Quân đội Mỹ được lệnh lên phương án tiếp quản kênh đào Panama

Tàu thuyền di chuyển qua Kênh đào Panama tại Panama City. Ảnh: AFP/TTXVN

Hai quan chức cấp cao Mỹ tiết lộ với NBC News rằng, các phương án đang được xem xét bao gồm hợp tác chặt chẽ hơn với lực lượng an ninh Panama hoặc, trong một kịch bản ít có khả năng xảy ra hơn, sử dụng vũ lực để giành quyền kiểm soát kênh đào.

Trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ tuần trước, ông Trump tuyên bố: "Để củng cố hơn nữa an ninh quốc gia, chính quyền của tôi sẽ giành lại Kênh đào Panama". Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Trump chưa làm rõ ý nghĩa cụ thể của thuật ngữ "giành lại" này.

Mục tiêu của kế hoạch này là tăng cường sự hiện diện quân sự của Mỹ nhằm hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực, đặc biệt là quyền tiếp cận của Bắc Kinh vào kênh đào quan trọng này. Tuy nhiên, cả Panama và Trung Quốc đều bác bỏ cáo buộc về sự can thiệp của nước ngoài vào kênh đào dài 80 km này, nơi có tính trung lập được quy định trong Hiến pháp Panama.

Giới chức Trung Quốc cáo buộc Mỹ sử dụng "sự ép buộc" để gây áp lực buộc Panama hạn chế các dự án đầu tư của Trung Quốc. Đáp lại, trong chuyến thăm Panama tháng trước, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tuyên bố với Tổng thống Panama José Rául Mulino rằng "hiện trạng là không thể chấp nhận được" đối với sự hiện diện của Trung Quốc tại khu vực này.

Theo NBC News, Đô đốc Alvin Holsey, Tư lệnh Bộ Chỉ huy miền Nam Mỹ (SOUTHCOM) - đã trình bày các phương án chiến lược sơ bộ với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth trong tuần này. Ông Hegseth dự kiến sẽ tới thăm Panama vào tháng tới để thảo luận thêm về vấn đề này.

Các phương án Mỹ đang cân nhắc

Hiện tại, Mỹ có hơn 200 binh sĩ tại Panama, bao gồm các đơn vị đặc nhiệm hợp tác với lực lượng an ninh địa phương để đối phó với các mối đe dọa nội bộ. Theo các quan chức quốc phòng Mỹ, một số phương án đang được xem xét bao gồm: Đảm bảo tàu Mỹ có quyền qua lại an toàn tại Kênh đào Panama. Khôi phục hoàn toàn quyền kiểm soát và vận hành kênh đào. Sử dụng quân đội Mỹ để bảo vệ các cảng hiện có hoặc xây dựng các cảng mới tại Panama. Triển khai lực lượng Công binh Lục quân Mỹ để điều hành các hệ thống khóa nước của kênh đào. Mở lại các trung tâm huấn luyện chiến đấu trong rừng tại Panama, tương tự như các cơ sở huấn luyện trước năm 1999.

Ngoài ra, một kịch bản khác đang được xem xét là Mỹ có thể triển khai quân đội gần Panama để sẵn sàng bảo vệ kênh đào trong trường hợp xảy ra xung đột khu vực. Giới chức Mỹ nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ chỉ chặn quyền đi lại của Trung Quốc tại kênh đào trong trường hợp xảy ra chiến tranh.

Tuy khả năng Mỹ phát động một cuộc tấn công Panama là thấp, nhưng điều này vẫn có thể được cân nhắc nếu các biện pháp tăng cường hiện diện quân sự không đạt được mục tiêu mong muốn của ông Trump.

Tổng thống Trump từng tuyên bố muốn đưa Kênh đào Panama trở lại quyền sở hữu của Mỹ sau khi Panama tiếp quản khu vực này hơn 25 năm trước theo hiệp ước do chính quyền Tổng thống Jimmy Carter ký kết. Ông cũng nhiều lần nhấn mạnh rằng sự hiện diện của quân đội Mỹ tại khu vực này có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì quyền kiểm soát.

Kênh đào Panama là một trong những tuyến hàng hải bận rộn nhất thế giới, với phần lớn hàng hóa đi qua đây có nguồn gốc từ hoặc hướng đến Mỹ. Nếu tuyến đường này bị chặn, các tàu sẽ phải đi vòng qua Nam Mỹ, làm tăng đáng kể chi phí và thời gian vận chuyển.

Thỏa thuận chuyển giao Kênh đào Panama từ Mỹ sang Panama được ký vào năm 1977 và có hiệu lực vào năm 1999. Trước đó, năm 1989, chính quyền Tổng thống George H.W. Bush từng tiến hành một cuộc tấn công Panama để lật đổ nhà lãnh đạo Manuel Noriega.

Mới đây, ông Trump tuyên bố rằng Mỹ đang có động thái hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc tại kênh đào này. Theo đó, một tập đoàn Mỹ dẫn đầu bởi công ty đầu tư BlackRock đã mua lại 90% cổ phần của Công ty Cảng Panama (Panama Ports Company), vốn vận hành hai cảng Balboa và Cristobal ở hai đầu kênh đào, từ một tập đoàn có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc) với giá 22,8 tỷ USD.

Việc Mỹ có thực sự tiến hành các bước đi mạnh mẽ hơn để "giành lại" Kênh đào Panama hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Tuy nhiên, với những động thái gần đây của chính quyền Trump, khu vực này có thể trở thành điểm nóng mới trong cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung.

Việt Dũng/Báo Tin tức