Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEDF): Rộng cửa cho bài toán vốn của doanh nghiệp vừa và nhỏ

Lễ ký kết Hợp đồng khung cho vay gián tiếp giữa Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEDF) và Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) .

Từ áp lực về bài toán vốn của doanh nghiệp…

Số liệu từ Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho thấy, 11 tháng của năm 2019, cả nước có thêm 163.589 doanh nghiệp (tăng 6,8% so với cùng kỳ 2018), bao gồm: 126.721 doanh nghiệp thành lập mới (tăng 4,5%) và 36.868 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động (tăng 15,7%). Trung bình mỗi tháng có 14.872 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường.

Đây là năm thứ 4 liên tiếp, Việt Nam đạt kỷ lục về tăng trưởng doanh nghiệp. Kết quả này đến từ những điều kiện thuận lợi khi Việt Nam bắt đầu hội nhập quốc tế sâu rộng, doanh nghiệp có môi trường kinh doanh ngày càng thuận tiện. Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, nên phải đối diện nhiều khó khăn, rủi ro.

Theo báo cáo từ Công ty Nghiên cứu thị trường InsightAsia, trong số các khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, vốn được đặt lên cao nhất. Có 62% số doanh nghiệp được hỏi cho rằng họ gặp khó về nguồn vốn, chủ yếu để đầu tư nhà xưởng, máy móc… Khó khăn về nguồn khách hàng đứng thứ 2 với 60%, khó khăn về nhà xưởng cũng có 55% người được khảo sát chỉ ra.

Trong khi đó, một khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy, có đến 70% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng. Trong đó, gần 1/3 không thể tiếp cận nguồn vốn của ngân hàng và 1/3 doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng.

Tới “cánh cửa” tiếp cận nguồn vốn hiệu quả từ SMEDF

Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đánh giá, có nhiều lý do ảnh hưởng tới khả năng tiếp cận vốn vay ngân hàng của doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể kể đến như: khó khăn trong hoàn thiện thủ tục hành chính, doanh nghiệp vừa và nhỏ thiếu kế hoạch kinh doanh và chính sách của ngân hàng chưa phù hợp.

Do đó, trước đây, khối doanh nghiệp nhỏ và vừa thường gặp khó khăn trong việc chứng minh năng lực tài chính để đáp ứng các điều kiện vay vốn của ngân hàng, các phương án trả nợ chứa đựng nhiều rủi ro, không đủ thuyết phục với các tiêu chí của ngân hàng…

Phải đến thời gian gần đây, khi một số giải pháp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong quá trình tiếp cận vốn vay được triển khai, lời giải cho việc tiếp cận vốn để phát triển và bứt phá mới được thực hiện. Một trong số đó, đáng kể nhất phải nhắc tới là Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEDF) - một mô hình quỹ tài chính ngoài ngân sách được Thủ tướng thành lập theo Quyết định số 601/QĐ-TTg ngày 17/4/2013.

SMEDF là tổ chức tài chính nhà nước trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, được Thủ tướng quyết định thành lập. Tính đến hết tháng 12/2018, đã có trên 1.600 doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận thông tin về hoạt động của Quỹ. SMEDF đã chấp thuận ủy thác cho ngân hàng để giải ngân cho doanh nghiệp nhỏ và vừa số tiền 149,8 tỷ đồng.

Nhờ dòng vốn giải ngân (theo hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các ngân hàng thương mại) từ SMEDF, nhiều dự án, phương án sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa được cấp vốn, góp phần không nhỏ cho việc thúc đẩy hoạt động của các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, với các hoạt động hỗ trợ tăng cường năng lực do Quỹ thực hiện, nhiều doanh nghiệp đã có bứt phá khi cải thiện được mô hình quản trị cũng như xây dựng được các chiến lược phát triển thị trường một cách rõ rệt.

Nhờ dòng vốn giải ngân (theo hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các ngân hàng thương mại) từ SMEDF, nhiều Dự án, phương án sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa được cấp vốn, góp phần không nhỏ cho việc thúc đẩy hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.

SMEDF đóng vai trò cung cấp “vốn mối” để thu hút các nguồn lực trong và ngoài nước. Đến nay, nhiều định chế tài chính, các quỹ đầu tư, các ngân hàng thương mại đã quan tâm quan tâm, chung tay, hướng sự chú ý đến khối doanh nghiệp nhỏ và vừa đang còn yếu và thiếu vốn. Qua đó, góp phần tác động thay đổi “khẩu vị” rủi ro tín dụng: chuyển từ việc đề cao tiêu chí tài sản bảo đảm sang chú trọng đánh giá năng lực nội tại của doanh nghiệp (triển vọng phát triển, kinh nghiệm của chủ doanh nghiệp, tính minh bạch thông tin tài chính…).

Đây là hiệu quả bước đầu của quá trình triển khai chính sách của Nhà nước trong việc từng bước tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tiếp cận tín dụng. Đặc biệt, với những thay đổi gần đây, Quỹ đang tiếp tục mở rộng đối tượng cho vay và các điều kiện cho vay để doanh nghiệp có thể dễ dàng hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay.

Nghị định số 39/2019/NĐ-CP về tổ chức và hoạt động của Quỹ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2019, đã đánh dấu sự chuyển mình của Quỹ với nhiệm vụ hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo Nghị định, Quỹ hoạt động theo mô hình Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Vốn điều lệ tối thiểu của Quỹ là 2.000 tỷ đồng. Quỹ thực hiện chức năng: cho vay, tài trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị và tiếp nhận, quản lý nguồn vốn vay, tài trợ, viện trợ, đóng góp, ủy thác của các tổ chức, cá nhân để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngoài ra, để hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn hiệu quả, Quỹ thực hiện các hoạt động hỗ trợ như tổ chức hội thảo, truyền thông, đào tạo, tư vấn, xúc tiến đầu tư, thương mại, cung cấp thông tin, cơ sở dữ liệu….

Trong đó, điểm đáng chú ý nhất là việc doanh nghiệp nhỏ và vừa được vay vốn của Quỹ với mức lãi suất thấp hơn của các ngân hàng thương mại và không thay đổi trong thời hạn vay vốn thông qua hình thức cho vay trực tiếp hoặc gián tiếp qua các ngân hàng thương mại.

Theo đó, mức lãi suất cho vay ngắn hạn là 4,16%/năm, lãi suất cho vay trung hạn là 6,0%/năm và lãi suất 6,0%/năm cho dự án vay dài hạn. Mức cho vay đối với mỗi dự án, phương án sản xuất, kinh doanh tối đa không quá 80% tổng mức vốn đầu tư của từng dự án, phương án. Tổng mức cho vay của Quỹ đối với một doanh nghiệp nhỏ và vừa không vượt quá 15% vốn điều lệ thực có của Quỹ, thời hạn cho vay tối đa không quá 7 năm.

Ngày 6/12/2019, SMEDF đã tổ chức Lễ ký kết Hợp đồng khung cho vay gián tiếp giữa Quỹ và Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) để bắt đầu triển khai hoạt động cho vay gián tiếp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngân hàng BIDV đã nhanh chóng phổ biến, triển khai chương trình cho vay của Quỹ đến toàn hệ thống của ngân hàng trên toàn quốc.

Quỹ đang đàm phán, dự kiến sẽ ký Hợp đồng khung cho vay gián tiếp với các ngân hàng thương mại có uy tín để mở rộng mạng lưới ngân hàng nhận vốn cho vay gián tiếp. Việc lựa chọn và ký kết hợp đồng khung cho vay gián tiếp với các ngân hàng dự kiến sẽ hoàn thành trong tháng 12/2019, hướng đến việc có khoản giải ngân đầu tiên cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong năm 2019.

Đối với hoạt động cho vay trực tiếp, tài trợ vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ đang tập trung hoàn thiện quy trình nghiệp vụ đối với chức năng cho vay trực tiếp với doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị, đồng thời trao đổi với một số đối tác quốc tế về việc hỗ trợ Quỹ xây dựng khung quy chế cho hoạt động tài trợ vốn, vì đây là một chức năng mới, mô hình thành công tại Việt Nam chưa nhiều. Quỹ dự kiến bắt đầu triển khai hoạt động cho vay trực tiếp từ Quý I/2020 và hoạt động tài trợ vốn từ Quý III/2020.

Bộ giải pháp tài chính mới sẽ là động lực quan trọng giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa, những người cần được khuyến khích đầu tư nhưng lại ít tài sản, sẽ góp phần tích cực trong việc tăng trưởng đầu tư và phát triển kinh tế tại địa phương.

Thành Duy