Quy hoạch vùng hoa - cây cảnh:Cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ cảnh quan

Chăm sóc hoa lan ứng dụng công nghệ cao tại trang trại Mê Linh - Farm (xã Tiến Thắng). Ảnh: Đỗ Tâm

Tạo vành đai xanh từ hoa - cây cảnh

Theo định hướng tái cơ cấu nông nghiệp Hà Nội, dựa trên Luật Thủ đô 2024 và Quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, thành phố đang rà soát toàn bộ các vùng sản xuất để cập nhật phù hợp với điều kiện tự nhiên, nhu cầu thị trường và định hướng phát triển đô thị. Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tạ Văn Tường, hoa - cây cảnh được đặt trong nhóm sản phẩm có lợi thế, thích hợp với đất đai ven đô, vùng bãi ven sông, khu vực khó canh tác...

Từ cơ cấu theo vùng sinh thái đã xác định, Hà Nội định hướng rõ ràng các không gian chuyên canh. Tại vùng đồng bằng, các khu vực cao ráo có khả năng chuyển đổi được ưu tiên bố trí trồng hoa - cây cảnh theo hướng hàng hóa kết hợp nông nghiệp đô thị. Sản xuất hoa chậu, cây cảnh nội ngoại thất, hoa cắt cành… phục vụ thị trường nội đô và khu vực trung tâm là xu hướng được nhiều địa phương quan tâm vì giá trị kinh tế cao, vòng quay sản phẩm nhanh, tạo việc làm ổn định...

Ở vùng bãi ven sông, với đặc điểm khí hậu và đất phù sa giàu dinh dưỡng, hoa - cây cảnh được khuyến khích phát triển cùng rau an toàn, cây ăn quả theo mô hình nông nghiệp sinh thái. Không gian bãi ven sông không chỉ là địa bàn sản xuất quan trọng mà còn đóng vai trò bảo vệ vành đai xanh - yếu tố chiến lược của Quy hoạch Thủ đô.

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền từng nhấn mạnh, phát triển vùng hoa - cây cảnh chính là cách Hà Nội tận dụng lợi thế về thị trường tiêu thụ lớn, không gian ven đô rộng và nhu cầu cảnh quan đô thị ngày càng tăng. Khi đô thị mở rộng, nhu cầu cây xanh công trình, cây cảnh đô thị, cây trang trí tại chung cư, cơ quan, khách sạn, nhà hàng, công viên… tăng mạnh, mở ra thị trường ổn định cho doanh nghiệp và nông hộ. Hoa - cây cảnh là nhóm sản phẩm phát triển linh hoạt, giá trị cao, phù hợp với chuyển dịch lao động nông thôn...

Chung quan điểm, một số chuyên gia quy hoạch đô thị nhận định, vùng hoa - cây cảnh là mắt xích quan trọng giữa nông nghiệp - đô thị. Việc đưa nội dung phát triển hoa - cây cảnh vào điều chỉnh quy hoạch là cách Hà Nội giữ lại “khoảng thở xanh” cần thiết cho siêu đô thị trong tương lai.

Ở nhiều địa phương có làng nghề lâu đời, cây cảnh trở nên quan trọng trong phát triển kinh tế. Theo Chủ tịch UBND xã Hồng Vân Lê Tuấn Dũng, xã đang rà soát đất nông nghiệp, xem xét khu vực trũng thấp, diện tích khó trồng lúa để quy hoạch vùng hoa - cây cảnh phù hợp. Dọc các tuyến vành đai, trục hướng tâm, những thửa ruộng, bãi bồi được quy hoạch trồng hoa - cây cảnh nhằm tạo các “dải xanh” liên tục, tăng diện tích sản xuất, đồng thời tạo điểm nhấn không gian.

Nhìn tổng thể, vùng hoa - cây cảnh đang từng bước chuyển từ mô hình sản xuất tự phát sang quy hoạch bài bản gắn với chiến lược phát triển nông nghiệp đô thị và cấu trúc không gian Thủ đô. Theo thống kê, trung bình một mô hình trồng hoa - cây cảnh cho giá trị từ 500 triệu đồng đến vài tỷ đồng/ha/năm, tùy loại...

Thu hút đông đảo du khách

Song song quá trình quy hoạch vùng, Hà Nội định hướng hoa - cây cảnh phát triển theo mô hình chuỗi liên kết khép kín. Thành phố chú trọng xây dựng các hợp tác xã dịch vụ tổng hợp, mô hình liên kết doanh nghiệp - nông dân, phát triển trung tâm giống, vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao, nhà màng - nhà lưới, hệ thống tưới tự động để nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất...

Nhiều địa phương đã thử nghiệm mô hình trồng hoa - cây cảnh trong nhà lưới, sử dụng hệ thống điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng, tưới nhỏ giọt tự động, cho chất lượng và độ đồng đều cao. Các chuyên gia nông nghiệp đánh giá, việc chuyển dần từ sản xuất truyền thống sang sản xuất công nghệ cao không chỉ tăng năng suất mà còn phù hợp xu hướng tiêu dùng xanh, bảo vệ môi trường.

Hà Nội còn khuyến khích mô hình sản xuất kết hợp du lịch nông nghiệp và làng nghề. Tại nhiều xã ven đô, các nhà vườn trở thành điểm đến chụp ảnh, trải nghiệm, mua sắm dịp lễ, Tết; nhiều mô hình vườn cảnh, cây thế, hoa chậu... thu hút đông đảo du khách. Giám đốc trang trại Mê Linh - Farm Nguyễn Thị Thúy cho biết: "Hoa - cây cảnh là lợi thế riêng của Hà Nội khi sở hữu nhiều làng nghề lâu đời. Nếu được tổ chức bài bản, các vùng hoa - cây cảnh có thể trở thành những “công viên nông nghiệp mở”, bổ sung vào hệ thống du lịch Thủ đô".

Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thanh Nguyễn Quang Đặng chia sẻ, việc gắn hoa - cây cảnh với du lịch không chỉ tăng thu nhập mà còn giúp bảo tồn kỹ thuật truyền thống, giữ bản sắc văn hóa nông thôn trong bối cảnh đô thị hóa nhanh. Khi người dân có sinh kế gắn bó với nghề, các làng nghề cây cảnh, sinh vật cảnh có điều kiện phục hồi và phát triển bền vững hơn.

Đặc biệt, hoa - cây cảnh còn tạo dựng không gian xanh cho đô thị Hà Nội. Phát triển vùng hoa - cây cảnh cũng phù hợp với chủ trương và xu hướng xây dựng các vành đai xanh, công viên sinh thái, trục cảnh quan ven sông... vừa cải thiện môi trường sống, vừa tạo hình ảnh đặc trưng cho một Thủ đô bền vững, cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ cảnh quan, hiện đại, giàu bản sắc...

Đỗ Minh