Quyền lợi mà đàn ông Nhật Bản không dám sử dụng

Đàn ông Nhật Bản sợ dành thời gian nghỉ phép khi mới sinh con sẽ khiến công việc bị trì hoãn. Ảnh minh họa: Japan Modul.

Một đứa trẻ được cõng trên vai cha và cùng nhau đi dạo qua công viên rợp lá thu vàng, đó là hình ảnh điển hình của một “ikumen" Nhật Bản. Đây là thuật ngữ để nói đến những người đàn ông toàn diện, "giỏi việc nước, đảm việc nhà".

Suốt thập kỷ qua, chính quyền Nhật Bản đã tăng cường quảng bá rộng rãi thuật ngữ này để chống lại tình trạng làm việc quá mức ở các thanh niên và cải thiện tình trạng tỷ lệ sinh thấp hàng đầu thế giới.

Để đảo ngược tình hình, mới đây, thủ tướng Fumio Kishida đã công bố một loạt chính sách, bao gồm tăng cường hỗ trợ nuôi con và cam kết để 50% lao động nam được nghỉ thai sản vào năm 2025 và nâng lên 85% vào năm 2030, theo CNN.

Tuy nhiên, một số người dân xứ sở hoa anh đào, nơi từ lâu đã phải vật lộn với tỷ lệ sinh giảm và dân số già, tỏ ra hoài nghi về kế hoạch này.

Makoto Iwahashi, một thành viên của POSSE, liên đoàn lao động dành cho người trẻ tuổi, cho biết dù kế hoạch của chính phủ là có thiện chí, nhiều nam giới Nhật Bản vẫn không dám nghỉ phép dài hạn vì những hậu quả sau đó.

Theo một dự luật được quốc hội Nhật Bản thông qua vào năm 2021, nam giới sẽ được hưởng 4 tuần nghỉ phép linh hoạt để sinh con với mức lương trợ cấp lên tới 80%. Nhưng bất chấp luật pháp, họ vẫn sợ việc nghỉ phép dài sẽ gây ra áp lực cạnh tranh, và ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình thăng tiến.

"Điều chỉnh về chế độ nghỉ khi sinh con cũng sẽ không khiến tỷ lệ sinh hiện nay thay đổi”, Iwahashi nhận xét.

Những nhân viên công sở tất bật ở ga Shinjuku, Tokyo. Ảnh: CNN.

Hisakazu Kato, giáo sư kinh tế tại Đại học Meiji ở Tokyo, cho biết trong những năm qua, khi các công ty lớn đã chấp nhận việc người lao động nghỉ phép khi có con, thì các công ty nhỏ vẫn còn do dự.

“Các doanh nghiệp nhỏ lo rằng họ phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân công khi nhân viên nghỉ làm để sinh con và chăm con. Điều này đã gây áp lực lên những ông bố trẻ muốn nghỉ thai sản trong tương lai”, ông nói.

Tại cuộc họp báo vào tuần trước, thủ tướng Nhật Bản đã thừa nhận những lo ngại và cam kết sẽ xem xét, cung cấp các khoản trợ cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Vào năm 2022, số ca sinh mới ở Nhật Bản lần đầu tiên giảm xuống dưới 800.000, kể từ năm 1899. Đây là cột mốc mới nhất mà chính phủ đất nước này thừa nhận là ngày càng đáng báo động.

"Không phải bàn cãi, việc tăng thời gian nghỉ khi sinh con là một chính sách tốt để mang lại hy vọng cho các gia đình trẻ. Tuy nhiên, vẫn có nhiều vấn đề từ xã hội tác động đến họ", Stuart Gietel-Basten, giáo sư tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong, cảnh báo.

"Tóm lại, tôi nghĩ đây là một đề xuất tốt vì nó không chỉ cải thiện chính sách gia đình mà còn cả vấn đề bình đẳng giới”, giáo sư Kato chia sẻ.

Tỷ lệ sinh thấp ở mức báo động tại Nhật Bản đến từ nhiều lý do như mức sống đắt đỏ, người trẻ bi quan về tương lai. Ảnh minh họa: Freepik.

Riki Khorana, 26 tuổi, dự định kết hôn với bạn gái vào tháng 6, cho biết chi phí sinh hoạt cao là một trong những mối lo lớn nhất của anh khi lập gia đình.

Làm kỹ sư tại một trong những tập đoàn lớn nhất của Nhật Bản ở trung tâm Tokyo, thủ đô của đất nước, anh tự nhận mình là người có thu nhập tương đối cao. Tuy vậy, Khorana vẫn đang sống cùng bố mẹ ở Yokohama, thành phố lớn thứ hai của Nhật Bản, phía nam Tokyo.

Sau khi kết hôn, anh ấy vẫn chỉ ở lại Yokohama do giá thuê nhà và sinh hoạt phí ở Tokyo quá cao.

Khorana có kế hoạch chỉ sinh 2 con, nhưng anh sẽ cân nhắc sinh thêm em bé nếu chính phủ có những chính sách hiệu quả hơn.

"Tôi cảm thấy mình không thể có nhiều hơn hai đứa con, thật dễ hiểu khi có những người chỉ sinh một con vì kinh tế không vững mạnh", anh nói.

Trong những năm qua, các chuyên gia cũng chỉ ra tâm lý bi quan phổ biến trong giới trẻ Nhật Bản, những người bị áp lực bởi công việc và không có niềm tin vào tương lai.

Tuần trước, thủ tướng Fumio Kishida cho biết ông đã lên kế hoạch cải cách thị trường nhằm tăng lương và hỗ trợ kinh tế cho lao động trẻ. Ông cũng cam kết sẽ giới thiệu những lợi ích cho người lao động tự do về các khoản trợ cấp bổ sung để nuôi con, giáo dục và nhà ở.

Mỹ Mỹ