Quần thể di tích Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc: Di sản Văn hóa Thế giới

Trong đó, Quảng Ninh có 5 di tích: Chùa Hoa Yên, Chùa Lân, Am chùa Ngọa Vân, Thái Miếu, Bãi cọc Yên Giang; 2 di tích thuộc Bắc Ninh: Chùa Vĩnh Nghiêm, Chùa Bổ Đà; 5 di tích thuộc Hải Phòng: Đền Kiếp Bạc, Chùa Côn Sơn, Chùa Thanh Mai, Động Kính Chủ, Chùa Nhẫm Dương.

Với những giá trị riêng biệt, đặc sắc, Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc, mà cốt lõi là Phật giáo Trúc Lâm, cùng hệ thống đền thờ, am tháp, tuyến hành hương, bia đá, mộc bản, di tích được bảo tồn, phân bố trên một không gian rộng lớn, đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Chùa Côn Sơn được hình thành từ thời Đinh-Lý (thế kỷ 10-12) và được phục dựng vào năm 1304, mở rộng vào năm 1329 bởi Đệ nhị Tổ Pháp Loa.

Di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc quy tụ nhiều công trình kiến trúc cổ như đền đài, chùa, tháp, nằm giữa khung cảnh núi non hùng vĩ. Mỗi địa danh đều lưu giữ giá trị văn hóa-lịch sử hàng trăm năm của dân tộc.

Tháp được ghép từ các phiến đá hình hộp chữ nhật, mang đậm dấu ấn Phật giáo Trúc Lâm và là nơi an nghỉ của Tổ Huyền Quang - vị Tổ thứ ba của Thiền phái Trúc Lâm. Sau khi Tổ viên tịch tại chùa Côn Sơn năm 1334, tháp mộ của ông được dựng tại vị trí này để tưởng niệm công lao tu hành và truyền đạo.

Bộ tượng Tam Thế Phật chùa Côn Sơn, niên đại thời Lê Trung Hưng là bảo vật quốc gia.

Chùa Vĩnh Nghiêm, còn được gọi chùa Đức La được công nhận là một trung tâm Phật giáo, nơi đào tạo tăng đồ cho cả nước, nơi phát tích Tam Tổ phái Thiền Trúc Lâm của Phật giáo Việt Nam.

Chùa Vĩnh Nghiêm là một trong những ngôi chùa tiêu biểu về kiến trúc cổ điển và độc đáo tại Việt Nam.

Chùa Vĩnh Nghiêm là nơi lưu giữ 3.050 mộc bản có giá trị trên nhiều lĩnh vực. Năm 2012, mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm được khắc bằng chữ Hán và chữ Nôm với nhiều kiểu chữ khác nhau như chân thư, thảo thư, lệ thư, hành thư... Nhiều trang được các nghệ nhân xưa khắc đan xen thêm những bức minh họa đường nét tài hoa tinh tế, bố cục chặt chẽ, hài hòa, xứng đáng là tác phẩm đồ họa có giá trị thẩm mỹ cao.

Kích thước của các mộc bản không giống nhau và tùy theo từng loại kinh sách. Bản khắc lớn nhất có chiều dài hơn 1m, rộng 40-50cm, bản nhỏ nhất chỉ khoảng 15x20cm. Điều này cho thấy sự linh hoạt trong việc sản xuất và lưu trữ tài liệu tôn giáo.

Nhà chùa thường xuyên kiểm tra, vệ sinh mộc bản và có các biện pháp xử lý để phòng, chống côn trùng, nấm mốc gây hại và đặt mộc bản trong các kệ gỗ, cửa tủ kệ luôn được khóa cẩn thận.

Đền Kiếp Bạc nằm giữa thung lũng ba mặt được bao bọc bởi dãy núi Rồng, mặt còn lại hướng ra sông Lục Đầu. Đền có tổng diện tích khoảng 13.500m², với kiến trúc cổ kính, nổi bật là nghi môn gồm ba cửa lớn, uy nghi.

Nền móng cũ của tòa Cửu Phẩm Liên Hoa tại Chùa Côn Sơn đã được phát hiện trong đợt khai quật khảo cổ học diễn ra vào năm 2014-2015.

Cổng đền Kiếp Bạc với 3 cửa lớn nguy nga, cổ kính.

Bia “Côn Sơn Tư phúc tự bi” là bảo vật quốc gia, bia có 6 mặt (lục lăng), hoa văn đẹp, chuẩn mực của nghệ thuật Lê Trung Hưng đầu thế kỷ XVII với các họa tiết trang trí trên bia được chạm khắc tinh xảo.

Bàn cờ tiên trên đỉnh Côn Sơn là một khu vực bằng phẳng. Tương truyền, từ thời Trần, Pháp Loa Tôn giả - tổ thứ 2 của Thiền phái Trúc Lâm đã lập một bàn cờ tại vị trí này, tục gọi là Bàn cờ Tiên.

Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông được đúc bằng đồng nguyên khối, cao 15m, nặng 138 tấn, tọa lạc trên đỉnh An Kỳ Sinh (Yên Tử, Quảng Ninh) có độ cao 900m so với mặt nước biển.

Tháp Tổ Trần Nhân Tông hay còn gọi là Tháp Huệ Quang mặt bằng rộng khoảng 180m2, cao 10m với 6 tầng, được ghép từ các phiến đá xanh, đặt ở vị trí trung tâm của vườn tháp.

Chùa Đồng nằm trên đỉnh cao nhất của núi Yên Tử được đúc từ chất liệu đồng. Mặt bằng kiến trúc của chùa dạng chữ Nhất, kết cấu vững chắc, được đặt trên sập đồng, dạng chân quỳ, dạ cá. Chùa quay hướng Tây Nam, diện tích khoảng 20m2, chiều cao từ mặt nền đến mái là 3,35m.

Chùa Hoa Yên nằm giữa lưng chừng núi có tầm nhìn bao quát cả một vùng rộng lớn.

Vẻ đẹp hoàng hôn chùa Đồng.

Vẻ đẹp của Yên Tử là sự kỳ vĩ, yên tĩnh của núi rừng hòa quyện với nét cổ kính trầm mặc của hệ thống chùa, tháp và cõi Thiền. Những giá trị lịch sử - văn hóa đặc biệt của khu di tích đã đưa Yên Tử trở thành một chốn thiêng trong đời sống tinh thần của người Việt.

Theo TTXVN