Quy hoạch giao thông bài bản để thích ứng với thiên tai
Trước diễn biến thiên tai, mưa lũ cực đoan ngày càng gia tăng, đặc biệt tại miền Trung vừa qua, vấn đề quy hoạch giao thông đang được đặt ra cấp bách khi hạ tầng liên tục bị tàn phá sau mỗi trận ngập lớn.
Một mạng lưới giao thông được quy hoạch bài bản, có khả năng chống chịu thiên tai không chỉ giúp người dân đi lại thuận lợi mà còn đảm bảo lưu thông hàng hóa, cứu trợ và khắc phục hậu quả nhanh chóng khi bão lũ xảy ra.
Từ đầu mùa mưa bão đến nay, nhiều tỉnh, thành miền Trung liên tiếp hứng chịu mưa lớn kéo dài, khiến nhiều khu dân cư bị cô lập, đường làng, quốc lộ ngập sâu. Hệ thống giao thông – vốn là “huyết mạch” phát triển – nay trở thành trở ngại khiến cuộc sống người dân thêm khốn khó. Ở nhiều nơi, phương tiện không thể di chuyển, việc chở hàng cứu trợ phải nhờ xuồng, bè tạm.
Ngày 27/10, ngay cả tuyến cao tốc La Sơn – Hòa Liên cũng bị ngập nặng, xuất hiện vết nứt, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Thiên tai cho thấy, nếu hạ tầng giao thông không được thiết kế thích ứng, mọi nỗ lực phát triển có thể “tê liệt” chỉ sau vài cơn mưa lớn.
PGS.TS Phạm Hoàng Kiên, Trưởng Bộ môn Tự động hóa Thiết kế cầu đường, Trường Đại học GTVT, nhận định: “Thiên tai ngày càng dữ dội và khó lường. Công tác thiết kế hạ tầng phải thay đổi để đáp ứng. Trước hết, cần có hệ thống dữ liệu quan trắc đủ dài, chính xác để xây dựng mô hình dự đoán — đây là cơ sở quan trọng cho thiết kế công trình thích ứng với biến đổi khí hậu.”
Thực tế, mọi dự án đường bộ hiện nay đều phải có đánh giá rủi ro thiên tai trong hồ sơ tiền khả thi, gồm nguy cơ lũ, sạt lở, lún nền, từ đó đề xuất biện pháp thiết kế và xử lý nền móng, taluy. Tuy nhiên, trong điều kiện khí hậu cực đoan hiện nay, cần cập nhật các tham số mưa - thiên tai, thiết kế hệ thống thoát nước và công trình phụ trợ đủ năng lực tiêu thoát khi mưa cực lớn.
PGS.TS Phạm Hoàng Kiên nhấn mạnh: “Các tiêu chuẩn thiết kế cần được điều chỉnh toàn diện hơn - không chỉ trong khâu thiết kế, mà phải bắt đầu từ quy hoạch, xây dựng dữ liệu đầu vào cho đến triển khai thực tế. Chỉ khi tiếp cận tổng thể, hạ tầng mới thực sự an toàn và bền vững.”
Có thể thấy, quy hoạch giao thông không thể dừng lại ở mục tiêu kết nối, mà phải hướng tới khả năng thích ứng và chống chịu dài hạn. Khi những tuyến đường được xây dựng với tầm nhìn phòng chống thiên tai, đó không chỉ là nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội, mà còn là “lá chắn” bảo vệ cuộc sống người dân trước biến động khắc nghiệt của khí hậu.
