Quốc hội thông qua cơ chế đặc thù cho NOXH với tỷ lệ thống nhất cao

Nghị quyết có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2025, trừ các nội dung giao Chính phủ quyết định chi tiết. Thời gian thí điểm Nghị quyết là 5 năm.

Trước khi đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày báo cáo giải trình tiếp thu. Theo báo cáo, về điều kiện khoảng cách để được mua NOXH, một số ý kiến còn băn khoăn về việc quy định về khoảng cách từ nhà ở thuộc sở hữu của mình đến địa điểm làm việc là chưa hợp lý, vì địa điểm làm việc thường không cố định và không lâu dài mà NOXH phải gắn với gia đình, nhu cầu của gia đình, do đó đề nghị nên sửa đoạn cuối khoản 2 quy định về khoảng cách như sau: "… thì khoảng cách ngắn nhất từ nhà ở thuộc sở hữu của mình đến dự án công trình NOXH phải từ 30 km trở lên".

Nhiều ý kiến đề nghị bỏ quy định cứng về khoảng cách trên 30 km mới được thuê mua, mua NOXH; quy định linh hoạt về khoảng cách hoặc tính bằng thời gian từ nhà ở thuộc sở hữu của mình đến địa điểm làm việc; linh hoạt về cơ chế xét theo hoàn cảnh thực tế.

Chính phủ đã tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng: Căn cứ điều kiện thực tế của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đối với trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng cách xa địa điểm làm việc.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày báo cáo giải trình tiếp thu. Ảnh Quochoi.vn.

Về làm rõ địa vị pháp lý, mô hình tổ chức, mục tiêu thành lập, nhiệm vụ chi, vốn hoạt động, cơ chế huy động nguồn lực của Quỹ nhà ở quốc gia, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, Chính phủ tiếp thu và chỉnh lý quy định về Quỹ nhà ở quốc gia theo hướng: Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia gồm: Quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập, Quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập.

Quỹ Nhà ở quốc gia tập trung hình thành quỹ nhà ở để cho thuê với mục tiêu tiết kiệm nguồn lực về đất đai, nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này, bảo đảm giải quyết nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua nhà ở xã hội. Hiện nay phần lớn quỹ nhà ở cho thuê của các doanh nghiệp trong các dự án đều bán sau một khoảng thời gian nhất định nên không có tính ổn định cho đối tượng thuê nhà ở.

Đồng thời các nội dung về nhiệm vụ chi, quy mô… của Quỹ sẽ được làm rõ tại Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết Nghị quyết này bảo đảm nhiệm vụ chi phù hợp với mục tiêu thành lập, hoạt động của Quỹ.

Dự thảo Nghị quyết cũng đã cắt giảm, cải cách các thủ tục hành chính sau:

Không thực hiện thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư mà thực hiện giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. Theo đó, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành;

Không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, theo đó, cắt giảm được 65 ngày so với quy định hiện hành (bằng 100%);

Bỏ thủ tục thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng, theo đó cắt giảm được từ 15 - 35 ngày so với quy định hiện hành tùy theo quy mô dự án (100%);

Không yêu cầu phải thực hiện quy trình đấu thầu rộng rãi đối với các gói thầu lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng mà được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn, theo đó cắt giảm được từ 45 - 105 ngày so với quy định hiện hành tùy theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hay quốc tế (75-90%);

Miễn giấy phép xây dựng đối với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình, theo đó cắt giảm được 20 - 30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo loại và cấp công trình (100%);

Về xác định giá bán, giá thuê mua, qua thảo luận nhiều ý kiến đại biểu để nghị trao quyền chủ động cho doanh nghiệp. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu xác định mức giá trần; bổ sung quy định về khung giá trần hoặc giá sàn để thuê, thuê mua, mua nhà ở xã hội theo từng khu vực để bảo đảm phù hợp với thu nhập thực tế của người lao động.

Tại báo cáo giải trình đầy đủ, Chính phủ giải thích, đối với việc ban hành giá trần bán, cho thuê mua nhà ở xã hội, qua tổng hợp tình hình thực tế tại các địa phương thấy rằng Quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội bao gồm: quỹ đất đã giải phóng mặt bằng, đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật; quỹ đất chưa giải phóng mặt bằng và do nhà đầu tư ứng trước kinh phí để giải phóng mặt bằng; quỹ đất do nhà đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất...

Theo đó, mặc dù nhà nước miễn tiền sử dụng đất đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nhưng trong nhiều trường hợp, nhà đầu tư vẫn phải bỏ chi phí để giải phóng mặt bằng, nhận chuyển quyền sử dụng đất... và tính vào chi phí đầu tư của dự án, giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.

Đối với mỗi dự án có quy mô khác nhau thì mức độ yêu cầu về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của từng dự án là khác nhau, dẫn đến có sự khác biệt về chi phí đầu tư xây dựng.

Thời gian thực hiện dự án cũng ảnh hưởng đến chi phí đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (lãi vay, biến động giá nguyên, nhiên, vật liệu, nhân công,...).

Do vậy, Chính phủ đề xuất chưa đưa vào dự thảo Nghị quyết quy định về mức giá trần bán, cho thuê mua nhà ở xã hội mà cần tiếp tục được nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng.

Dự thảo cũng không yêu cầu thẩm định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh mà do chủ đầu tư tự xây dựng, phê duyệt, sau khi hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi hồ sơ đến cơ quan chuyên môn cấp tỉnh để kiểm tra. Theo đó, quy định này cắt giảm được từ 30 - 90 ngày so với quy định hiện hành.

Đông Bắc