Quá áp lực, dân văn phòng Trung Quốc ồ ạt chuyển sang làm lao động chân tay

Làm nghề dọn dẹp và thấy tràn đầy năng lượng mỗi ngày

Leon Li từng giữ vai trò quan trọng không thể thiếu tại một trong những công ty công nghệ lớn nhất Trung Quốc. Là một nhân viên hành chính, cô phải làm việc suốt ngày đêm để sắp xếp các cuộc họp, chuẩn bị tài liệu và hỗ trợ cấp trên mọi nhu cầu của họ.

Nhưng vào tháng 2, cô đã nghỉ việc, từ bỏ sự nghiệp ổn định và mức lương dư giả để làm một việc ít căng thẳng hơn — dọn dẹp nhà cửa.

“Mỗi sáng khi chuông báo thức reo, tất cả những gì tôi thấy chỉ là tương lai buồn tẻ của mình”, cô chia sẻ với CNN khi kể lại công việc văn phòng của mình.

Người đi bộ đông đúc tại Hàng Châu, Trung Quốc. (Nguồn: Long Wei/VCG/Getty Images)

Li, 27 tuổi, là một phần trong nhóm lao động ngày càng đông đảo ở Trung Quốc đang chuyển từ công việc văn phòng áp lực cao sang công việc chân tay.

Nhiều người trong số họ từng làm việc cho một số công ty lớn nhất cả nước. Nhưng các công ty này đang dần mất đi sức hấp dẫn khi nền kinh tế Trung Quốc phải đối mặt với nhiều thách thức bao gồm khủng hoảng bất động sản, đầu tư nước ngoài giảm và tiêu dùng giảm mạnh.

Theo dữ liệu mới nhất từ Cục Thống kê Quốc gia (NBS) công bố hôm nay (22/7), nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng 4,7% so với cùng kỳ năm trước trong quý 2 năm 2024, không đạt kỳ vọng của các nhà kinh tế và đánh dấu mức tăng trưởng yếu nhất kể từ quý 1 năm ngoái.

Giờ làm việc quá dài và nguồn lực ngày càng cạn kiệt đã khiến những nhân viên như Li phải suy nghĩ lại liệu có đáng để đánh đổi thời gian và sức khỏe của mình để lấy mức lương cao hơn hay không.

“Tôi thích dọn dẹp. Khi mức sống được cải thiện (trên khắp cả nước), nhu cầu về dịch vụ dọn dẹp nhà cửa cũng tăng vọt với thị trường ngày càng mở rộng”, Li, người sống tại thành phố Vũ Hán ở miền trung Trung Quốc, cho biết.

Nhưng quan trọng hơn, cô ấy cảm thấy hạnh phúc hơn.

“Sự thay đổi mà nó mang lại là tôi không còn cảm thấy đau đầu, chóng mặt nữa. Tôi cảm thấy ít áp lực về mặt tinh thần hơn. Và tôi tràn đầy năng lượng mỗi ngày”, cô nói.

Người lao động từ chối văn hóa "996"

Li không phải là nhân viên văn phòng duy nhất cải thiện được sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống bằng cách từ bỏ công việc văn phòng để làm lao động chân tay.

Alice Wang, 30 tuổi, người đang sử dụng tên thay thế vì lý do riêng tư, từng làm việc cho một trong những nền tảng thương mại điện tử phát trực tiếp hàng đầu Trung Quốc, kiếm được 700.000 nhân dân tệ (gần 2,5 tỷ đồng) mỗi năm.

Nhưng cô đã từ chức vào tháng 4, chuyển từ Hàng Châu, một trung tâm công nghệ đẹp như tranh vẽ, đến thành phố Thành Đô thoải mái hơn, nơi tiền thuê nhà rẻ hơn, để theo nghề spa cho thú cưng.

Văn hóa làm việc “996” khét tiếng của Trung Quốc - văn hóa làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối sáu ngày một tuần phổ biến tại các công ty công nghệ, công ty khởi nghiệp và các doanh nghiệp tư nhân khác của nước này - đã trở thành động lực khiến nhiều nhân viên nghỉ việc.

Wang nhớ lại cảm giác yếu ớt về mặt thể chất, “rất vô hồn và trì trệ” khi làm công việc cũ, trong khi cô từng dành phần lớn thời gian cho công việc.

Nhưng bây giờ cô đã cảm thấy khác!

“Cảm giác phát triển bản thân hiện tại tương đối tốt”, cô nói, đồng thời cho biết thêm rằng cô đang tham gia khóa đào tạo cắt tỉa lông và có tham vọng một ngày nào đó sẽ mở cửa hàng riêng. “Đó là kế hoạch dài hạn của tôi”, Wang nói.

Leon Li sống ở Vũ Hán, nơi cô vừa từ bỏ công việc tại một công ty công nghệ lớn để tham gia tầng lớp lao động chân tay. (Nguồn: Leon Li)

Theo nền tảng tuyển dụng Zhaopin của Trung Quốc, xu hướng chuyển từ công việc chuyên môn sang công việc chân tay diễn ra trong bối cảnh nhu cầu tuyển dụng lao động chân tay tăng cao.

Trong cuộc khảo sát mới nhất được công bố vào tháng 6, nền tảng này phát hiện ra rằng nhu cầu về các công việc lao động chân tay - chẳng hạn như nhân viên giao đồ ăn, tài xế xe tải, bồi bàn và kỹ thuật viên - đã tăng vọt 3,8 lần trong quý đầu tiên của năm so với cùng kỳ năm 2019.

Nhu cầu về nhân viên giao hàng tăng nhanh nhất, lên tới 800%, sau 3 năm phong tỏa vì Covid dẫn đến sự ra đời của văn hóa mua đồ ăn mang về.

Và mức lương của công nhân cũng tăng lên, thu hút nhiều người đến làm những công việc mà trước đây họ có thể đã né tránh.

Theo khảo sát, sự bùng nổ của mua sắm trực tuyến đã khiến mức lương trung bình hàng tháng của một nhân viên giao hàng tăng 45,3% kể từ năm 2019, từ 5.581 nhân dân tệ (gần 20 triệu đồng) lên 8.109 nhân dân tệ (hơn 28 triệu đồng).

Sinh viên mới ra trường vẫn ngại làm việc chân tay

Tuy nhiên, đối với một số sinh viên mới tốt nghiệp, làm công việc chân tay không phải là lựa chọn đầu tiên của họ.

Khi nền kinh tế chậm lại, việc tìm kiếm việc làm cho sinh viên mới tốt nghiệp trở nên khó khăn hơn trong thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh của các công ty.

Cuộc khảo sát cũng phát hiện số lượng người dưới 25 tuổi nộp đơn xin việc lao động chân tay trong quý đầu tiên của năm nay đã tăng vọt 165% so với cùng kỳ năm 2019.

Theo NBS, tỷ lệ thất nghiệp của Trung Quốc trong độ tuổi từ 16 đến 24 đã lên tới mức đáng kinh ngạc là 21,3% vào tháng 6 năm 2023, sau đó đã phải hoãn việc công bố số liệu trong nhiều tháng để điều chỉnh phương pháp tính toán.

Chính quyền đã công bố dữ liệu vào tháng 1 năm nay – loại trừ khoảng 62 triệu sinh viên khỏi con số này, những người mà họ cho rằng nhiệm vụ chính của họ là học tập chứ không phải tìm kiếm việc làm.

Theo NBS, trong những tháng gần đây, tỷ lệ thất nghiệp của những người lao động tiềm năng trong độ tuổi từ 16 đến 24 dao động trong khoảng từ 14,2% đến 15,3%.

Các nhà kinh tế Larry Hu và Zhang Yuxiao của Macquarie, đã viết trong một báo cáo nghiên cứu năm ngoái rằng ngành dịch vụ của Trung Quốc, các công ty tư nhân và các doanh nghiệp vừa và nhỏ từng là nguồn việc làm chính cho lao động trẻ. Tuy nhiên, họ đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi nhu cầu tiêu dùng chậm chạp.

David Goodman, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc của Đại học Sydney, cho biết đã

có sự không phù hợp giữa loại sinh viên tốt nghiệp mà các trường đại học đào tạo và nhu cầu thực sự của thị trường.

Ông cho biết nền kinh tế Trung Quốc đang chuyển dịch theo hướng công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh và các ngành dịch vụ, trong khi giáo dục đại học vẫn chủ yếu tập trung vào sản xuất và dịch vụ công, những lĩnh vực đã lỗi thời hoặc bão hòa.

“Có một vấn đề then chốt là hệ thống giáo dục đại học chưa tự điều chỉnh hoặc chưa được

điều chỉnh để đáp ứng những thay đổi nhanh chóng trong cơ cấu nền kinh tế”, ông giải thích.

Vũ Hán là một thành phố thương mại lớn và là thủ phủ của tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc. (Nguồn: Leon Li)

Công việc chân tay cũng có một loại áp lực "rất khác"

Nhưng một số người tự hỏi liệu công việc lao động chân tay có thực sự là nơi trú ẩn không căng thẳng như những người như Li và Wang tưởng tượng hay không.

Một video gần đây được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội Trung Quốc đã chứng minh mọi thứ có thể trở nên tồi tệ như thế nào. Đoạn clip cho thấy một nhân viên pha chế ở Thượng Hải mất bình tĩnh vì một khách hàng đe dọa sẽ khiếu nại anh ta.

Trong cơn tức giận, anh ta ném bột cà phê vào cô, ngay lập tức trở thành tâm điểm của một vụ kịch trong quán cà phê, gây ra cuộc tranh luận trực tuyến về những thách thức mà người lao động trong ngành dịch vụ phải đối mặt.

Khiếu nại hoặc đánh giá không tốt trực tuyến có thể gây ra thảm họa cho các cửa hàng và nhà hàng ở Trung Quốc, vì nhiều người tiêu dùng rất coi trọng các khuyến nghị trên các nền tảng truyền thông xã hội phổ biến như Xiaohongshu và Douyin, phiên bản TikTok của Trung Quốc.

Mối đe dọa về đánh giá tiêu cực gây áp lực lên những người lao động được trả lương thấp để tránh làm bất cứ điều gì có thể gây sự chú ý tiêu cực đến công ty.

Một số người dùng Internet lên án cách cư xử tệ hại của nhân viên pha chế. Nhưng nhiều người khác lại thông cảm với anh ta.

“Ngay từ đầu, mức lương đã thấp, chưa kể đến việc phải đối mặt với khiếu nại. Tốt nhất là nghỉ việc khi bạn bị cả công ty và khách hàng ép buộc”, một người bình luận trực tuyến viết.

Nhưng đối với Li, người chỉ làm công việc dọn dẹp nhà cửa tự do sáu giờ mỗi ngày, thì trải nghiệm của cô lại rất tích cực.

Cô thích gắn kết với khách hàng và cho biết mỗi buổi dọn vệ sinh khiến cô cảm thấy không chỉ là một giao dịch kinh doanh.

“Khách hàng sẽ cẩn thận rót nước cho chúng tôi uống. Đến giờ ăn, họ sẽ gọi đồ mang về cho chúng tôi, mang đồ ăn cho chúng tôi và liên tục nhắc nhở chúng tôi uống nước và nghỉ ngơi”, cô nói.

Cho đến nay, cô cho biết cô không hối hận vì đã nghỉ việc văn phòng.

“Sau một ngày mệt mỏi, tôi có thể về nhà ăn uống và làm những gì mình thích mà không phải chịu thêm bất kỳ áp lực tinh thần nào”, cô nói.

Hồng Vân (Theo CNN)