Quốc hội khóa XV: Nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 3/12, Quốc hội nghe Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn.

Các Tòa án có nhiều chuyển biến tích cực

Tại phiên họp, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết, ngay sau khi các Nghị quyết của Quốc hội được ban hành, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo Tòa án các cấp khẩn trương quán triệt và triển khai thực hiện các nội dung liên quan tới công tác Tòa án theo yêu cầu.

Hàng năm, Ban cán sự đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đều ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác Tòa án; trong đó chỉ đạo các Tòa án tiếp tục duy trì và thực hiện tốt nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án.

Việc triển khai thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết của Quốc hội và tổ chức thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp đề ra gắn với đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo đã giúp công tác của các Tòa án có nhiều chuyển biến tích cực.

Về thực hiện nhiệm vụ xét xử kịp thời, nghiêm minh mọi hành vi phạm tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai tại đô thị được nêu trong Nghị quyết số 82/2019/QH14, Tòa án Nhân dân Tối cao đã chỉ đạo các Tòa án đổi mới việc tổ chức phiên tòa; tăng cường tranh tụng; khẩn trương đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh mọi hành vi phạm tội, trong đó có các tội phạm liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai tại đô thị. Các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao. Chất lượng giải quyết, xét xử được bảo đảm; 100% vụ án được xét xử đúng thời hạn luật định.

Về thực hiện nhiệm vụ tiếp tục hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; đảm bảo tỷ lệ xét xử, giải quyết các vụ án xâm hại trẻ em đạt trên 90%; tăng cường bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng giải quyết các vụ án xâm hại trẻ em cho Thẩm phán được nêu trong Nghị quyết số 121/2020/QH14, Tòa án nhân dân tối cao đã xây dựng, trình Quốc hội thông qua Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV...

Việc thực hiện nhiệm vụ xét xử kịp thời, nghiêm minh các hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp được nêu trong Nghị quyết số 100/2023/QH15, các Tòa án đã chú trọng bảo vệ quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng do doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm; tạo điều kiện cho người lao động trình bày các yêu cầu về quyền lợi đã bị xâm hại, đảm bảo công bằng, dân chủ. Công tác xét xử được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 92,31% về số vụ và 82,65% về số bị cáo liên quan đến trốn đóng bảo hiểm xã hội và các hành vi gian lận, trục lợi khác.

Về thực hiện nhiệm vụ nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các loại vụ án, tăng cường các nguồn lực cho hoạt động Tòa án được nêu trong Nghị quyết số 109/2023/QH15, các Tòa án đã chú trọng công tác hòa giải, đối thoại, hạn chế việc để các vụ án quá thời hạn giải quyết theo quy định; tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan nhằm giải quyết vụ án kịp thời. Việc xét xử các vụ án hình sự đảm bảo nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan hàng năm đều đáp ứng yêu cầu Nghị quyết của Quốc hội.

Về thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, Tòa án nhân dân tối cao đã trình Quốc hội ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân; Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao đã ban hành 2 Nghị quyết, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành 7 Thông tư; đồng thời ban hành nhiều văn bản hướng dẫn các Tòa án thực hiện nhiệm vụ sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.

Từ ngày 1/7/2025 đến nay, Tòa án các cấp đã nhanh chóng ổn định tổ chức, tích cực, chủ động triển khai thực hiện nhiệm vụ, bảo đảm hoạt động bình thường, thông suốt. Ngoài ra, Tòa án Nhân dân Tối cao tiếp tục tăng cường và mở rộng hợp tác quốc tế; đẩy mạnh nâng cao chất lượng chuyển đổi số trong toàn hệ thống Tòa án.

Cho đến nay, 100% các đơn vị Tòa án Nhân dân đã sử dụng hệ thống quản lý văn bản điều hành để tiếp nhận, xử lý văn bản; hơn 1,8 triệu bản án, quyết định được công bố trên Trang công bố bản án thu hút hơn 220 triệu lượt truy cập; sử dụng và khai thác thường xuyên hệ thống truyền hình trực tuyến; tổ chức hiệu quả các phiên tòa xét xử trực tuyến...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai thực hiện các yêu cầu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra cũng còn một số tồn tại, hạn chế như: Tỷ lệ các bản án, quyết định giải quyết các vụ án hành chính bị hủy, sửa còn chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội đề ra; số lượng biên chế chưa đáp ứng yêu cầu; chế độ chính sách, cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của các Tòa án còn nhiều khó khăn...

Để đáp ứng yêu cầu Nghị quyết Quốc hội đề ra, Tòa án Nhân dân Tối cao xác định một số nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới, gồm: Tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc; tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ, công chức; rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để bảo đảm hoạt động hiệu quả; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám đốc việc xét xử; tiếp tục đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở của Tòa án các cấp nhằm củng cố và hiện đại hóa cơ sở vật chất của Tòa án các cấp.

Đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố, xét xử các vụ án

Trình bày Báo cáo tại hội trường, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, Viện Kiểm sát nhân dân các cấp đã tích cực, chủ động phối hợp với Cơ quan điều tra xác minh giải quyết 328 nguồn tin về tội phạm; thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 211 vụ/798 bị can; đã truy tố và kiểm sát xét xử 141 vụ/655 bị cáo về tội liên quan đến quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị. Tăng cường các biện pháp đảm bảo thu hồi tài sản; đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật về đất đai. Ban hành 19 bản kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Triển khai thực hiện Nghị quyết số 121/2020/QH14 của Quốc hội về tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành ban hành Thông tư liên tịch số 01/2022/TTLT về tiếp nhận, giải quyết các vụ việc, vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Cơ quan điều tra kịp thời thu thập chứng cứ, bảo vệ, hỗ trợ trẻ em là nạn nhân, đẩy nhanh tiến độ điều tra. Cơ quan điều tra đã khởi tố 12.110 vụ/12.483 bị can; Viện kiểm sát giải quyết 11.077 vụ /12.342 bị can; xét xử 11.216 vụ/12.416 bị cáo.

Thực hiện yêu cầu khẩn trương xử lý dứt điểm các vụ, việc trong quản lý, sử dụng nguồn lực phòng, chống dịch COVID-19, nhất là các sai phạm, các vụ việc liên quan đến Công ty cổ phần công nghệ Việt Á, ngành Kiểm sát đã phối hợp khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử 37 vụ án/248 bị cáo.

Triển khai thực hiện Nghị quyết số 109/2023/QH15 của Quốc hội về tiếp tục thực hiện một số nghị quyết giám sát chuyên đề của Quốc hội, toàn ngành đã tập trung, tăng cường công tác kiểm sát đối với Cơ quan điều tra các cấp trong việc rà soát, đánh giá, phân loại giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ. Kết quả, đã rà soát, phân loại, giải quyết 38.456 nguồn tin về tội phạm và 26.424 vụ án/5.802 bị can tạm đình chỉ.

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2023-2025; đã tinh gọn tổ chức bộ máy; sắp xếp, xử lý trụ sở, tài sản sau sáp nhập; tăng cường thanh tra kiểm tra; đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố, xét xử các vụ án.

Từ quá trình thực hiện các nghị quyết giám sát của Quốc hội, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân cho biết, một số vụ án xâm hại tình dục trẻ em thiếu chứng cứ trực tiếp; nạn nhân còn nhỏ tuổi, chịu sang chấn tâm lý, gây khó khăn cho điều tra. Việc thu thập tài liệu về hành vi gian lận, trốn đóng bảo hiểm còn gặp khó khăn do một số doanh nghiệp thiếu hợp tác; người lao động e ngại ảnh hưởng việc làm nên chưa mạnh dạn tố giác. Công tác giám định, định giá của một số vụ án, vụ việc còn kéo dài dẫn đến một số vụ án phải trả hồ sơ điều tra bổ sung hoặc tạm đình chỉ.

Thông qua thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị Quốc hội chỉ đạo rà soát sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước như đất đai, bảo hiểm..., bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ; đồng thời, tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật./.

(TTXVN/Vietnam+)