Quy định đầy đủ trách nhiệm của các bên khi yêu cầu nộp đơn xin phục hồi, phá sản

Rõ thẩm quyền của cơ quan chức năng

Thống nhất với các nội dung trong dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định bày tỏ sự ủng hộ đối với đề xuất đổi tên luật thành Luật Phục hồi và Phá sản, thay đổi căn bản nội dung theo hướng này.

Phó Chủ tịch Quốc hội phân tích, trước đây phá sản được hiểu theo nghĩa xấu, việc nộp đơn phá sản như là "viết đơn xin chết". Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng Luật này, các cơ quan cũng đã có sự học hỏi, tham khảo kinh nghiệm các nước trên thế giới và sửa đổi theo hướng phá sản là quá trình phục hồi mà phục hồi không được thì mới phá sản. Phá sản trước hết là bảo vệ, hỗ trợ cho doanh nghiệp không “chết”; bảo vệ quyền lợi cho chủ nợ, cho khách hàng và bảo vệ quyền lợi cho một nền kinh tế lành mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội, phá sản có thể bắt đầu từ khi doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản. Tùy theo lý thuyết kinh tế và thực tiễn pháp luật các nước và theo từng giai đoạn thì có thể có những định nghĩa khác nhau về tình trạng phá sản.

Có định nghĩa nói tình trạng phá sản là tình trạng mà tổng số tiền doanh nghiệp có không đủ để trả nợ. Cũng có khái niệm cho rằng, tình trạng phá sản là tình trạng mà tại một thời điểm doanh nghiệp không trả được các khoản nợ đến hạn, nghĩa là mất khả năng thanh toán tại thời điểm đó, và mất khả năng thanh toán kéo dài trong một khoảng thời gian được quy định thì mới lâm vào tình trạng phá sản, phải nộp đơn yêu cầu phá sản. Đơn yêu cầu phá sản có thể do chính doanh nghiệp hoặc chủ nợ hoặc cơ quan quản lý nhà nước theo chức năng nộp.

Sau khi đã nộp đơn, tòa án có thẩm quyền tiến hành các thủ tục phá sản. Tiếp đó, một hội đồng sẽ được thành lập để thu hồi các khoản nợ mà doanh nghiệp khác đang nợ doanh nghiệp này, dùng số tiền đó để trả nợ và phục hồi sản xuất.

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 9

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, doanh nghiệp không có khả năng trả nợ có thể không phải vì không trả được mà cũng do bị những doanh nghiệp khác nợ. Nếu trong vòng một khoảng thời gian 1-2 năm mà doanh nghiệp vẫn không thể phục hồi thì tiền nợ, tài sản được thu hồi sẽ được mang trả theo thứ tự ưu tiên.

Quan tâm đến Điều 38 dự thảo Luật về người có quyền, nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản, ĐBQH Phan Đức Hiếu (Hưng Yên) nêu thực tế, nếu quy định không rõ về quyền hoặc nghĩa vụ của người có quyền hoặc nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu phá sản có 2 trường hợp xảy ra.

Thứ nhất, việc yêu cầu phá sản có thể bị lạm dụng nếu trao quyền quá lớn cho chủ nợ, làm ảnh hưởng đến hình ảnh của một doanh nghiệp. Thứ hai, nếu không ràng buộc nghĩa vụ một cách chặt chẽ thì doanh nghiệp có thể không nộp đơn phá sản mặc dù đã lâm vào tình trạng phá sản để tránh việc phải giám sát, ngoài ra cũng không loại trừ khả năng không nộp đơn để tẩu tán tài sản.

ĐBQH Phan Đức Hiếu (Hưng Yên) phát biểu

Nhấn mạnh Điều 38 có vai trò rất quan trọng nhưng quy định trong dự thảo Luật chưa xử lý được hai thực trạng nêu trên một cách hiệu quả, đại biểu Phan Đức Hiếu đề nghị bổ sung tại điểm a khoản 1 Điều 38 những yêu cầu có tính chất ràng buộc nhất định như: nợ thuế, nợ tiền bảo hiểm trong 3 năm liên tiếp... Đồng thời, khoản 5 Điều 38 cũng phải đối chiếu, rà soát với Luật Doanh nghiệp để quy định đầy đủ trách nhiệm của các bên trong nghĩa vụ yêu cầu nộp đơn xin phục hồi hoặc phá sản doanh nghiệp.

Đặc biệt nhấn mạnh tình trạng những doanh nghiệp “xác sống” cố gắng che giấu thông tin nhằm kéo dài hoạt động, tạo vỏ bọc hào nhoáng để lặng lẽ rút tài sản, tẩu tán tài sản và trốn tránh các nghĩa vụ khác, ĐBQH Ngô Đông Hải (Hưng Yên) cho rằng, nếu không có sự ngăn chặn kịp thời, đến khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện, xử lý hoặc các doanh nghiệp này chủ động nộp đơn yêu cầu phá sản thì "không còn gì để xử lý", gây hậu quả khôn lường và quyền lợi của người liên quan không được bảo vệ.

ĐBQH Ngô Đông Hải (Hưng Yên) phát biểu

Do đó, đại biểu đề nghị dự thảo Luật phải quy định rõ thẩm quyền nhất định của cơ quan chức năng trong việc khởi động thủ tục phục hồi, phá sản. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý xem xét kỹ lưỡng quy định để phù hợp thông lệ quốc tế.

Cụ thể hơn về điều kiện thành lập Ban đại diện chủ nợ

Bày tỏ đồng tình với những nguyên tắc cơ bản tại Điều 3 dự thảo Luật, song, ĐBQH Lã Thanh Tân (Hải Phòng) cho rằng, còn đối tượng khác trong phá sản doanh nghiệp cũng cần phải được quan tâm bảo vệ, đó là người lao động và các chủ thể liên quan.

Do đó, đại biểu Lã Thanh Tân đề nghị bổ sung nguyên tắc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và các bên liên quan để phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý nghiêm hành vi lợi dụng thủ tục phá sản để trốn tránh nghĩa vụ.

ĐBQH Lã Thanh Tân (Hải Phòng) phát biểu

Về nhiệm vụ, quyền hạn của quản tài viên và doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản, tại Điều 10 dự thảo Luật đã quy định khá rõ các nhiệm vụ, quyền hạn của quản tài viên và doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị nên giao Chính phủ quy định chi tiết về thù lao và trách nhiệm nghề nghiệp của quản tài viên và doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản để tránh chồng chéo với các chi phí về phục hồi.

Liên quan đến Ban đại diện chủ nợ, Điều 14 dự thảo Luật đang quy định tòa án có thể thành lập Ban đại diện. Theo đại biểu Lã Thanh Tân, dùng từ “có thể” là chưa rõ ràng và cần quy định cụ thể về điều kiện thành lập, cơ chế hoạt động, nghĩa vụ báo cáo của Ban đại diện chủ nợ để bảo đảm sự giám sát chặt chẽ, bảo vệ quyền lợi của các chủ nợ nhỏ lẻ.

Đại biểu đề xuất xem xét các điều kiện thành lập Ban đại diện chủ nợ như: "khi có từ 10 chủ nợ trở lên" hoặc "khi có đại diện nhóm chủ nợ chiếm 30% tổng số nợ".

Tán thành cao với quy định về giải quyết việc phục hồi, phá sản trên môi trường điện tử tại Điều 23 dự thảo Luật, đại biểu Lã Thanh Tân nhận thấy, đây là nội dung mới, tiến bộ, đáp ứng yêu cầu đặt ra về đẩy mạnh chuyển đổi số hiện nay.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, nội dung này trong dự luật vẫn còn chung chung. Do đó, cần bổ sung các quy định về việc nộp đơn, chứng cứ, tài liệu điện tử, phải bảo đảm tính xác thực, toàn vẹn dữ liệu theo Luật Giao dịch điện tử và giao Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn chi tiết quy trình kỹ thuật và lưu trữ của hồ sơ điện tử.

Tin: Minh Trang; Ảnh: Khánh Duy