Puih Bơn: Người đam mê nhạc cụ truyền thống

Quá trưa nhưng anh Siu Thưm và anh Bơn vẫn miệt mài hoàn thiện chiếc đàn t’rưng để chiều giao cho khách hàng như đã hẹn. Bên hiên nhà ngổn ngang máy cắt, máy khoan và các ống tre nứa đủ kích cỡ. Tạo và chỉnh âm thanh là công đoạn quan trọng trong quá trình chế tác nhạc cụ dân tộc. Vì vậy, cả 2 đều tập trung cao độ.

Anh Bơn dùng chiếc dao sắc lẹm vạt chéo một nửa chiếc ống nứa, cẩn thận gọt giũa phần miệng ống, thỉnh thoảng thổi rồi gõ nhẹ để cảm nhận âm thanh. Hành động này lặp đi lặp lại nhiều lần với tất cả các ống nứa, mục đích là tìm ra âm thanh chuẩn cho đàn.

Anh Puih Bơn thường xuyên tham gia biểu diễn nhạc cụ truyền thống của dân tộc tại các hội thi, liên hoan văn nghệ (ảnh nhân vật cung cấp).

Từ nhỏ, anh Bơn đã mê nhạc cụ truyền thống và bố là người thầy đầu tiên dạy anh chơi đàn goong. Nhưng ngoài đàn goong, ông không biết chơi các nhạc cụ khác. Vì vậy, để thỏa niềm đam mê, anh phải tự mày mò, tìm hiểu. Đến năm 17 tuổi, niềm đam mê ấy mới thật sự bùng cháy khi anh Siu Thưm-một người yêu văn hóa dân tộc, có thể chơi và chế tác nhiều loại nhạc cụ truyền thống đến ở rể gần nhà. Như bị mê hoặc bởi âm thanh phát ra từ các nhạc cụ truyền thống, anh Bơn đã xin theo học.

Qua anh Siu Thưm, anh Bơn biết đến Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Tih (làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai) và tìm đến học hỏi thêm kỹ năng, kỹ thuật chế tác một số nhạc cụ truyền thống. Được các thế hệ đi trước trao truyền cộng với năng khiếu, niềm đam mê, trong thời gian ngắn, anh Bơn có thể chơi, chế tác nhiều loại nhạc cụ truyền thống.

“Bơn có năng khiếu nên tiếp thu rất nhanh. Trong vòng 1 tháng, Bơn đã có thể chơi được nhiều loại và chế tác được nhạc cụ. Có được những người đồng điệu như thế mình rất mừng! Mỗi khi nhận đơn đặt hàng chế tác nhạc cụ hoặc nhận các show biểu diễn, mình đều gọi Bơn cùng tham gia”-anh Thưm cho biết.

Đến nay, anh Bơn đã có hơn 10 năm theo đuổi nghề chế tác nhạc cụ truyền thống dân tộc. Các nhạc cụ anh chế tác như: đàn goong, t’rưng, k’lông pút, sáo nứa, chuông gió... được nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh tìm mua.

Anh Bơn bày tỏ: “Công việc này đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và phải đặt trọn tâm tư, tình cảm. Vì chỉ cần một chút lơ là, mất tập trung hoặc dùng lực quá nhiều, các ống tre, nứa sẽ bị nứt, gãy thì coi như uổng phí”.

Anh Bơn (người đánh trống) tham gia Đoàn nghệ nhân Pleiku tham gia biểu diễn đường phố nhân Tuần Văn hóa Du lịch Gia Lai 2023 (ảnh nhân vật cung cấp).

Nói rồi, anh Bơn giới thiệu cho chúng tôi từng chiếc ống nứa ở trước mặt. Đây là những ống nứa của chiếc đàn t’rưng còn dang dở. Theo anh Bơn, để làm ra 1 chiếc đàn t’rưng trước hết phải chọn cho được cây nứa già, thân thẳng, không bị nứt; chặt các ống nứa theo từng đốt theo nhu cầu, sau đó hong khô trên giàn bếp trước khi chế tác.

Các ống nứa càng khô thì âm thanh khi gõ càng vang; ngược lại, ống nứa chưa đủ độ khô thì âm thanh sẽ nhanh bị lạc nhịp. Hiện tại, đàn t’rưng là một trong những nhạc cụ được nhiều khách hàng ưa chuộng.

Điều khiến anh Bơn vui hơn là bản thân được sống với đam mê và có nguồn thu nhập đảm bảo cuộc sống. Ngoài chế tác nhạc cụ truyền thống tại cơ sở của anh Thưm, anh Bơn còn tham gia chế tác tại cơ sở của Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Tih. Anh Bơn cũng tích cực tham gia biểu diễn nhạc cụ truyền thống tại các hội thi, liên hoan và cùng người già, thanh niên trong làng truyền dạy cho thế hệ trẻ.

Em Puih Hữu (làng Pleiku Roh) vui vẻ nói: “Hè năm nào tụi em cũng qua nhà chú Siu Thưm để học chơi các loại nhạc cụ. Ở đây có nhiều loại nhạc cụ và các anh, các chú chỉ dạy rất nhiệt tình. Em cũng muốn theo học và biết chế tác nhạc cụ như anh Bơn để tham gia biểu diễn, gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc”.

Anh Bơn chia sẻ thêm, bản thân xác định gắn bó lâu dài với công việc chế tác nhạc cụ truyền thống dân tộc, do đó anh sẽ luôn nỗ lực học hỏi để mỗi nhạc cụ khi trao đến tay người sử dụng có âm thanh chuẩn xác và ngày càng tinh xảo.

Anh Thịnh Thương Tín-Bí thư Đoàn phường Yên Đỗ: Anh Puih Bơn vừa có khả năng biểu diễn, vừa chế tác nhiều loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc. Anh là một trong những nhân tố nòng cốt trong đội cồng chiêng của làng và phong trào văn hóa-văn nghệ tại địa phương.

ANH HUY