tin cậy” đồng thời mang lại “sự đảm bảo về việc làm và đầu tư vào chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời cũng như thị trường lắp đặt pin năng lượng mặt trời”.

Trước khi Tổng thống Biden quyết định miễn thuế tạm thời cho Việt Nam và 3 nước Đông Nam Á, mối đe dọa về thuế quan từ cuộc điều tra của Bộ Thương mại Mỹ đã dẫn đến việc trì hoãn hoặc hủy bỏ hàng trăm dự án năng lương mặt trời ở Mỹ khi các nhà đầu tư chuyển sang tự bảo vệ mình trước các mức thuế tiềm ẩn lên tới 1 tỷ đô la.

Ngành công nghiệp năng lượng mặt trời của Mỹ lập luận rằng việc nhập khẩu các tấm pin mặt trời là cần thiết khi việc lắp đặt pin mặt trời tăng lên để đáp ứng nhu cầu năng lượng tái tạo ngày càng lớn, theo AP. Năng lượng mặt trời là một phần quan trọng trong mục tiêu của Tổng thống Biden nhằm đạt được 100% điện sạch vào năm 2035.

Phản ứng của doanh nghiệp Hoa Kỳ

Thượng viện đã bỏ phiếu khôi phục thuế quan đối với các tấm pin mặt trời được sản xuất tại bốn quốc gia Đông Nam Á – và Hạ viện cũng vậy. Động thái đó sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho ngành năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ.

Các mức thuế được khôi phục sẽ làm tăng chi phí cho các nhà phát triển năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ và làm chậm chuỗi cung ứng, do đó cần phải phát triển năng lượng mặt trời để chống lại biến đổi khí hậu. Mặc dù điều này có vẻ bảo vệ việc sản xuất năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ, nhưng nó có hại cho việc lắp đặt năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ, hiện đang sử dụng nhiều người Mỹ hơn so với ngành sản xuất.

George Hershman, Giám đốc điều hành của SOLV Energy, nhà cung cấp năng lượng mặt trời quy mô tiện ích lớn nhất Hoa Kỳ, cho biết trong một tuyên bố qua email:

Nghị quyết này có thể khiến các công ty phải trả hơn một tỷ đô la tiền thuế có hiệu lực hồi tố và gây nguy hiểm cho hàng chục nghìn việc làm trên cả nước. Việc Tổng thống Biden tạm dừng áp dụng các mức thuế năng lượng mặt trời mới đã tạo ra cầu nối rất cần thiết để các công ty triển khai năng lượng sạch và giữ lương cho người lao động Mỹ khi Hoa Kỳ đang xây dựng một bước tiến mạnh mẽ trong lĩnh vực sản xuất năng lượng mặt trời trong nước.

Việc bỏ phiếu khôi phục thuế quan đối với các tấm pin mặt trời được sản xuất tại bốn quốc gia Đông Nam Á sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho ngành năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ.

Và Abigail Ross Hopper, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời (SEIA), cũng đưa ra tuyên bố:

Hạ viện đã khiến 255.000 công nhân năng lượng mặt trời của Mỹ thất bại và gây nguy hiểm cho tác động ngắn hạn của IRA. Luật này sẽ áp đặt 1 tỷ đô la thuế quan hồi tố và khiến 30.000 người Mỹ mất việc làm trong năm nay.

Lệnh cấm thuế quan năng lượng mặt trời trong hai năm được áp dụng như một cầu nối chiến lược để duy trì năng lực sản xuất có trụ sở tại Hoa Kỳ, đồng thời cho phép các nhà phát triển tiếp tục xây dựng các dự án và đưa chúng tôi hướng tới các mục tiêu năng lượng sạch của mình. Các công ty đang đầu tư lớn vào các cơ sở sản xuất trên khắp đất nước nhờ IRA, và tất cả những gì luật này làm là cắt xén các doanh nghiệp Mỹ khi họ đầu tư hàng tỷ đô la vốn và tìm cách tuyển dụng hàng ngàn công nhân.

Hoa Kỳ không thể sản xuất đủ các tấm pin mặt trời và tế bào để đáp ứng nhu cầu và 14 tháng còn lại của lệnh cấm này cho chúng tôi thời gian để thu hẹp khoảng cách. Hoa Kỳ có thể đạt được điều đó và trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về sản xuất và phát triển năng lượng sạch. Việc đảo ngược lệnh cấm ở giai đoạn này sẽ khiến tương lai đó gặp rủi ro.

Khuyến nghị doanh nghiệp Việt

Bộ Công thương Việt Nam cũng đã khuyến nghị các doanh nghiệp sản xuất pin năng lượng mặt trời xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ “theo dõi sát tình hình, chủ động phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra trong suốt quá trình của vụ việc để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp” khi có thông tin về cuộc điều tra của Bộ Thương mại Hoa Kỳ.

Bộ Công Thương đã đề nghị các doanh nghiệp trong quá trình sản xuất và xuất khẩu luôn luôn chú ý đến nguồn gốc nguyên liệu, không sử dụng các nguyên liệu có nguồn gốc từ các nước hiện đang bị áp dụng các biện pháp về phòng vệ thương mại.

Quan trọng, trong quá trình sản xuất và xuất khẩu phải luôn luôn tạo được các giá trị gia tăng, giá trị thặng dư trên sản phẩm xuất khẩu, qua đó cũng góp phần tăng giá trị xuất khẩu tuyệt đối cũng như mang lại các lợi ích cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước, như hạn chế các vụ việc về phòng vệ thương mại chống lại hàng hóa của Việt Nam.

Nhà Trắng nói rằng quyết định tạm hoãn thuế đối với pin mặt trời nhập từ Việt Nam và 3 nước Đông Nam Á đã thúc đẩy một ngành quan trọng trong mục tiêu chống biến đổi khí hậu của Tổng thống Biden trong khi không can thiệp hay chấm dứt cuộc điều tra của Bộ Thương mại Mỹ, theo AP. Mặc dù Tổng thống Biden đã thề sẽ phủ quyết nghị quyết này nếu nó được đưa đến bàn của ông. Tuy nhiên, vẫn theo Nhà Trắng, ông Biden không có ý định gia hạn quy định đình chỉ thuế quan khi nó hết hạn vào tháng 6/2024.

Thành An