Quảng Hợp bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Khu di tích đền thờ Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật – điểm đến văn hóa tâm linh ngày càng hấp dẫn của xã Quảng Hợp, huyện Quảng Xương.

Trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên xâm lược thế kỷ XIII, nhà Trần đã chọn vùng đất Văn Trinh làm phòng tuyến chốt chặn quân sự quan trọng khi quân giặc tấn công vào Thanh Hóa. Và cũng từ khi Trần Nhật Duật về Văn Trinh, đã tạo ra diện mạo mới cho quá trình khai hoang lập làng nơi đây.

Trần Nhật Duật mất ngày 8 tháng 8 năm 1330 (Canh Ngọ), thọ 77 tuổi, được vua Trần Hiến tông truy phong “Tá thánh Thái sư Chiêu Văn Trần Đại vương”. Để ghi nhớ công ơn của ông, triều đình sai lập đền thờ ngay ở vùng đất Văn Trinh (nay thuộc xã Quảng Hợp, huyện Quảng Xương). Để tưởng nhớ công lao của Trần Nhật Duật, hàng năm Nhân dân vùng Văn Trinh tổ chức hai kỳ lễ hội: lễ hội Kỳ phúc vào ngày 3 tháng 3 âm lịch và lễ kỵ thánh Chiêu Văn vào tháng 8 âm lịch. Từ đó, núi Văn, sông Lý, đền thờ Chiêu Văn Đại vương Trần Nhật Duật trở thành tâm điểm của một vùng địa linh, nhân kiệt.

Trải qua nhiều thăng trầm của thời gian, biến cố của lịch sử, đến nay đền thờ Trần Nhật Duật đã được Nhà nước đầu tư trùng tu, tôn tạo lại ngay trên nền cũ của di tích và đã được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh vào năm 2004. Huyện Quảng Xương và xã Quảng Hợp trong nhiều giai đoạn, thời kỳ luôn dành sự quan tâm, bảo tồn, gìn giữ những giá trị quý giá của di tích, gắn liền với việc khôi phục các lễ hội truyền thống, đặc biệt là việc khôi phục, bảo tồn loại hình văn hóa phi vật thể rất có giá trị là hát nhà trò Văn Trinh.

Trần Nhật Duật từng được xem là tổ sư âm nhạc đời Trần. Chính ông là người đã khai sinh ra điệu hát nhà trò Văn Trinh - một trong những điệu hát đầu tiên của ca trù Việt Nam. Những lời ca ca ngợi những anh hùng dân tộc, những cảnh đẹp của sông nước, núi non hữu tình. Dường như khi câu hát xướng lên, người nghe như cảm nhận được từng dòng chảy của thăng trầm lịch sử và từng hơi thở, nhịp điệu của cuộc sống vẫn đang âm thầm chảy theo thời gian, trong lòng mỗi thế hệ đã đi qua của vùng đất này. Đến nay, hát nhà trò Văn Trinh là nét văn hóa truyền thống phi vật thể đặc sắc của xã Quảng Hợp. Hàng năm, vào dịp lễ hội núi Văn Trinh và đền thờ Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật diễn ra ngày mùng 8 tháng 8 âm lịch, bên cạnh các nghi lễ linh thiêng, thành kính, thì biểu diễn hát nhà trò Văn Trinh được coi là hoạt động nghệ thuật đặc sắc nhất của lễ hội.

Thể theo nguyện vọng của Nhân dân địa phương, xã Quảng Hợp đã thành lập Câu lạc bộ hát nhà trò Văn Trinh. Các thôn trên địa bàn xã đều có đội, câu lạc bộ văn nghệ, duy trì hoạt động thường xuyên, có những tiết mục đặc sắc nhất tham gia lễ giỗ Đức Thánh Chiêu Văn Đại vương Trần Nhật Duật và lễ hội Kỳ phúc hàng năm. Đây là nền tảng để xã Quảng Hợp phát triển phong trào văn hóa - văn nghệ, không ngừng nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân.

Chủ tịch UBND xã Quảng Hợp Nguyễn Hoài Nam cho biết: Những năm gần đây lượng du khách đến với Di tích lịch sử - văn hóa đền thờ Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật ngày càng tăng cao. Nhân dân và du khách đến với di tích không chỉ vào dịp lễ hội chính mà còn vào những khoảng thời gian khác trong năm, Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2023 lượng du khách tới di tích đã bằng với lượng du khách của cả năm 2022. Bên cạnh việc tham quan, vãn cảnh, du khách còn khám phá những tư liệu tại di tích và có dịp được tìm hiểu, thưởng thức hát nhà trò Văn Trinh. Đây là cơ sở để UBND xã và các phòng, ban có liên quan của huyện tiếp tục bảo vệ di tích, bảo tồn và phát huy các giá trị quý giá, từng bước xây dựng thành điểm du lịch tâm linh của Quảng Xương. Hiện nay, cảnh quan tại khu vực di tích luôn được chỉnh trang sạch đẹp, các hạng mục được bố trí, sắp xếp hợp lý, tạo điều kiện tốt nhất cho Nhân dân và du khách. Hiện xã Quảng Hợp đang xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu số về di tích đền thờ Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật và hát nhà trò Văn Trinh cùng các lễ hội của địa phương để Nhân dân và du khách có thể tiếp cận những thông tin đầy đủ nhất về những nét văn hóa, lịch sử và tiềm năng phát triển du lịch văn hóa tâm linh của địa phương trong thời gian tới.

Thực hiện Đề án phát triển du lịch Quảng Xương đến năm 2030, huyện Quảng Xương đã chọn xã Quảng Hợp là một trong những địa phương trọng tâm để phát triển loại hình du lịch khám phá lịch sử, văn hóa và tâm linh. UBND huyện Quảng Xương phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã và đang lập hồ sơ khoa học trình cấp có thẩm quyền xem xét công nhận đền thờ Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia và đưa hát nhà trò Văn Trinh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là cơ sở quan trọng để xã Quảng Hợp và huyện Quảng Xương tiếp tục tăng cường công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, từng bước xây dựng thành các sản phẩm du lịch đặc sắc của địa phương trong thời gian tới.

Bài và ảnh: Mạnh Cường