Quân đội Nhật Bản thử nghiệm thành công pháo điện từ trên hạm, bắn trúng chính xác mục tiêu

Pháo điện từ của Nhật Bản khai hỏa. Ảnh: Chinatimes.

Theo Defense Blog, ATLA công bố tin này trên nền tảng X chính thức vào ngày 10/9. Thông cáo cho biết các cuộc thử nghiệm đã diễn ra trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến đầu tháng 7, trong đó pháo điện từ đã tiến hành nhiều lần bắn xa và đều đánh trúng mục tiêu.

ATLA cũng công bố 4 bức ảnh, ghi lại hình ảnh tàu JS Asuka (ASE-6102), khẩu pháo điện từ được lắp đặt, khoảnh khắc khai hỏa và tàu mục tiêu. Tuy nhiên, không có hình ảnh thiệt hại của mục tiêu cũng như thông tin về khoảng cách bắn – những dữ liệu liên quan đến tính năng pháo điện từ vẫn được họ giữ bí mật.

Triển khai pháo điện từ trên tàu. Ảnh: LTN.

Pháo điện từ hoạt động hoàn toàn nhờ năng lượng điện, chuyển đổi điện năng thành lực đẩy tuyến tính, giúp đạn đạt tốc độ cực cao. Trong khi pháo xe tăng truyền thống có vận tốc đầu nòng khoảng 1.750 m/s, pháo điện từ dễ dàng vượt xa ngưỡng này. Theo ATLA, trong khi bắn thử nghiệm, vận tốc đầu nòng đo được của pháo điện từ đã vượt quá 2.500 m/s.

Khác với pháo sử dụng đạn dùng thuốc phóng – trong đó sức đẩy phụ thuộc vào công thức hóa học thuốc nổ – pháo điện từ sử dụng cường độ từ trường để điều chỉnh, nhờ đó có thể linh hoạt thay đổi vận tốc, tầm bắn và sức công phá của đầu đạn.

Tàu JS Asuka (ASE-6102) của Hải quân Nhật mang pháo điện từ. Ảnh: Chinatimes.

Ngoài ra, do pháo điện từ sử dụng đầu đạn nhỏ hơn và không cần đầu nổ thuốc nổ, nên khó bị phát hiện và đánh chặn hơn. Điều này có thể mang lại lợi thế rõ rệt trong môi trường tác chiến, nơi thường xuyên đối mặt với hỏa lực phản pháo hoặc đánh chặn tên lửa. Nhờ tốc độ Mach 6,5, nó được kỳ vọng sẽ được thiết kế để đánh chặn và tấn công các tên lửa siêu thanh của đối phương.

ATLA trước đó từng giới thiệu hệ thống này trong một cuộc trình diễn năm 2023, khi đó được mô tả là lần bắn thành công đầu tiên của pháo điện từ đặt trên tàu ở bất kỳ nơi nào trên thế giới. Các cuộc thử nghiệm mùa hè năm nay được xem là bước tiếp nối cột mốc đó, và dự kiến sẽ được trình bày chi tiết hơn tại Hội thảo ATLA sắp tới, tổ chức trong hai ngày 11–12/11.

Trong bối cảnh rộng hơn của chiến lược quốc phòng Nhật Bản, pháo điện từ được coi là một phần trong hệ thống phản ứng nhiều tầng đối phó với các mối đe dọa trong khu vực, bao gồm cả phòng thủ tên lửa đạn đạo. ATLA định hướng hệ thống này sẽ là giải pháp trong tương lai để đánh chặn mục tiêu tốc độ cao trên không hoặc trên biển, đồng thời đóng vai trò vũ khí tấn công chính xác tầm xa trên biển. Sự tập trung của Nhật Bản vào vũ khí điện từ phù hợp với nỗ lực hiện đại hóa năng lực của Lực lượng Phòng vệ.

Tàu mục tiêu trong vụ thử nghiệm. Ảnh: Chinatimes.

Pháo điện từ - cuộc đua và sự lựa chọn của nhiều nước

Hiện nay, ngoài Nhật Bản, nhiều quốc gia đã và đang theo đuổi nghiên cứu phát triển pháo điện từ (railgun), cho dù mức độ thành công và định hướng ứng dụng có khác nhau:

Mỹ: Là quốc gia khởi đầu nghiên cứu phát triển pháo điện từ sớm nhất. Hải quân Mỹ bắt đầu nghiên cứu railgun từ đầu những năm 2000, giao cho Tập đoàn BAE Systems và General Atomics thực hiện.

Đến năm 2010–2015, Mỹ thử nghiệm thành công railgun trên đất liền, bắn được đạn siêu tốc có vận tốc ~2.500 m/s, tầm bắn trên 200 km. Tuy nhiên, railgun Mỹ gặp các vấn đề về: tốc độ bắn chậm (không đạt yêu cầu tác chiến); mài mòn nòng pháo cực nhanh do nhiệt và lực điện từ; hệ thống cung cấp điện lớn, khó tích hợp lên tàu chiến thực tế.

Năm 2017, Hải quân Mỹ chính thức tạm dừng dự án, chuyển một phần công nghệ sang đạn siêu tốc (HVP – Hypervelocity Projectile) để dùng cho pháo hải quân truyền thống.

Trung Quốc: Là quốc gia công khai thử nghiệm railgun trên tàu hải quân đầu tiên.

Năm 2018, hình ảnh rò rỉ cho thấy một khẩu railgun cỡ lớn được lắp trên tàu đổ bộ tăng Type 072III (Hải quân Trung Quốc gọi là Haiyang Shan- Hải Dương Sơn).

Truyền thông Trung Quốc khi đó đưa tin về cuộc bắn thử pháo điện từ trên biển, nhưng kết quả cụ thể vẫn còn bí mật. Trung Quốc được cho là muốn dùng pháo điện từ để tấn công hải quân tầm xa, phòng thủ chống tên lửa, hoặc yểm trợ hỏa lực trên bờ.

Một số nguồn phương Tây nhận định Trung Quốc cũng gặp phải những vấn đề tương tự Mỹ: hao mòn nòng pháo, tiêu thụ điện năng khổng lồ, tốc độ bắn hạn chế.

Nguồn cấp điện (trái), pháo điện từ (giữa) và đạn pháo. Ảnh: LTN.

Nga: cũng từng công bố nghiên cứu railgun, chủ yếu trong lĩnh vực phòng thủ không gian và vũ khí tương lai. Viện Kurchatov (Nga) từng thực hiện các thí nghiệm nhỏ với railgun để phóng vật thể siêu tốc. Tuy nhiên, đến nay Nga chưa có bằng chứng rõ ràng về việc phát triển railgun cỡ chiến đấu cho tàu hải quân. Phần lớn chỉ dừng ở mức phòng thí nghiệm.

Châu Âu: Pháp và Đức cũng tiến hành nghiên cứu pháo điện từ ở quy mô phòng thí nghiệm, phối hợp với các dự án quốc phòng của EU. Đức từng thử nghiệm railgun công suất 25 MJ (megajoule) do Công ty Rheinmetall phát triển, chủ yếu cho mục đích phòng thủ tên lửa trong tương lai.

Tuy nhiên, chưa có nước châu Âu nào triển khai thử nghiệm trên tàu như Nhật hay Trung Quốc.

Ấn Độ: cũng tuyên bố đã thử nghiệm nguyên mẫu railgun công suất 12 MJ vào năm 2017, do Tổ chức Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng (DRDO) phát triển.

Dự kiến railgun có thể được tích hợp lên tàu chiến của Hải quân Ấn Độ trong tương lai, nhưng hiện vẫn mới trong giai đoạn thử nghiệm cơ bản.

Tóm lại: Mỹ là quốc gia đi tiên phong, nhưng tạm dừng vì chi phí và hạn chế kỹ thuật. Trung Quốc đã thử nghiệm thực tế trên tàu, được cho là chạy đua với Mỹ và Nhật. Nhật Bản: thành công nhất hiện nay trong thử nghiệm bắn chính xác từ tàu. Nga, Ấn Độ, châu Âu: chủ yếu mới ở mức phòng thí nghiệm và nghiên cứu nguyên mẫu.

Thu Thủy