Quy hoạch mạng lưới cơ sở GDĐH: Đến 2030, hình thành 4 trung tâm giáo dục ĐH lớn

Phó Thủ tướng Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 454/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch).

Hình thành 4 trung tâm giáo dục đại học lớn tại Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ

Cụ thể, Quy hoạch đặt mục tiêu đến năm 2030, quy mô giáo dục đại học đạt trên 3 triệu người học, đạt 260 sinh viên và 23 học viên sau đại học trên một vạn dân; tỉ lệ học đại học trên số người trong độ tuổi 18 - 22 đạt 33% trong đó không tỉnh nào có tỉ lệ thấp hơn 15%.

Cơ cấu trình độ đào tạo phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế tri thức và công nghiệp hiện đại; tỉ trọng quy mô đào tạo thạc sĩ (và trình độ tương đương) đạt 7,2%, đào tạo tiến sĩ đạt 0,8%, đào tạo cao đẳng sư phạm đạt 1%; tỉ trọng quy mô đào tạo các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán (STEM) đạt 35%.

Mở rộng không gian phát triển và nâng cao năng lực cho các cơ sở giáo dục đại học, bảo đảm 100% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn; nâng cấp, phát triển một số cơ sở giáo dục đại học đạt các tiêu chuẩn chất lượng ngang tầm khu vực và thế giới, đáp ứng yêu cầu thực hiện mục tiêu của Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030.

Hình thành các trung tâm giáo dục đại học lớn, đào tạo chất lượng cao, trình độ cao gắn với nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo tại 04 vùng đô thị gồm Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ, tạo động lực phát triển các vùng kinh tế trọng điểm và cả nước.

Tăng các chỉ số đóng góp của giáo dục đại học trong mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc (SDG 4.3) và chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII), phấn đấu vào tốp 10 quốc gia châu Á.

Đến năm 2050, tỉ lệ sinh viên đại học trên số người trong độ tuổi 18-22 đạt từ 45% đến 50%, tỉ trọng quy mô đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ tương đương mức trung bình của các nước có cùng trình độ phát triển. Hệ thống giáo dục đại học Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trên thế giới, trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi của quốc gia, động lực then chốt thúc đẩy phát triển đất nước.

Ảnh minh họa: Sinh viên Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH)

Giải thể cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn trước năm 2030

Về định hướng phát triển và phân bố mạng lưới đến năm 2030:

Đối với mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm toàn quốc, theo Quy hoạch, các cơ sở giáo dục đại học công lập chiếm khoảng 70% tổng quy mô đào tạo toàn quốc. Các cơ sở giáo dục đại học tư thục và tư thục không vì lợi nhuận chiếm khoảng 30% tổng quy mô đào tạo toàn quốc.

Từ 50 đến 60 cơ sở giáo dục đại học đào tạo tới trình độ tiến sĩ, trong đó khoảng 50% phát triển theo định hướng nghiên cứu.

Định hướng phân bố quy mô đào tạo và số lượng cơ sở giáo dục đại học theo trụ sở chính tại các vùng, địa phương cụ thể như sau:

Ngoài ra, chấm dứt hoạt động trước năm 2028 và giải thể trước năm 2030 đối với cơ sở giáo dục đại học, phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn hoặc không hoàn thành xác lập vị trí pháp lý theo quy định của pháp luật.

Quy hoạch cũng đề ra định hướng phát triển các đại học quốc gia và đại học vùng đạt chất lượng và uy tín ngang tầm khu vực và thế giới, giữ vai trò hạt nhân, nòng cốt của mạng lưới cơ sở giáo dục đại học toàn quốc và tại các vùng kinh tế - xã hội. Cụ thể:

Phát triển Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thuộc nhóm cơ sở giáo dục đại học hàng đầu châu Á; phát triển Đại học Huế, Đại học Đà Nẵng thành đại học quốc gia.

Nâng cấp, mở rộng không gian phát triển của Đại học Thái Nguyên trong vùng Trung du và miền núi phía Bắc; nâng cấp, phát triển thêm các đại học vùng tại Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long với nòng cốt là Trường Đại học Vinh, Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Tây Nguyên, Trường Đại học Cần Thơ và một số trường đại học khác tại mỗi vùng; chuẩn bị điều kiện để phát triển Trường Đại học Tây Bắc thành đại học vùng ở giai đoạn sau năm 2030.

Định hướng phát triển quy mô đào tạo và lĩnh vực trọng điểm của các đại học quốc gia, đại học vùng:

Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đào tạo giáo viên

Đối với mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đào tạo giáo viên, Quy hoạch định hướng phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đào tạo giáo viên đạt quy mô từ 180 đến 200 nghìn người học trong đó khoảng 85% ở trình độ đại học và 15% ở trình độ cao đẳng.

Định hướng phân bố quy mô đào tạo giáo viên tại các vùng:

Trong đó, các cơ sở giáo dục đại học chủ chốt đào tạo giáo viên bao gồm 02 trường đại học sư phạm trọng điểm và 12 cơ sở giáo dục đại học khác trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, các đại học quốc gia và đại học vùng, giữ vai trò nòng cốt trong mạng lưới. Các cơ sở này chiếm khoảng 64% quy mô đào tạo giáo viên toàn quốc, phục vụ nhu cầu sử dụng của từng vùng và cả nước.

Các cơ sở giáo dục đại học trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và một số cơ sở giáo dục đại học công lập khác có truyền thống đào tạo sư phạm tham gia đào tạo, bồi dưỡng giáo viên ở nhiều ngành, chiếm khoảng 30% quy mô đào tạo giáo viên toàn quốc, phục vụ chủ yếu nhu cầu sử dụng của địa phương.

Một số cơ sở giáo dục đại học có thế mạnh về các ngành công nghệ, nông lâm, ngôn ngữ, thể dục, thể thao, nghệ thuật tham gia đào tạo giáo viên các ngành sư phạm đặc thù, chiếm khoảng 6% quy mô đào tạo giáo viên toàn quốc.

Định hướng quy mô đào tạo của các cơ sở giáo dục đại học chủ chốt đào tạo giáo viên:

Bên cạnh đó, Quy hoạch cũng đề ra phương án sắp xếp, phát triển các cơ sở đào tạo giáo viên như sau:

Nâng cấp, phát triển Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh thành các cơ sở giáo dục đại học quan trọng, định hướng nghiên cứu và đào tạo chất lượng cao, đóng vai trò hạt nhân trong hệ thống sư phạm.

Các trường đại học sư phạm thể dục thể thao, nghệ thuật sẽ được tổ chức lại theo hai hướng: (i) Sáp nhập vào một trường đại học sư phạm hoặc cơ sở giáo dục đại học đa ngành có khoa sư phạm hoặc khoa học cơ bản; (ii) Sáp nhập, hợp nhất với nhau hoặc với các lĩnh vực chuyên sâu để phát triển thành trường đại học đa ngành.

Các trường cao đẳng sư phạm được sắp xếp theo ba phương án: (i) Sáp nhập vào một trường đại học sư phạm hoặc cơ sở giáo dục đại học đa ngành; (ii) Nhập vào cơ sở giáo dục đại học địa phương hoặc trong vùng; (iii) Sáp nhập, hợp nhất với cơ sở giáo dục khác tại địa phương.

Bên cạnh đó, các trường đại học sư phạm kỹ thuật sẽ được tái cấu trúc, phát triển theo mô hình đa ngành, trọng tâm là công nghệ và kỹ thuật, đồng thời tiếp tục giữ vai trò nòng cốt trong đào tạo giáo viên, giảng viên giáo dục nghề nghiệp.

Nâng cấp mạng lưới giáo dục đại học STEM, đưa Đại học Bách khoa Hà Nội vào top châu Á

Quy hoạch đặt mục tiêu phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đào tạo STEM với hơn 1 triệu người học, trong đó 7% trình độ thạc sĩ và 1% tiến sĩ. Các cơ sở có thế mạnh về nghiên cứu và đào tạo STEM sẽ được ưu tiên đầu tư theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội vùng.

Cụ thể, các trường có thế mạnh về khoa học tự nhiên, khoa học sự sống được tập trung phát triển tại 4 vùng động lực và Tây Nguyên, phục vụ phát triển các ngành công nghiệp chế biến, nông nghiệp công nghệ cao, y tế, năng lượng, môi trường, kinh tế biển và các ngành kinh tế khác.

Trong khi đó, các cơ sở đào tạo có thế mạnh về máy tính và công nghệ thông tin, kỹ thuật điện – điện tử sẽ được đầu tư mạnh tại 04 vùng đô thị lớn và Nam Trung bộ, nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp phần mềm, bán dẫn, điện tử, viễn thông.

Lĩnh vực kỹ thuật cơ khí, cơ điện tử, điều khiển và tự động hóa, xây dựng và giao thông sẽ được phát triển tại các vùng Đông Bắc bộ, Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung, Đông Nam Bộ, vùng đô thị Cần Thơ.

Bên cạnh đó, 5 cơ sở giáo dục đại học công lập hàng đầu về kỹ thuật – công nghệ sẽ được nâng cấp thành các trường trọng điểm quốc gia, trong đó Đại học Bách khoa Hà Nội hướng đến nhóm hàng đầu châu Á.

Định hướng phát triển các cơ sở giáo dục đại học trọng điểm về kỹ thuật và công nghệ:

Ba trường đại học xuất sắc theo hiệp định liên chính phủ (Việt - Đức, Khoa học và Công nghệ Hà Nội, Việt - Nhật) tiếp tục phát triển theo định hướng nghiên cứu, tập trung vào khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Trường Đại học Hàng Hải Việt Nam được đầu tư để đạt trình độ ngang bằng các nước phát triển trong khu vực về các ngành khoa học, kỹ thuật và công nghệ, phục vụ phát triển kinh tế biển.

Phát triển mạng lưới đào tạo lĩnh vực sức khỏe và các ngành trọng điểm

Ngành y dược sẽ mở rộng quy mô đào tạo từ 180.000 - 200.000 sinh viên đại học, đảm bảo nguồn nhân lực bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng theo tỷ lệ tiêu chuẩn. Từ 3 - 5 cơ sở đào tạo y dược công lập uy tín sẽ được chọn làm nòng cốt, cùng các đại học quốc gia, đại học vùng, tạo mạng lưới đào tạo chất lượng cao.

Ngoài ra, các ngành then chốt khác cũng sẽ được đầu tư theo chiến lược phát triển quốc gia, mỗi ngành có từ 1 - 3 cơ sở giáo dục đại học công lập trọng điểm, đóng vai trò dẫn dắt trong đào tạo nhân lực chất lượng cao và đổi mới sáng tạo.

Phát triển mạng lưới giáo dục đại học theo vùng

Hệ thống giáo dục đại học theo vùng sẽ hình thành dựa trên liên kết giữa các đại học quốc gia, đại học vùng và trường trọng điểm, thúc đẩy nghiên cứu và đào tạo nhân lực phục vụ phát triển kinh tế địa phương.

Trung du và miền núi phía Bắc: Trung tâm tại Thái Nguyên, Sơn La, mở rộng mạng lưới tại Tây Bắc, tập trung vào các ngành sư phạm, y dược, khoa học, kỹ thuật, công nghệ, sản xuất và chế biến, nông nghiệp, lâm nghiệp và du lịch.

Đồng bằng sông Hồng: Trung tâm tại Hà Nội, Hải Phòng, đầu tư vào công nghệ cao, công nghệ chiến lược, mở rộng không gian đào tạo và di dời một số trường ra các khu quy hoạch.

Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ và Nam Trung Bộ: Trung tâm tại Nghệ An, Thanh Hóa, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Bình Định, phát triển đào tạo các ngành sư phạm, y dược, khoa học, kỹ thuật, công nghệ, nghệ thuật, tài chính, thủy sản và du lịch.

Tây Nguyên: Trung tâm tại Đắk Lắk, Lâm Đồng, tập trung vào các ngành sư phạm, y dược, công nghệ, sản xuất và chế biến, nông nghiệp, lâm nghiệp và du lịch.

Đông Nam Bộ: Trung tâm tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, ưu tiên công nghệ cao, công nghệ chiến lược và mở rộng khu đại học.

Đồng bằng sông Cửu Long: Trung tâm tại Cần Thơ, tập trung vào các ngành sư phạm, y dược, công nghệ, sản xuất và chế biến, nông nghiệp, thủy sản và du lịch.

Bốn trung tâm giáo dục đại học lớn sẽ được hình thành tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ, đóng vai trò hạt nhân trong đào tạo và nghiên cứu khoa học cấp vùng.

Phát triển mạng lưới giáo dục đại học số

Giáo dục đại học số sẽ được triển khai qua chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong hoạt động đào tạo, liên kết các cơ sở đại học trên nền tảng trực tuyến. Đến năm 2030, 100% cơ sở đại học cung cấp chương trình đào tạo từ xa, trực tuyến, với giáo dục đại học số chiếm 30% quy mô đào tạo, trở thành một trụ cột quan trọng của hệ thống giáo dục đại học.

Doãn Nhàn