Quảng Ngãi chuyển mình trong hành trình giảm nghèo bền vững

Nhờ vốn ưu đãi, bà Đinh Thị Ngọc Lan ở xã Sơn Hạ làm ăn khấm khá và thoát nghèo bền vững.

Nhiều mô hình hiệu quả

Quảng Ngãi đang nỗ lực hiện thực hóa mục tiêu giảm nghèo bền vững thông qua Phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021–2025. Tỉnh triển khai đồng bộ các giải pháp: đa dạng hóa sinh kế, phát triển giáo dục nghề nghiệp và truyền thông về giảm nghèo đa chiều, nhằm nâng cao năng lực tự chủ cho người dân.

Tỷ lệ nghèo đa chiều toàn tỉnh Quảng Ngãi đến cuối năm 2024 là 7,93%, tương ứng 42.568 hộ nghèo. Theo kế hoạch đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi giảm từ 4,27% xuống còn 1,86%, ước thực hiện năm 2025 đạt chỉ tiêu so với kế hoạch.

Để đạt được mục tiêu này, tỉnh đã hỗ trợ xây dựng và nhân rộng hơn 20 mô hình giảm nghèo, đồng thời phê duyệt và triển khai trên hàng trăm dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, du lịch, khởi nghiệp, nhằm tạo sinh kế, việc làm và thu nhập bền vững. Các hoạt động này được thiết kế để thích ứng biến đổi khí hậu, dịch bệnh, hướng tới hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, cũng như người dân sinh sống tại huyện (cũ) nghèo, xã đặc biệt khó khăn, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo.

Một trong những chuyển biến rõ nét tại vùng cao những năm gần đây nằm ở khả năng tiếp cận vốn vay. Theo Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Quảng Ngãi, nguồn vốn tín dụng chính sách đã trở thành “trụ cột” trong công cuộc giảm nghèo. Không còn cảnh người dân thiếu vốn sản xuất hoặc phải vay nóng, dòng vốn ưu đãi đã thực sự đi vào những gia đình đang cần sinh kế nhất.

Trường hợp bà Đinh Thị Ngâm xã Sơn Hạ là minh chứng điển hình. Tháng 9/2022, bà mạnh dạn vay 50 triệu đồng từ chương trình tín dụng hộ cận nghèo để đầu tư trồng keo. Trên diện tích 2,5 ha, bà trồng hơn 10.500 cây keo lá tràm. Gần ba năm chăm sóc, vườn keo của bà Ngâm đang bước vào kỳ thu hoạch, dự kiến mang về 150 triệu đồng – số tiền đủ để gia đình thoát nghèo và tích lũy cho những dự định tiếp theo.

Một hộ khác là bà Đinh Thị Ngọc Lan, người H’rê xã Sơn Hạ được vay 80 triệu đồng. Bà Lan không chọn tập trung vào một loại cây trồng mà xây dựng mô hình đa dạng: nuôi trâu, nuôi gà kết hợp trồng keo. Nguồn thu ổn định từ nhiều hướng giúp bà vững vàng trước rủi ro thời tiết, dịch bệnh - những yếu tố vốn dễ khiến hộ nghèo tái nghèo.

Tại xã Sơn Mai, chị Đinh Thị Thả, một đảng viên từng là hộ nghèo, giờ đã trở thành tấm gương sáng trong phong trào giảm nghèo. Chị mạnh dạn đầu tư vào trồng trọt, chăn nuôi và áp dụng các kỹ thuật mới để phát triển kinh tế gia đình. Chị chia sẻ: “Thoát nghèo rồi, tôi muốn truyền kinh nghiệm cho bà con. Nghèo không phải là số phận, chỉ cần chịu khó, cuộc sống sẽ khác đi”. Câu chuyện của chị đã lan tỏa tinh thần vươn lên, khích lệ nhiều hộ trong thôn thay đổi cách làm, áp dụng kỹ thuật, chăm sóc chuồng trại, phòng chống dịch bệnh, và từng bước xây dựng cuộc sống ổn định hơn.

Ông Nguyễn Văn Chung, Phó Giám đốc Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Quảng Ngãi cho biết nguồn vốn chính sách đã tạo “đòn bẩy” quan trọng để người dân tự chủ trong sản xuất. Khi tiếp cận được vốn và có định hướng làm ăn, người dân mạnh dạn thay đổi tư duy, không còn ỷ lại hay trông chờ hỗ trợ.

Cùng với vốn vay, nhiều mô hình kinh tế nông nghiệp được triển khai và nhanh chóng chứng minh hiệu quả. Ở nơi từng chỉ quen với rẫy bắp, rẫy mì, người dân nay biết liên kết trồng keo, nuôi trâu sinh sản, nuôi gà bản địa, trồng cây ăn quả phù hợp điều kiện thổ nhưỡng. Mỗi mô hình có quy mô khác nhau, nhưng điểm chung là: tạo được thu nhập ổn định.

Giai đoạn 2021-2025, tỉnh Quảng Ngãi triển khai thực hiện 300 mô hình giảm nghèo, dự án phát triển sản xuất có gắn với quy hoạch phát triển sản xuất và thích ứng với biến đổi khí hậu của từng địa phương, với 12.176 hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, hộ khó khăn...tham gia. Đa số các địa phương đều triển khai thực hiện dự án mô hình giảm nghèo hỗ trợ phát triển sản xuất cộng đồng. Các dự án, mô hình gắn với quy hoạch phát triển sản xuất và thích ứng với biến đổi khí hậu; chủ yếu tập trung thực hiện mô hình “chăn nuôi bò cái sinh sản” phù hợp với đặc điểm khí hậu, địa hình ở khu vực nông thôn, khả năng tham gia thực hiện của hộ nghèo, hộ cận nghèo.

Các dự án hỗ trợ sinh kế, tập trung vào giống cây – con, cải tạo đất, tập huấn kỹ thuật canh tác cũng từng bước phát huy hiệu quả. Việc theo dõi, đánh giá hiệu quả từng mô hình, rồi nhân rộng có chọn lọc giúp địa phương tránh tình trạng phong trào hay đầu tư dàn trải. Nhiều hộ dân trước đây chỉ canh tác tự cung tự cấp, nay đã biết tính toán thời điểm xuống giống, giá thị trường, phương thức chăm sóc, và thậm chí liên kết tiêu thụ sản phẩm. Các đối tượng tham gia dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị đã nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị sản phẩm, từ đó giải quyết việc làm, cải thiện thu nhập, nhiều hộ gia đình tự vươn lên thoát nghèo. Cách làm mới, bền bỉ đã tạo nên những thay đổi có chiều sâu.

Trồng cây ăn trái giúp người dân xã Sơn Tây thoát nghèo.

Giảm nghèo bằng tạo sinh kế

Điểm thay đổi quan trọng nhất ở Quảng Ngãi là sự chuyển đổi tư duy: từ “giảm nghèo bằng hỗ trợ” sang “giảm nghèo bằng tạo sinh kế”. Người dân không còn chỉ nhận hỗ trợ mà đã biết khai thác, sử dụng, nhân rộng mô hình sản xuất.

Khi tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm sâu, đó không chỉ là kết quả của đầu tư hạ tầng hay chính sách tín dụng, mà còn là thành quả của sự thay đổi nhận thức. Người dân nhiều nơi đã chủ động tìm sinh kế mới. Những đồi keo xanh, những đàn gà hồi sinh sau dịch bệnh, những con trâu đầu tư bằng vốn vay-tất cả đang trở thành vốn liếng để các hộ bền bỉ thoát nghèo.

Về nhu cầu kinh phí thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2030 của tỉnh Quảng Ngãi, dự kiến kế hoạch tài chính ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030: 2.832.500 triệu đồng; ngân sách địa phương 257.500 triệu đồng. Tỉnh tập trung thực hiện đồng bộ các chính sách đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; hỗ trợ người dân thuộc nhóm thụ hưởng tiếp cận hiệu quả các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế... theo quy định hiện hành, trên cơ sở lồng ghép với các nội dung thành phần có liên quan thuộc Chương trình. Xây dựng, phát triển, nhân rộng các mô hình, dự án giảm nghèo hỗ trợ phát triển sản xuất nhằm tạo việc làm, sinh kế bền vững, thu nhập tốt cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người dân sinh sống trên địa bàn xã nghèo.

Cùng với đó, để nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cấp xã, thôn, tổ chức chính trị-xã hội và lực lượng triển khai, đáp ứng yêu cầu quản lý, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả; tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện Chương trình ở các cấp theo hướng công khai, minh bạch, kịp thời và sát thực tiễn, phát huy vai trò giám sát của người dân, cộng đồng dân cư trong quản lý đầu tư, chất lượng công trình, dịch vụ công và mức độ hài lòng của người dân. Triển khai công tác truyền thông đồng bộ, đa dạng về các gương điển hình, mô hình hiệu quả, chính sách mới phù hợp từng nhóm đối tượng nhằm nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội.

Phía trước Quảng Ngãi vẫn là thách thức lớn: giữ bền thành quả giảm nghèo, ngăn tái nghèo khi thời tiết cực đoan, giá nông sản biến động. Nhưng nền tảng đã rõ: vốn ưu đãi đến đúng địa chỉ, mô hình kinh tế phù hợp điều kiện địa phương, người dân chủ động hơn, và hệ thống hạ tầng từng bước hoàn thiện.

Nếu mỗi đồi keo hôm nay là một cơ hội, mỗi mô hình nuôi bò, nuôi gà là một điểm tựa, thì hành trình giảm nghèo của Quảng Ngãi đang được viết tiếp bằng chính niềm tin và nội lực của người dân vùng cao.

THANH CHƯƠNG