Quên thứ mình định làm trong nháy mắt có phải dấu hiệu mất trí nhớ?

Bạn chạy lên tầng để lấy chìa khóa nhưng đột nhiên lên đến nơi bạn quên mất thứ cần tìm. Bạn mở cửa tủ lạnh định với lấy thứ gì đó nhưng đột nhiên không nhớ ra lý do tại sao mình mở tủ lạnh. Háo hức chen ngang cuộc trò chuyện của một người bạn, khi bạn định nói nhưng lại quên mất mình sắp nói gì. Bạn đã từng gặp trường hợp như vậy chưa?

Hiện tượng mất trí nhớ ngắn hạn này thường hành hạ chúng ta, khiến chúng ta nghi ngờ bản thân liệu có phải mình đã già đi, trí nhớ mình có vấn đề?

Ảnh minh họa.

Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học cho phép những người tham gia đeo kính VR và bước vào một thế giới ảo bao gồm một loạt các phòng, loại bỏ những phiền nhiễu khác trong thế giới thực. Trong thế giới này, mỗi phòng đều có một cái bàn với một đồ vật trên đó. Những người tham gia được giao nhiệm vụ di chuyển giữa các bàn khác nhau, di chuyển từng đồ vật từ bàn trước sang bàn tiếp theo, có người được yêu cầu chuyển phòng.

Trong quá trình di chuyển, một máy dò sẽ đặt câu hỏi cho người tham gia, chẳng hạn như hình dạng và màu sắc của đồ vật vừa được đặt lên bàn hoặc nhặt lên. Mô tả của những người tham gia rất đa dạng, có thể khớp với đồ vật họ đang mang, khớp với đồ vật trên bàn trước đó,…

Kết quả nghiên cứu cho thấy với tiền đề là cùng một khoảng cách, so với những người tham gia hoàn thành nhiệm vụ trong cùng một phòng, những người tham gia đi qua cửa có nhiều khả năng quên màu sắc và hình dạng của đồ vật họ mang theo. Nếu có một cánh cửa, xác suất xảy ra lỗi bộ nhớ sẽ tăng lên.

Tình trạng hay quên trong thời gian ngắn này không phải do não bộ có vấn đề mà ngược lại thể hiện quá trình phức tạp của não bộ khi xử lý và ghi nhớ thông tin.

Chúng ta chỉ có thể nhớ một lượng thông tin nhất định tại một thời điểm và bộ não được giao nhiệm vụ "xác định và xử lý các loại thông tin khác nhau" bất cứ lúc nào, sự chú ý sẽ di chuyển giữa các cấp độ hành động khác nhau và trí nhớ phụ thuộc rất nhiều vào môi trường.

Khi não tiếp nhận nhiều thông tin mới (tức là khi môi trường thay đổi đột ngột), nó sẽ vứt bỏ một số thông tin mà nó cho là vô ích (tức là thông tin ở môi trường cũ), rồi tập trung xử lý sự kiện hiện tại . Điều này không chỉ để bộ não “giảm bớt gánh nặng” cho bản thân mà còn cho phép chúng ta thích nghi nhanh hơn với những thay đổi của môi trường và nhận thức được những nguy cơ tiềm ẩn trong môi trường hiện tại.

Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, vào năm 2021, nghiên cứu mới nhất về hiệu ứng cánh cửa của nhóm nghiên cứu Jessica McFadyen tại Đại học Bond cho rằng đa nhiệm có thể là thủ phạm khiến chúng ta đôi khi quên mất lý do mình vào phòng.

Nhóm nghiên cứu của Jessica McFadyen đã tiến hành bốn thí nghiệm. Thí nghiệm 1 và 2 mô phỏng chính xác thế giới ảo được xây dựng trong thí nghiệm Radvansky trước đó. Sự khác biệt là Thí nghiệm 2 giao nhiệm vụ cho những người tham gia trên cơ sở Thí nghiệm 1 (Đếm ngược thành tiếng theo một thời gian nhất định số), giả sử rằng các sự kiện trước đó dễ bị quên hơn khi các nhiệm vụ diễn ra song song.

Thí nghiệm 3 yêu cầu những người tham gia ngồi trong phòng, ghi nhớ 16 bức ảnh về các loài bướm trong 30 giây, sau đó xem video một người đi qua hành lang có nhiều lớp rèm từ góc nhìn thứ nhất. Như trong Thí nghiệm 2, những người tham gia cũng phải đếm ngược một số nhất định. Quá trình của Thí nghiệm 4 về cơ bản giống như của Thí nghiệm 3. Những người tham gia sẽ đi qua hành lang này trong thực tế, sau đó sắp xếp lại 16 bức ảnh bướm đã được xáo trộn sau thí nghiệm.

Kết quả của bốn thí nghiệm cho thấy hiệu ứng ô cửa không ảnh hưởng đến trí nhớ, cho dù bằng cách xem video hay thực sự di chuyển trong môi trường thế giới thực. Điều thực sự ảnh hưởng đến trí nhớ của chúng ta là làm việc đa nhiệm, khiến não bộ bị quá tải. Nói cách khác, hiệu ứng ô cửa chỉ xảy ra khi chúng ta dễ bị tổn thương về mặt nhận thức.

Thật vậy, khi Internet và các phương tiện truyền thông xã hội đang tạo ra vô số nội dung mỗi giây, thật khó để chúng ta thiết lập một tuyến phòng thủ nhận thức vững chắc. Raconteur Media, một công ty tiếp thị nội dung của Anh, ước tính rằng đến năm 2025, 463 exabyte (463*10^18 byte, xấp xỉ bằng 210 triệu đĩa DVD) dữ liệu sẽ được tạo ra mỗi ngày trên khắp thế giới.

T. Linh