Quản lý phát triển vật liệu xây dựng gắn với giải pháp bền vững

Một cơ sở khai thác đá làm vật liệu xây dựng trên địa bàn huyện Tây Hòa. Ảnh: NHƯ THANH

Nhằm tăng cường công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản; cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng (VLXD) phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh đến năm 2025. Báo Phú Yên có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Đồng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng về kế hoạch này.

* Ông có thể cho biết tình hình phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh hiện nay như thế nào?

- Ngành sản xuất VLXD trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ so với các tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung. Mặc dù chủng loại sản phẩm tương đối đa dạng nhưng quy mô sản xuất nhỏ và vừa; tập trung chủ yếu vào thị trường tiêu thụ nội tỉnh với một số chủng loại như: xi măng, đá ốp lát, đá chẻ xây dựng, gạch đất sét nung, đá xây dựng, cát xây dựng, bê tông các loại... Dù có vai trò quan trọng, không thể thiếu trong thành phần kinh tế của tỉnh nhưng giá trị mang lại từ ngành khai thác khoáng sản làm VLXD và sản xuất VLXD trên địa bàn tỉnh không cao, tỉ trọng đóng góp vào ngành công nghiệp thấp.

Dự báo trong thời gian tới, thị trường phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh sẽ hướng đến các loại sản phẩm có lợi thế cạnh tranh lớn như: sản phẩm đá ốp lát tự nhiên, gạch ngói không nung, gạch lát bê tông (terrazzo, gạch lát hè tự chèn), các loại bê tông thương phẩm, bê tông cấu kiện…; phục vụ nhu cầu sử dụng trong tỉnh cũng như cung ứng một phần cho thị trường các tỉnh lân cận.

Ông Nguyễn Văn Đồng

* Mục tiêu chính của Kế hoạch phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh đến năm 2025 là gì, thưa ông?

- Việc phát triển VLXD tỉnh giai đoạn 2021-2025 nhằm phù hợp với Chiến lược phát triển VLXD Việt Nam thời kỳ 2021-2030, định hướng đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1266/QĐ-TTg ngày 18/8/2020 và Quy hoạch tỉnh Phú Yên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 cũng như các quy hoạch khác liên quan.

Kế hoạch vừa được UBND tỉnh phê duyệt sẽ tập trung đầu tư và phát triển các sản phẩm VLXD có thế mạnh của tỉnh; nghiên cứu phát triển sản xuất đa dạng các sản phẩm VLXD mới, có hiệu quả kinh tế cao. Theo đó, các cơ sở sản xuất VLXD sẽ đưa công nghệ tiên tiến hiện đại vào sản xuất VLXD để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường nội tỉnh, trong khu vực và xuất khẩu; góp phần vào tăng trưởng GRDP, nâng cao vị thế của ngành VLXD trong nền kinh tế. Kế hoạch này cũng nhằm từng bước loại bỏ hoàn toàn công nghệ sản xuất VLXD lạc hậu, tiêu tốn nhiều tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường.

Bên cạnh đó, dựa theo kế hoạch này, các ngành, địa phương sẽ chỉ đạo quyết liệt, tập trung tất cả các nguồn để cung cấp đầy đủ các loại khoáng sản làm VLXD thông thường cho dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025 đoạn qua địa phận tỉnh Phú Yên (hai dự án thành phần đoạn Quy Nhơn - Chí Thạnh và đoạn Chí Thạnh - Vân Phong) được hoàn thành theo kế hoạch.

* Vậy từ nay đến năm 2025, Phú Yên sẽ chú trọng phát triển các chủng loại VLXD nào?

- Xuất phát từ tiềm năng khoáng sản làm VLXD thông thường, tập quán sử dụng VLXD của người dân và nhu cầu thị trường VLXD trong và ngoài tỉnh, Kế hoạch phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh Phú Yên đến năm 2025 sẽ tập trung phát triển một số chủng loại VLXD như: xi măng, đá ốp lát, kính xây dựng, gạch đất sét nung, VLXD không nung, vật liệu lợp, cát xây dựng, đá xây dựng, bê tông, đất đắp…

Trong quá trình phát triển, các đơn vị ưu tiên đầu tư sản xuất VLXD xanh. Các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung đã đầu tư ở giai đoạn trước trên địa bàn tỉnh tiếp tục cải tiến công nghệ nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường trên cơ sở có đủ điều kiện mặt bằng sản xuất và gắn với vùng nguyên liệu ổn định. Tỉnh yêu cầu các cơ sở không sử dụng đất nông nghiệp; chỉ sử dụng đất sét mỏ, đất đồi làm nguyên liệu sản xuất gạch đất sét nung; 100% cơ sở sản xuất gạch có vùng nguyên liệu trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng tài nguyên của tỉnh đã được phê duyệt. Các cơ sở đang hoạt động phải đẩy mạnh nghiên cứu và sử dụng các chất thải (tro xỉ nhiệt điện, đá xít…) làm nguyên liệu, nhiên liệu để thay thế nguồn nguyên liệu truyền thống; cải tiến các công đoạn sản xuất nhằm nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm như: xây dựng hệ thống phễu cấp liệu, băng tải liệu, cân định lượng, bộ phận cài đặt phối liệu; hệ thống tự động chuyển palet, tự động chuyển gạch…

* Tỉnh sẽ có những giải pháp gì để thực hiện kế hoạch này, thưa ông?

- Kế hoạch đề ra 6 nhóm giải pháp để thực hiện. Trong đó, giải pháp khai thác tài nguyên khoáng sản hiệu quả, tiết kiệm là tăng cường công tác điều tra cơ bản đối với các chủng loại khoáng sản làm VLXD; thực hiện cấp phép đúng theo quy hoạch được duyệt, tuân thủ các nội dung trong báo cáo đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường ở các cơ sở khai thác và chế biến khoáng sản theo đúng quy định của pháp luật.

Cơ quan quản lý thực hiện đấu giá và không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, gắn khai thác khoáng sản với chế biến khoáng sản; chỉ đạo thu thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, đồng thời ký quỹ phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản. Các sở, ngành, địa phương tổ chức thanh, kiểm tra theo định kỳ và đột xuất các cơ sở khai thác theo quy hoạch được duyệt và các quy định về bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản; hạn chế, tiến đến không sử dụng đất canh tác nông nghiệp để sản xuất gạch, ngói nung; nâng mức phí bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên với việc khai thác đất sét sản xuất gạch, ngói; hình thành các khu vực, bến bãi tập kết VLXD theo quy hoạch, cơ sở chuyên gia công chế biến nguyên liệu đảm bảo cung cấp ổn định về chất lượng, số lượng cho cơ sở sản xuất VLXD.

* Thưa ông, với vai trò là cơ quan thường trực chủ trì tổ chức kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện, Sở Xây dựng sẽ triển khai kế hoạch này như thế nào?

- Sở Xây dựng sẽ tổ chức công bố Kế hoạch phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh đến năm 2025 đến các sở, ban ngành tỉnh; UBND các cấp; các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh dễ dàng tiếp cận, nghiên cứu, đầu tư và khai thác, sản xuất VLXD. Để nguồn VLXD ngày càng phong phú, Sở Xây dựng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư sản xuất các loại vật liệu mới, vật liệu cao cấp có tính năng vượt trội, thân thiện với môi trường, vật liệu sử dụng nguyên liệu phế thải công nghiệp, vật liệu san lấp công trình, tiết kiệm tài nguyên khoáng sản.

Bên cạnh đó, Sở Xây dựng chỉ thẩm định dự án có công nghệ khai thác, chế biến tiên tiến, sử dụng máy móc hiện đại, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, giảm thiểu ô nhiễm môi trường; bổ sung, cập nhật đơn giá, tiêu chuẩn kỹ thuật thi công, nghiệm thu đối với các loại VLXD thay thế vật liệu tự nhiên. Sở Xây dựng phối hợp với các ngành có liên quan của tỉnh, các địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác, chế biến, sản xuất, kinh doanh và sử dụng vật liệu trong công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh; kiên quyết xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý đối với tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm trong hoạt động khai thác, sản xuất VLXD.

* Xin cảm ơn ông!

HỒ NHƯ (thực hiện)