Quy hoạch Khu di tích Am Chúa

Am Chúa là khu di tích (KDT) được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Thế nhưng, lâu nay KDT này và vùng xung quanh chưa được quy hoạch để phát huy, tôn tạo giá trị của di tích.

Quá tải mỗi lần lễ hội

KDT Am Chúa nằm ở lưng chừng núi Đại An, thuộc xã Diên Điền, huyện Diên Khánh. Đây là công trình kiến trúc tín ngưỡng thờ phụng Thánh mẫu Thiên Y A Na. Ngoài lượng khách hàng ngày, vào các dịp rằm, mùng một, lễ hội truyền thống (từ ngày 1 đến 3-3 âm lịch), KDT Am Chúa thu hút đông đảo khách hành hương đến dự. Lễ hội Am Chúa năm 2019, có hơn 200 đoàn từ các tỉnh, thành khắp cả nước và hơn 10.000 du khách đến dâng hương.

Một góc Khu du tích Am Chúa.

Ông Lương Duy Hinh - Trưởng ban Quản lý KDT Am Chúa cho biết, KDT nằm tách biệt với khu dân cư, hiện chưa có nước sạch, cơ sở vật chất hạn chế. Dịp lễ hội, các đoàn hành hương thường ăn, ở, sinh hoạt tại khu vực xung quanh di tích. Vì thế, ban tổ chức đã phải dựng hàng trăm gian rạp để phục vụ khách hành hương lưu trú qua đêm. Khu vực phía dưới chân di tích cũng rất chật hẹp, bãi đậu xe chỉ đáp ứng được một phần lượng xe mỗi lần lễ hội. Vì thế, đã xảy ra tình trạng xe ô tô, xe máy đậu kín, lộn xộn dọc Hương lộ 5. Những bất cập này dẫn đến tình trạng quá tải và khiến việc tổ chức lễ hội trong những năm qua khó có thể chu toàn.

Bên cạnh đó, vì chưa có quy hoạch nên diện tích, ranh giới KDT Am Chúa chưa được xác định chính xác. Hiện khuôn viên di tích chỉ được cắm mốc sơ sài, tạm bợ bằng các cọc xi măng, vì thế, KDT đã và đang bị một số hộ dân xung quanh xâm lấn. Ngoài ra, do địa hình đồi núi có độ dốc cao, ban quản lý cũng không thể mở rộng diện tích khuôn viên KDT. “Đây là những vấn đề đã tồn tại từ nhiều năm nay, ảnh hưởng đến việc quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị của KDT Am Chúa. Thế nhưng, việc giải quyết đều nằm ngoài khả năng của chúng tôi”, ông Hinh cho biết.

Sẽ lập quy hoạch

UBND huyện Diên Khánh vừa có văn bản xin ý kiến UBND tỉnh cùng Sở Xây dựng, Sở Văn hóa và Thể thao về việc lập đồ án Quy hoạch KDT cấp quốc gia Am Chúa. Theo UBND huyện, hiện nay, nhu cầu sinh hoạt tâm linh của người dân trên địa bàn huyện và các khu vực lân cận rất lớn. UBND huyện có chủ trương lập quy hoạch KDT Am Chúa, mục đích từng bước xây dựng, quản lý tốt hơn khu vực di tích này, cũng như đảm bảo mỹ quan, tôn tạo, phát huy giá trị di tích. Quy mô lập quy hoạch xung quanh Am Chúa khoảng 10ha, phần diện tích lập quy hoạch không bao gồm diện tích KDT. Ranh giới cụ thể: phía tây giáp núi; phía đông giáp Hương lộ 5; phía nam và bắc giáp ruộng.

Ông Phan Văn Tùng - Trưởng phòng Quản lý đô thị huyện Diên Khánh cho biết, lâu nay, xung quanh di tích Am Chúa chưa có quy hoạch nên chưa có ranh giới rõ ràng, cụ thể giữa đất người dân và di tích. Việc quy hoạch sẽ giúp phân định rõ ràng ranh giới. Trong đó, sẽ bổ sung thêm các hạng mục: khu sinh hoạt nghỉ ngơi của người dân tham dự lễ hội; bãi đậu xe; khu vệ sinh môi trường để tập kết rác thải, nhà vệ sinh, nhà tắm… Bên cạnh đó, UBND huyện cũng sẽ đầu tư mở rộng Hương lộ 5 nhằm phục vụ người dân đi lại tốt hơn. Am Chúa là di tích cấp quốc gia, địa điểm nổi tiếng không chỉ của huyện Diên Khánh mà còn của cả tỉnh. Địa phương đang trình xin ý kiến các sở, ngành nhằm sớm phê duyệt quy hoạch.

Ông Lương Duy Hinh cho biết, theo thông tin trước đây để lại, KDT Am Chúa có diện tích 13ha. Năm 2010, KDT được cơ quan chức năng, nhân dân trùng tu lại và giao cho ban quản lý trông coi, thờ tự. “Về pháp lý, chúng tôi chưa có giấy tờ nào thể hiện quy hoạch ranh giới KDT Am Chúa. Vì vậy, chúng tôi nhiều lần đề nghị cơ quan chức năng sớm cắm mốc ranh giới, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với KDT Am Chúa”, ông Hinh nói.

Minh Thiết