Quy định mới mở đường lên sàn cho các ngân hàng chưa niêm yết

Ảnh minh họa

Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Hòa Bình vừa ký ban hành Quyết định số 2070/QĐ-TTg liên quan đến việc phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong phạm vi quản lý của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Một trong số những điểm đáng chú ý nhất của Quyết định này là việc bãi bỏ một số điều kiện trước kia ràng buộc việc niêm yết cổ phiếu của các tổ chức tín dụng, mở đường cho các ngân hàng chưa lên sàn chứng khoán tiến gần hơn với sàn niêm yết chính thức.

Cụ thể, nội dung Quyết định 2070 đã bãi bỏ các điều kiện ràng buộc như TCTD phải có thời gian hoạt động tối thiểu là 2 năm tính đến thời điểm đề nghị niêm yết cổ phiếu; giá trị thực của vốn điều lệ đến thời điểm đề nghị không thấp hơn mức vốn pháp định theo quy định hiện hành; hoạt động kinh doanh có lãi (trên cơ sở BCTC hợp nhất và riêng lẻ kiểm toán) trong 2 năm liền kề trước năm đề nghị; tỷ lệ nợ xấu dưới 3% so với tổng dư nợ tại thời điểm cuối quý trong 2 quý liền kề trước quý đề nghị...

Đồng thời, bãi bỏ thêm các quy định liên quan đến yêu cầu TCTD thực hiện phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo quy định của NHNN tại thời điểm cuối quý liền kề trước quý đề nghị; hay TCTD không bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng dưới hình thức phạt tiền với tổng mức phạt từ 30 triệu đồng trở lên trong thời gian 12 tháng liền kề trước thời điểm đề nghị...

Việc bãi bỏ, đơn giản hóa các quy định trên đây nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc niêm yết của các ngân hàng. Dự kiến lộ trình thực hiện ngay trong năm 2025.

Trên thị trường hiện nay, đã có khoảng 21 ngân hàng niêm yết cổ phiếu trên các sàn giao dịch chính thức, bao gồm cả VietABank (Ngân hàng TMCP Việt Á - mã VAB) vừa chuyển sàn từ UPCoM sang HoSE hồi tháng 7 qua.

Bên cạnh đó, có 6 ngân hàng chưa lên sàn chính thức và mới đang giao dịch cổ phiếu trên UPCoM gồm: SaigonBank (Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công Thương - mã SGB), VietBank (Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín - mã VBB), PGBank (Ngân hàng TMCP Thịnh vượng và Phát triển - mã PGB), BVBank (Ngân hàng TMCP Bản Việt - mã BVB), ABBank (Ngân hàng TMCP An Bình - mã ABB), và KienlongBank (Ngân hàng TMCP Kiên Long - mã KLB).

Ngoài ra, một số ngân hàng như BaoViet Bank và PVcomBank hiện chưa tiến hành niêm yết chính thức trên sàn chứng khoán và cũng chưa giao dịch trên UPCoM.

Đây là các ngân hàng có quy mô nhỏ và nếu xét theo các điều kiện ràng buộc khắt khe trước đây, đơn cử như điều kiện tỷ lệ nợ xấu dưới 3% trong hai quý liền kề, thì nhiều nhà băng trong số này sẽ đối diện với thách thức lớn nếu muốn niêm yết tại HoSE hay HNX.

Với việc quy định mới nới lỏng nhiều điều kiện niêm yết chính thức, giới phân tích nhận định các nhà băng quy mô nhỏ, đặc biệt nhóm có chất lượng tài sản đang cải thiện, nhờ điều chỉnh quy định về phân loại tài sản, trích lập dự phòng rủi ro, cơ cấu quản trị, kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ… có thể sẽ sớm lên sàn. Nhất là trong bối cảnh nhu cầu vốn cho hoạt động tín dụng vẫn cao và NHNN gần đây đã có thông tư quy định các NHTM phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn (CAR) là 8% với lộ trình tăng dần để đạt CAR tổng ít nhất 10,5% vào 2030.

Thực tế, tại ĐHĐCĐ thường niên 2025 diễn ra hồi đầu năm nay, một số ngân hàng như KienlongBank, BVBank, SaigonBank hay VietBank đã công bố kế hoạch niêm yết trên HoSE trong giai đoạn 2025-2026. Mới đây nhất, KienlongBank cho biết đã nộp hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu lên HoSE vào ngày 15/9 và dự kiến hoàn tất thủ tục niêm yết trong quý III, muộn nhất đầu quý IV/2025.

Trong báo cáo ngành ngân hàng công bố gần đây, các chuyên gia VIS Ratings nhận định động thái chuyển sàn lên HoSE của các ngân hàng nhằm nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn mới, đặc biệt từ nhà đầu tư nước ngoài, qua đó tăng cường bộ đệm hấp thụ rủi ro và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao.

VIS Ratings chỉ ra rằng nhóm các ngân hàng nhỏ đang đối mặt với áp lực vốn cao hơn do khả năng sinh lời hạn chế, chất lượng tài sản thấp hơn và khó khăn trong việc huy động vốn chủ sở hữu. Tỷ suất sinh lời trên tài sản bình quân (ROAA) chỉ đạt 0,6% trong giai đoạn 2020–2024, so với mức trung bình ngành là 1,4%.

Ảnh: VIS Ratings

Nợ xấu từ cho vay mua nhà gia tăng trong năm 2024 đã ảnh hưởng đến chất lượng tài sản của nhiều ngân hàng quy mô nhỏ. Thêm vào đó, khả năng huy động vốn chủ sở hữu của nhóm này khá hạn chế bởi lợi nhuận thấp và chưa đủ hấp dẫn đối với nhà đầu tư.

Nếu không được bổ sung vốn mới, VIS Ratings đánh giá tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng này sẽ giảm hơn 200 điểm cơ bản, kể cả khi đạt được các mục tiêu tăng trưởng tài sản và lợi nhuận vào cuối năm 2026.

Trong một nhận định gần đây, chuyên gia Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân từ Chứng khoán Yuanta Việt Nam cũng đánh giá rằng huy động vốn dễ dàng hơn là lợi ích đầu tiên và dễ thấy nhất khi ngân hàng chuyển sang niêm yết trên các sàn chính thức, đặc biệt là HoSE. Bởi các quỹ đầu tư thường chú trọng hơn tới các cổ phiếu bên HoSE trong khi ít quan tâm đến các cổ phiếu trên UPCoM. Thậm chí, một số quỹ đầu tư còn có quy định chỉ được phép đầu tư vào cổ phiếu giao dịch trên HoSE, do các cổ phiếu giao dịch trên UPCoM thường tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn, bao gồm rủi ro về công bố thông tin, mức độ minh bạch và chất lượng báo cáo kiểm toán - vị chuyên gia cho hay.

Nhìn về dài hạn, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Giảng viên cao cấp trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh đánh giá rằng việc niêm yết trên các sàn chính thức là bước đi cần thiết để các ngân hàng đạt tới sự minh bạch cao. Niêm yết sẽ đặt ra các yêu cầu bắt buộc về việc công bố thông tin, các báo cáo tài chính phải được kiểm toán... Đồng thời, giúp tăng tính thanh khoản, tạo điều kiện để ngân hàng huy động vốn hiệu quả hơn trên thị trường chứng khoán. Tăng vốn điều lệ là điều kiện cần để các ngân hàng nâng hệ số an toàn vốn (CAR), đáp ứng các chuẩn mực quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Diên Vỹ