Plei Ớp - ngôi làng trăm tuổi của đồng bào J'rai giữa lòng Pleiku

Làng Plei Ớp nằm trên địa bàn phường Hoa Lư được quy hoạch thành Làng Văn hóa - Du lịch đầu tiên của Pleiku (Gia Lai) vào năm 2008.

Nổi bật giữa không gian làng là ngôi nhà rông J’rai với mái cong cao vút và cây nêu. Nhà rông là linh hồn, biểu tượng văn hóa của buôn làng, là nơi người dân Plei Ớp tổ chức lễ hội, biểu diễn cồng chiêng.

Bên trái khoảng sân trước nhà rông là nơi trưng bày 54 tượng gỗ của cả người Gia Rai và Bana miêu tả đủ mọi khía cạnh của đời sống, từ việc biểu diễn cồng chiêng, trống, múa xoan, đến việc săn bắn, uống rượu cần,...

Đây là thay đổi lớn lao trong tâm thức của người dân tộc bởi tượng gỗ trước đây trong văn hóa người Gia Rai chỉ dành riêng cho người chết, được trưng ở các khu nhà mồ. Tượng gỗ tại nhà rông, nhà dài mang nét vui vẻ và phấn khích đã thật sự trở thành sứ giả văn hóa, trang trí cho buôn làng thêm đẹp, vui mắt, góp phần giới thiệu trực quan sinh động giá trị nghệ thuật, văn hóa.

Phía bên trong nhà rông là nơi lưu giữ nhiều nhạc cụ, mặt nạ bram hay bộ cồng chiêng của buôn làng.

Nghệ nhân cồng chiêng Jĩao cùng những người trong đội chiêng của làng đang kiểm tra chiêng và luyện tập cho buổi biểu diễn sắp tới.

“Mỗi thứ bảy, chủ nhật hàng tuần và khi có đoàn khách đến làng hay những buổi giao lưu văn hóa, chúng tôi lại biểu diễn cồng chiêng. Ngày xưa cồng chiêng chỉ mang ra biểu diễn trong những dịp quan trọng của dân làng, như lễ lúa mới, bỏ mả, cúng giọt nước…”, ông Jĩao nói.

Trong làng có cả đội cồng chiêng thiếu nhi nhằm bảo tồn, lưu giữ và phát triển thanh âm truyền thống của dân tộc. "Làng Plei Ớp dù nằm trong lòng thành phố nhưng chúng tôi vẫn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Tôi mong rằng những lễ hội truyền thống sẽ được phục dựng lại trong làng nhiều hơn", anh Bùi A Ních chia sẻ.

Đi khắp không gian của làng, cũng không khó để bắt gặp hình ảnh cồng chiêng, tượng gỗ được dùng làm trang trí tại nhiều địa điểm, hàng quán.

Làng Ớp nằm gần trung tâm thành phố và các địa điểm tham quan du lịch như: Quảng trường Đại Đoàn Kết, Bảo tàng tỉnh, chùa Minh Thành... rất thuận lợi để xây dựng làng văn hóa du lịch cộng đồng. Từ cuối năm 2022, thành phố đã đầu tư xây dựng nhà dài, lát đá, chỉnh sửa khuôn viên giọt nước, đồng thời đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông, mở rộng các tuyến đường, trồng hoa, làm hàng rào xanh bằng cây chè. Cùng với đó, xã vận động người dân làm nhà sàn truyền thống, kêu gọi doanh nghiệp đầu tư homestay...

Đề án xây dựng làng văn hóa du lịch cộng đồng đang được UBND TP Pleiku tiếp tục tổ chức nghiên cứu bổ sung hoàn thiện để đi vào thực hiện trong thời gian tới, nhằm triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 06-NQ/TU, ngày 16/8/2021 về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của thành phố giai đoạn 2020 - 2025 và định hướng đến năm 2030.

Nguyễn Huế