Quốc hội Việt Nam tiếp tục chung tay ứng phó với các thách thức toàn cầu

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Thể chế thúc đẩy hòa bình, an ninh toàn cầu

Được thành lập năm 1889 tại Paris (Pháp), Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) là tổ chức quốc tế tập hợp nghị viện các quốc gia có chủ quyền. Với 179 Quốc hội/Nghị viện thành viên, 13 cơ quan nghị viện khu vực, IPU là trung tâm hoạt động ngoại giao nghị viện khắp thế giới vì hòa bình, hợp tác giữa các dân tộc.

Mục tiêu chính của IPU là thúc đẩy dân chủ, giúp các nghị viện trở nên mạnh hơn, trẻ hơn, cân bằng giới tính và đa dạng hơn, thông qua giao lưu, hợp tác, trao đổi kinh nghiệm giữa các nghị viện và nghị sỹ các nước; tham vấn, thể hiện quan điểm về các vấn đề liên quan tới lợi ích quốc tế nhằm đề xuất hành động cho các nghị viện và nghị sỹ.

IPU hợp tác chặt chẽ với các cơ chế của Liên hợp quốc, liên minh nghị viện khu vực, tổ chức quốc tế, tổ chức liên chính phủ và phi chính phủ, điển hình là hoạt động điều trần thường niên về các vấn đề của Liên hợp quốc, thu hút sự tham dự của hầu hết các nghị viện thành viên.

IPU tập trung vào sáu lĩnh vực hoạt động chính gồm: Tăng cường nền dân chủ đại diện; thúc đẩy hòa bình và an ninh toàn cầu; đẩy mạnh phát triển bền vững; thúc đẩy pháp luật về nhân đạo và bảo vệ nhân quyền; nâng cao vai trò phụ nữ trong chính trị; tăng cường đối thoại, giao lưu về giáo dục, khoa học và văn hóa.

Hai lần mỗi năm, IPU triệu tập hơn 1.500 đại biểu Quốc hội và các đối tác trong nghị viện các nước thành viên, mang lại sự đa dạng cho chương trình nghị sự toàn cầu, bao gồm công việc của Liên hợp quốc và việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.

WCSP 5 theo hình thức trực tiếp

Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới (WCSP) là cơ chế hoạt động mới, đặc biệt của IPU, diễn ra 5 năm một lần. Mục tiêu của Hội nghị là củng cố năng lực quản trị toàn cầu của nghị viện, đồng thời thông qua gặp gỡ thượng đỉnh nghị viện này, các nhà lập pháp toàn thế giới góp tiếng nói chung cùng Liên hợp quốc xử lý những vấn đề toàn cầu.

Cơ cấu Hội nghị thường bao gồm phiên thảo luận toàn thể, các cuộc thảo luận nhóm, trao đổi bàn tròn và trình bày các báo cáo quan trọng. Trước mỗi kỳ Hội nghị sẽ diễn ra cuộc họp của các nữ Chủ tịch Quốc hội thế giới và kết thúc Hội nghị bằng việc thông qua một Tuyên bố chung do nhóm đại diện của các Chủ tịch Quốc hội soạn thảo.

Cho đến nay, WCSP đã và đang diễn ra 5 kỳ Hội nghị, gồm Hội nghị lần thứ nhất, từ 30/8-1/9/2000, tại New York, Hoa Kỳ với bản tuyên bố lịch sử "Tầm nhìn Nghị viện về hợp tác quốc tế trước thềm thiên niên kỷ thứ ba". Hội nghị lần thứ hai (2005) họp tại Trụ sở Liên hợp quốc, New York, Hoa Kỳ từ ngày 7-9/9/2005, với chủ đề chung: "Nghị viện và hợp tác đa phương: đáp ứng những thách thức của thế kỷ 21".

Hội nghị lần thứ ba (2010) với chủ đề chung "Nghị viện trong một thế giới khủng hoảng, trách nhiệm đối với nền dân chủ toàn cầu vì những mục tiêu tươi sáng". Hội nghị lần thứ tư (2015) được tiến hành từ 31/8-2/9/2015, tại trụ sở Liên hợp quốc, New York, Hoa Kỳ. Hội nghị lần thứ 5, phiên họp trực tuyến (2020) do Liên minh Nghị viện thế giới và Quốc hội Áo tổ chức trong bối cảnh đại dịch COVID-19, từ ngày 19-20/8/2020 với chủ đề "Sự lãnh đạo của Nghị viện vì chủ nghĩa đa phương hiệu quả hơn, mang lại hòa bình và phát triển bền vững cho người dân và Trái đất".

Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5, phiên họp trực tuyến (2020) do Liên minh Nghị viện thế giới và Quốc hội Áo tổ chức trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Hơn 115 các nhà đứng đầu cơ quan lập pháp của các nước trên thế giới đã tham dự Hội nghị trực tuyến các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 từ ngày 19-20/8/2020 với chủ đề “Sự lãnh đạo của Nghị viện vì chủ nghĩa đa phương hiệu quả hơn mang lại hòa bình và phát triển bền vững cho người dân và hành tinh này”. Tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Áo bày tỏ quyết tâm sẽ sớm được tổ chức Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 theo hình thức trực tiếp sau khi đã kiểm soát được dịch bệnh COVID-19.

Các đại biểu đã được nghe tham luận của các nhà khoa học và kinh tế hàng đầu trên thế giới, kêu gọi các nghị viện yêu cầu Chính phủ tăng cường trách nhiệm giải trình trong ứng phó về kinh tế và y tế trong đại dịch; mong muốn nghị viện lắng nghe các nhà khoa học, phân bổ ngân sách nhiều hơn cho lĩnh vực y tế cộng đồng và hỗ trợ các nhân viên y tế; thúc đẩy các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới một nền kinh tế không có carbon.

Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 phiên họp trực tiếp lần này sẽ được tổ chức từ ngày 6-9/9/2021 tại Vienna, Áo, là điểm nhấn, thể hiện sự nỗ lực, quyết tâm của Quốc hội Áo, sự phát triển của ngoại giao nghị viện đa phương trong đó IPU giữ vai trò tiên phong và sự đồng lòng, đoàn kết của các nghị viện thành viên. Để Hội nghị hiệu quả, thiết thực và sống động, các Chủ tịch Quốc hội sẽ phát biểu trực tiếp tại các phiên thảo luận toàn thể về những chủ đề về phát triển bền vững, biến đổi khí hậu, bình đẳng giới, giảm thiểu tác động của COVID-19 và vai trò của chủ nghĩa đa phương. Dự kiến, khoảng 114 Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hạ viện và Chủ tịch Thượng viện, 30 Phó Chủ tịch Quốc hội đến từ 104 nghị viện thành viên IPU, 7 thành viên liên kết và 10 quan sát viên. Hội nghị sẽ thông qua bản Tuyên bố về chủ đề chính của Hội nghị.

Chủ đề tổng quát của Hội nghị là: “Sự dẫn dắt nghị viện vì hợp tác đa phương hiệu quả hơn nhằm đem lại hòa bình và phát triển bền vững cho người dân và trái đất này”. Các phiên thảo luận sau đó sẽ xoay quanh chủ đề “Ứng phó với đại dịch COVID-19 và thách thức đối với cơ chế hợp tác đa phương trong việc đáp ứng nhu cầu của người dân”, “Giảm thiểu tác động của đại dịch COVID-19”, “Chống lại thông tin sai lệch và ngôn ngữ kích động thù hận trong và ngoài mạng internet cần có các quy định mạnh mẽ hơn”, “Phục hồi sau đại dịch: Chuyển đổi nền kinh tế để chống lại biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển bền vững”.

Quốc hội Việt Nam chung tay ứng phó với các thách thức toàn cầu

Quốc hội Việt Nam chính thức trở thành thành viên IPU vào tháng 4/1979. Từ đó tới nay, Việt Nam luôn là thành viên tích cực, có trách nhiệm tại diễn đàn này, được bạn bè quốc tế, khu vực đánh giá cao.

Đặc biệt, năm 2015, khi Liên hợp quốc đưa ra sáng kiến xây dựng chương trình phát triển bền vững, Quốc hội Việt Nam đã tham gia rất tích cực, với đóng góp nổi bật nhất là tổ chức Đại hội đồng IPU lần thứ 132 tại Hà Nội (tháng 3/2015). Tại IPU-132, các nghị viện đã bàn bạc và thống nhất ra Tuyên bố Hà Nội "Các Mục tiêu Phát triển bền vững: Biến lời nói thành hành động". Tuyên bố này đã được truyền tải tới Hội nghị Thượng đỉnh Liên hợp quốc tổ chức vào tháng 9 cùng thời gian đó và đây là đóng góp rất quan trọng để Liên hợp quốc xây dựng, ban hành Chương trình Nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.

Thông qua diễn đàn IPU, quan hệ song phương của Quốc hội Việt Nam với nghị viện các nước được thiết lập, tăng cường. Là một thành viên tích cực của Liên minh Nghị viện thế giới, Quốc hội Việt Nam thường xuyên cử Đoàn cấp cao do Chủ tịch Quốc hội hoặc Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội tham dự các kỳ Hội nghị WCSP kể từ năm 2000 tới nay.

Năm 2000, Đoàn Đại biểu Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh dẫn đầu tham dự Hội nghị tổ chức tai New York, Hoa Kỳ. Sự tham gia của Chủ tịch Quốc hội tiếp tục thể hiện chủ trương, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, cũng như góp phần tăng cường sự tham gia của Việt Nam trong các vấn đề quốc tế và khu vực, vì hòa bình, hợp tác và phát triển. Năm 2005, Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An dẫn đầu đã tham dự Hội nghị lần thứ 2 tại New York, Hoa Kỳ. Các đại biểu đã bày tỏ quan điểm của mình về các vấn đề toàn cầu và đánh giá lại một cách toàn diện sự đóng góp của Nghị viện các nước sau 5 năm thực hiện Tuyên bố của Hội nghị thứ nhất. Đoàn Việt Nam đã cùng các đại biểu quốc tế trao đổi những biện pháp nhằm tăng cường hơn nữa sự ủng hộ của Nghị viện đối với Liên hợp quốc và các hoạt động quốc tế, từ đó nâng cao vai trò của các cơ quan lập pháp nhằm thúc đẩy dân chủ trong quan hệ quốc tế. Chủ tịch Nguyễn Văn An đã phát biểu về quan hệ đối tác nghị viện toàn cầu vì các mục tiêu phát triển bền vững tại Hội nghị.

Năm 2010, Đoàn Đại biểu Quốc hội Việt Nam do Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng dẫn đầu đã tham dự Hội nghị lần thứ ba tổ chức tại Geneva, Thụy Sỹ. Hội nghị có sự tham dự của 130 lãnh đạo Quốc hội, Thượng viện của 136 Nghị viện thành viên và đại diện các tổ chức quốc tế đã tham dự Hội nghị. Hội nghị đã thảo luận, đánh giá về tình hình thực hiện MDGs; về xây dựng chuẩn mực nghị viện toàn cầu, “Hướng tới 2015: cam kết thực hiện các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ và tăng cường sự tin tưởng giữa Nghị viện và nhân dân ”.

Đoàn Đại biểu Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng dẫn đầu tham dự Hội nghị WCSP 4 tại New York (Hoa Kỳ) năm 2015 . Tuyên bố của Hội nghị đề cập tới điều kiện tiên quyết bảo đảm cho dân chủ và phát triển bền vững là hòa bình và an ninh, lên án khủng bố, bạo lực, tội phạm xuyên quốc gia, kêu gọi nỗ lực giải quyết xung đột thông qua đối thoại và thương lượng chính trị, phù hợp luật pháp quốc tế.

5 năm sau, Đoàn Đại biểu Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân dẫn đầu tham dự phiên họp trực tuyến của Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 (năm 2020). Chủ tịch Quốc hội Việt Nam đã có bài phát biểu quan trọng về chủ đề chung của Hội nghị. Tuyên bố chung đã được Hội nghị thảo luận thông qua, kêu gọi giải pháp toàn cầu đối với các vấn đề toàn cầu, tăng cường chủ nghĩa đa phương và đoàn kết quốc tế, bày tỏ tin tưởng vào vai trò của Liên hợp quốc. Tuyên bố cũng nêu cao vai trò của giới trẻ trong nghị viện, vấn đề đổi mới công nghệ thông tin phục vụ hoạt động nghị trường trong bối cảnh đại dịch.

Đoàn Đại biểu Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dẫn đầu sẽ tham dự Hội nghị WCSP 5 theo hình thức trực tiếp tại Thủ đô Vienna, Cộng hòa Áo. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà, đây là chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng, Nhà nước Việt Nam sang châu Âu sau 2 năm gián đoạn vì đại dịch COVID-19 với các hoạt động ngoại giao chủ yếu theo hình thức trực tuyến; diễn ra sau Đại hội XIII của Đảng, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội cho biết, trong khuôn khổ Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới tại Áo, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ sẽ có các hoạt động tiếp xúc song phương với Lãnh đạo IPU, một số Chủ tịch Nghị viện các nước tham dự Hội nghị; Chủ tịch Hội đồng quốc gia Áo, đại diện các tổ chức quốc tế, gặp gỡ các doanh nghiệp Áo đang có dự án hợp tác hoặc có tiềm năng hợp tác với Việt Nam trên các lĩnh vực năng lượng, vật liệu xây dựng, viễn thông, công nghệ thông tin. Bên cạnh đó, các thành viên chính chức trong đoàn cấp cao của Quốc hội là Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội và các Bộ trưởng sẽ có các cuộc gặp với các đối tác để cùng trao đổi các biện pháp thúc đẩy quan hệ song phương, ủng hộ việc phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVIPA)...

Tiếp nối thành công của Đại hội đồng AIPA-41 do Quốc hội Việt Nam làm chủ nhà năm 2020 và Đại hội đồng AIPA-42 năm 2021 tại Brunei với sự tham gia tích cực, hiệu quả cao của Quốc hội Việt Nam, Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam do Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dẫn đầu tham dự Hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 tại Áo sẽ có những đóng góp quan trọng vào chương trình nghị sự của Hội nghị. Qua đó khẳng định thông điệp về một đất nước Việt Nam không ngừng đổi mới, là thành viên chủ động, tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, đặc biệt trong cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 hiện nay; trong đó khẳng định người dân phải là trung tâm cho mọi nỗ lực và chính sách quốc gia. Hòa bình và phát triển bền vững chỉ có thể đạt được khi người dân được đảm bảo cơ bản các điều kiện sống an toàn và hạnh phúc, ấm no.

Việt Đức (TTXVN)