Quốc hội và sứ mệnh lập pháp

Đây là ý kiến của PGS. TS Bùi Thị An tại Tọa đàm với chủ đề “Quốc hội và hoạt động lập hiến, lập pháp - Từ Hiến pháp 1946 đến cải cách thể chế trong kỷ nguyên phát triển mới” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức.

Quốc hội giữ vai trò trung tâm trong việc kiến tạo nền tảng pháp lý

Lịch sử lập hiến, lập pháp của Việt Nam là quá trình gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ Hiến pháp năm 1946 - bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - đến Hiến pháp năm 2013, Quốc hội luôn giữ vai trò trung tâm trong việc kiến tạo nền tảng pháp lý của Nhà nước, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới với những biến chuyển nhanh chóng và sâu sắc, Quốc hội đứng trước sứ mệnh tiếp tục hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, ổn định nhưng linh hoạt; chặt chẽ nhưng không cản trở phát triển; bảo đảm tính dự báo, tính khả thi và khả năng thích ứng cao. "Đổi mới tư duy lập pháp, chuyển mạnh từ “quản lý” sang “kiến tạo phát triển”; nâng cao chất lượng xây dựng luật; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động của Quốc hội - đó là những yêu cầu mang tính chiến lược.

Toàn cảnh Tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Bắt đầu từ mốc son Hiến pháp 1946 – bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam mới, tư tưởng lập hiến, tinh thần pháp quyền và giá trị cho độc lập dân tộc, dân chủ và hạnh phúc cho Nhân dân đã được khẳng định rõ nét. Từ nền móng ấy, Nước Việt Nam Xã hội chủ nghĩa hiện đại từng bước hình thành, phát triển trên cơ sở thượng tôn pháp luật và quyền làm chủ của Nhân dân.

Sau Hiến pháp 1946, công cuộc lập pháp của Việt Nam không ngừng vận động và phát triển, song hành cùng những bước thăng trầm của lịch sử dân tộc. Mỗi giai đoạn lập pháp đều phản ánh rõ yêu cầu nhiệm vụ chính trị – xã hội, từ kháng chiến, xây dựng đất nước đến đổi mới và hội nhập, tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển quốc gia.

Mỗi bản Hiến pháp là một dấu mốc lịch sử

Đại biểu Quốc hội Khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên, môi trường và phát triển cộng đồng, PGS. TS Bùi Thị An cho biết, mỗi một bản Hiến pháp, mỗi một giai đoạn lập pháp, Quốc hội đều đánh dấu một mốc lịch sử của đất nước, một bước ngoặt.

Đại biểu Quốc hội Khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên, môi trường và phát triển cộng đồng PGS. TS Bùi Thị An phát biểu tại Tọa đàm. (Ảnh: Duy Thông)

Từ năm 1959 đến năm 1980 là giai đoạn cực kỳ quan trọng, có nhiều thay đổi ở đất nước ta. “Đây là một giai đoạn cực kỳ khó khăn khi đất nước đứng trước yêu cầu vừa kháng chiến, giải phóng dân tộc thống nhất đất nước và vừa xây dựng Chủ nghĩa xã hội, vì vậy Quốc hội phải sửa đổi Hiến pháp năm 1946 để ban hành Hiến pháp năm 1959. Đây là một cột mốc rất quan trọng để bắt đầu một giai đoạn mới”, bà An nhấn mạnh.

Cũng theo bà An, bản Hiến pháp năm 1959 có giá trị khi thể hiện được bước ngoặt lịch sử của đất nước về nhiều mặt. Thời điểm đó, Quốc hội đã chuẩn bị chu đáo và đã ban hành được bản Hiến pháp định hướng sự phát triển của đất nước và được triển khai áp dụng trong một thời gian dài. Bản Hiến pháp này phù hợp với thực tiễn của Việt Nam thời điểm lúc bấy giờ, trong bối cảnh đó.

Kế thừa và phát triển Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp 1980 đã tổng kết và xác định những thành quả đấu tranh cách mạng của nhân dân Việt Nam trong nửa thế kỷ qua, thể hiện ý chí và nguyện vọng của nhân dân Việt Nam, bảo đảm bước phát triển rực rỡ của xã hội Việt Nam trong thời kỳ đó.

Nguyễn Ngân