Quản lý tốt mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu

Quản lý mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói là điểm then chốt trong truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý cho một số sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh khi đạt điều kiện xuất khẩu. Do đó, cấp mã số vùng trồng cũng như thực hiện tốt truy xuất nguồn gốc được ngành nông nghiệp tỉnh xác định là cơ hội để tăng sức cạnh tranh cho nông sản ở cả thị trường nội địa và xuất khẩu. Những năm qua, cùng với phát triển các ngành hàng, tỉnh khuyến khích, đẩy mạnh việc hỗ trợ, giám sát các tổ chức, cá nhân đăng ký mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói để có thêm những tấm "hộ chiếu” đưa nông sản xứ Mường vươn ra thế giới.

Lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh kiểm tra nhật ký của hộ trồng bưởi được cấp mã số vùng trồng tại xã Ngọc Lương (Yên Thủy).

"Bệ phóng" giúp nông sản xứ Mường lần lượt "xuất ngoại”

Những ngày cuối năm 2023, nông dân huyện Lương Sơn đón niềm vui lớn khi lô bưởi Diễn Hòa Bình đầu tiên đã được xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. Các sản phẩm bưởi trước khi được vận chuyển đi sơ chế đã được lấy mẫu kiểm định và vượt qua 900 chỉ tiêu kiểm định về an toàn thực phẩm theo yêu cầu của EU và quy định của nước nhập khẩu. Đồng chí Nguyễn Thị Minh, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Lương Sơn cho biết: Nhằm khắc phục những hạn chế trong sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm đặc trưng của địa phương để xuất khẩu, từ đầu năm 2023, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh đã kết nối với Công ty cổ phần R.Y.B và huyện Lương Sơn xây dựng, phát triển chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm bưởi huyện Lương Sơn. Theo đó, với tổng diện tích chuỗi liên kết trên 51ha, có 82 hộ là thành viên của 2 hợp tác xã và 1 tổ hợp tác trồng bưởi trên địa bàn tham gia thực hiện. Đến nay, bước đầu chuỗi liên kết đã cho thấy hiệu quả. Sau những đơn hàng xuất khẩu, bưởi Diễn tiêu thụ nhanh hơn ngay cả trong thị trường nội địa. Từ đó làm gia tăng giá trị, lợi thế cạnh tranh của sản phẩm, tăng thu nhập cho người nông dân.

Trước đó, tháng 1/2023, tại huyện Cao Phong, 7 tấn cam tươi cũng được xuất khẩu sang thị trường Vương quốc Anh. Theo ghi nhận, những kiện hàng mẫu gửi sang Vương quốc Anh được thông quan mà không gặp vấn đề gì về an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ. Sau thời gian triển khai các giải pháp hỗ trợ cho hợp tác xã, tổ hợp tác thực hiện các biện pháp kỹ thuật nhằm nâng cao chất lượng, cải thiện mẫu mã sản phẩm, cấp và quản lý mã số vùng trồng… một số diện tích cam Cao Phong đã đủ điều kiện để xuất khẩu sang nhiều thị trường cao cấp, trong đó có thị trường Anh.

Thời gian qua, nhằm cải thiện mẫu mã, chất lượng sản phẩm phục vụ mở rộng thị trường xuất khẩu, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp, UBND tỉnh chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường thông tin, tuyên truyền, tập huấn cho các hộ có vùng trồng trong lĩnh vực trồng trọt, cơ sở đóng gói và đơn vị xuất khẩu quả tươi. Đồng thời, giám sát tối thiểu 1 lần/năm/mã số theo quy định của nước nhập khẩu. Tỷ lệ giám sát đạt 100% mã số/năm. Tại các vùng trồng cam, bưởi tập trung, nông dân tích cực đầu tư thâm canh, thực hiện hàng loạt giải pháp kỹ thuật, tiếp tục triển khai các nhiệm vụ trọng tâm của Đề án tái canh cây ăn quả có múi.

Từ năm 2019 đến nay, thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh đã tham mưu ban hành, triển khai các văn bản chỉ đạo của cấp trên và thực hiện việc hướng dẫn, cấp, quản lý mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói theo đúng quy định. Tính đến thời điểm này, dưới sự chỉ đạo của tỉnh, sự nỗ lực hỗ trợ sản xuất từ các cơ quan chuyên môn và địa phương, toàn tỉnh đã có 46 mã số vùng trồng xuất khẩu với tổng diện tích 389,77 ha và 5 mã số cơ sở đóng gói được Cục Bảo vệ thực vật cấp và nước nhập khẩu phê duyệt, duy trì. Từ đó đã có một số mặt hàng nông sản đáp ứng đủ các yêu cầu xuất khẩu sang thị trường các nước Anh, Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU... 6 tháng đầu năm 2024, tổng sản lượng xuất khẩu các loại nông sản của tỉnh đạt 725 tấn sản phẩm, giá trị xuất khẩu khoảng 31,6 tỷ đồng, tăng khoảng 10 % so với cùng kỳ.

Siết chặt quản lý phục vụ xuất khẩu

Để được cấp mã số vùng trồng, nông dân cần đáp ứng các tiêu chí đối với sản phẩm như: sản xuất bảo đảm an toàn, kiểm soát sinh vật gây hại, ghi chép sổ tay canh tác hoặc nhật ký đồng ruộng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm… Nắm bắt những quy định đó, ngành nông nghiệp tỉnh đã khuyến khích, hỗ trợ nông dân tuân thủ quy trình chăm sóc, bảo đảm nông sản khi cung cấp ra thị trường đạt yêu cầu, đồng thời hướng dẫn các chủ thể hoàn thiện hồ sơ sản phẩm.

Tuy nhiên, sau một thời gian thực hiện, công tác quản lý mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói cho thấy còn nhiều khó khăn cần khắc phục như: quy định của các nước nhập khẩu nông sản ngày càng khắt khe, thường xuyên thay đổi nên cơ quan quản lý tại địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu gặp những khó khăn nhất định trong quá trình cập nhật thông tin và áp dụng thực hiện. Một số địa phương chưa quan tâm đến công tác cấp và quản lý mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói xuất khẩu, chưa có sự chủ động trong công tác giám sát mã số được cấp theo quy định. Một số cơ sở sơ chế, đóng gói và vùng trồng xuất khẩu gặp khó khăn trong việc cập nhật thông tin lên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia. Chưa có chính sách cụ thể cho việc hỗ trợ cấp và quản lý, giám sát mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói. Diện tích được cấp mã số vùng trồng còn quá ít so với tổng diện tích sản xuất trồng trọt toàn tỉnh (chiếm 0,42% trên tổng diện tích 92.326 ha)... Ngoài ra, từ năm 2020 đến nay, cơ quan chuyên môn đã lập biên bản và báo cáo Cục Bảo vệ thực vật đề nghị thu hồi 2 mã số vùng trồng chuối, 6 mã số cơ sở đóng gói không có nhu cầu sử dụng, chủ mã số đề nghị thu hồi mã số và không đáp ứng được yêu cầu duy trì mã số.

Đồng chí Nguyễn Hồng Yến, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: Để thiết lập được mã số vùng trồng vốn đã rất khó khăn, nhưng nếu buông lỏng quản lý và không kiểm soát tốt các đối tượng kiểm dịch thực vật thì sẽ dẫn đến tình trạng các lô hàng nông sản xuất khẩu không đáp ứng được quy định của nước nhập khẩu, làm tiềm ẩn nguy cơ giảm thị phần xuất khẩu. Bởi vậy, để nông dân thực sự "mặn mà” với việc tuân thủ quy trình canh tác, làm cơ sở được cấp mã số vùng trồng, hướng đến sản xuất bền vững, thúc đẩy xuất khẩu nông sản, tỉnh chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường hỗ trợ cho tổ chức, cá nhân thực hiện các chương trình giám sát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật đáp ứng các quy định kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm; tăng cường quản lý, duy trì chất lượng của vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số. Từ đó nâng cao giá trị sản phẩm nông sản trên địa bàn, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân.

Thực hiện Công văn số 1776/BNN-BVTV,ngày 23/3/2023 của Bộ NN&PTNT về việc cấp và quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu, Sở NN&PTNT ban hành Công văn số 1275/SNN-TTBVTV, ngày 23/5/2023 về việc tăng cường hoạt động cấp và quản lý mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói. Căn cứ theo chức năng, nhiệm vụ được giao, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đề ra những giải pháp nhằm quản lý tốt việc cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói và duy trì theo đúng quy định, tập trung vào các nội dung: Tăng cường công tác quản lý nhà nước về mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói. Đẩy mạnh việc cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói gói trên các loại cây trồng chủ lực, có lợi thế. Có cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã, người sản xuất hoàn thiện các điều kiện về nhân lực, yêu cầu kỹ thuật, cơ sở hạ tầng của các vùng trồng và các cơ sở sơ chế biến, đóng gói sản phẩm xuất khẩu. Huy động, lồng ghép các nguồn lực để tăng cường hỗ trợ hoàn thiện cơ sở hạ tầng, trang thiết bị của cơ sở sơ chế, đóng gói và vùng trồng phục vụ xuất khẩu.

Bên cạnh đó, đối với các vùng trồng và cơ sở đóng gói được cấp mã số, cần thực hiện tốt việc duy trì các điều kiện đối với mã số được cấp theo đúng quy định; thông tin thường xuyên đến cơ quan chuyên môn về việc tiêu thụ và xuất khẩu nông sản; chủ động cập nhật thông tin kịp thời về yêu cầu của các nước nhập khẩu nông sản để áp dụng thực hiện. Chủ sở hữu mã số được cấp cần lưu trữ, bảo quản hồ sơ, ghi chép nhật ký và cập nhật nhật ký lên phần mềm cơ sở dữ liệu quốc gia theo đúng quy định...

Phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan trong cấp, quản lý mã số vùng trồng

Nguyễn Phương Thủy

Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh

Thiết lập mã số vùng trồng sẽ góp phần đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực trồng trọt, phục vụ truy xuất nguồn gốc nông sản; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn tỉnh; nâng cao nhận thức nông dân, các tổ chức, cá nhân sản xuất trong việc tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm, góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản trong nước và ngoài nước. Do đó, cần phải có cơ chế thiết lập, quản lý, giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu trên địa bàn tỉnh một cách nghiêm túc. Tổ chức, cá nhân được cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói xuất khẩu tuân thủ quy định về thiết lập, quản lý, kiểm tra và giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói tuân thủ quy định của nước nhập khẩu. Bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan trong quá trình triển khai hướng dẫn và cấp, quản lý mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc xuất xứ, minh bạch sản phẩm nông sản.

Cần có chế tài xử lý vi phạm mã số vùng trồng

Nguyễn Phùng Chinh

Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lương Sơn

Những tháng đầu năm 2024, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) có cảnh báo về việc 30 lô hàng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc bị nhiễm kim loại nặng cadimi vượt mức giới hạn. Trên địa bàn tỉnh Hòa Bình chưa có tình trạng tương tự xảy ra, nhưng Hội Nông dân huyện Lương Sơn nhận thấy việc quản lý mã số vùng trồng hiện được phân cấp cho địa phương nhưng chưa có chế tài quy định việc xử lý người dân, cơ sở vi phạm về mã số vùng trồng. Vì vậy, để giữ được những vùng trồng đã được cấp và tiếp tục nhân rộng trong thời gian tới thì việc xây dựng chế tài xử lý vi phạm để công tác quản lý có hiệu quả, tăng tính răn đe, cảnh báo là hết sức cần thiết.

Thu Hằng