Ra riêng...

Ông nội dọn ra ở riêng. Bữa đó má càm ràm suốt cả ngày, đi tới đâu má cũng bị người ta đàm tiếu, rằng con dâu hà khắc nên ông già chồng mới bỏ ra ở riêng, dựng cái chòi cặp mé sông. Má tức thiếu điều muốn lội bộ dài dài xóm, gõ cửa kêu oan. Ba thì mang tiếng sợ vợ, không có tiếng nói trong nhà, để vợ gom đồ ông già chồng đuổi ra ngoài.

Bình yên bên nhánh sông quê Ảnh: LÊ VĂN CHƯƠNG

Bạn cười ngất. Mình có làm gì trái với bản thân đâu mà sợ thiên hạ dị nghị. Chỉ thấy thương cho nội đấu tranh trầy trật mới được cái quyền… ra riêng. Hành trang nội mang thêm chỉ vài ba bộ đồ (mấy bộ đồ mới có đi nơi nào đâu mà mặc) với bộ ấm trà đựng trong cái gáo dừa. Mấy ông bạn già của nội, người cắm cột, người lợp lá, dừng vách. Chẳng mấy chốc, nội có căn nhà mơ ước.

Dạo đó, chiều chiều nội lại đi tới đi lui, than với bạn là khó ngủ. Ở nhà gì mà bít bùng khó chịu gần chết. Nội nói, nội thèm ngủ trong căn nhà lá cặp mé sông, ban đêm có thể nghe những đợt gió thổi qua bờ lá, nghe tiếng bần rơi lủm tủm dưới sông. Nhà không có cửa càng tốt. Được ngủ vậy khỏe gì đâu!

Mấy lần đi chơi về khuya, bạn dừng lại rất lâu trước căn chòi của nội. Mường tượng cảnh nội một mình với mớ ký ức ngày xưa. Hơi đất ngày xưa có mang nỗi nhớ của nội về với những đêm dài.

Một dạo trời trở gió, nội ho nhiều. Má biểu bạn xuống ngủ với nội. Nội nằm đung đưa trên võng, lâu lâu lại nhắc bạn nhớ một chi tiết ngày xưa. Từ chuyện đánh giặc, chuyện gặp bà nội, chuyện lúc nhỏ ba quậy phá ra sao. Tiếng võng vẫn đều đều, ký ức của nội như một dài thêm.

Nằm trong mùng, bạn nghe tiếng cá quẫy, tiếng bìm bịp kêu, những đường trăng sóng sánh dưới sông. Cảm giác bình yên đó bạn chưa bao giờ thấy được nơi đâu.

Đánh thức bạn vào buổi sáng là tiếng gà gáy vang và cả tiếng của mấy ông bạn già của nội. Mỗi người mang đến một câu chuyện khác nhau. Ông chú Tám than, trời trở gió nên khó ngủ, cứ đi ra đi vô trông cho trời sáng lội lại gặp mấy ông cho vui. Ông nội cười cười, tối ngủ với thằng cháu, có nó hủ hỉ cũng đỡ buồn. Ông chú Bảy thì khoe hàm răng giả mới làm, dù chưa quen nhưng ăn uống cũng được hơn. Bạn nằm lóng tai nghe những câu chuyện đời của họ. Tự dưng thấy sống vậy mà vui.

Nội đứng khum tay che nắng nhìn ra sân. Nắng điệu này chắc còn lâu mới có mưa. Ngày mai mày kiếm cho nội cái lu để trước cửa nhà, cho bà con đi ngang rủi có khát nước còn có cái để uống. Buổi chiều, nội gom mớ ván gỗ đóng một hàng ghế dưới gốc bàng. Nội nói, có chỗ cho xóm giềng dừng chân nghỉ mệt.

Dường như người ở quê luôn biết nghĩ cho nhau thì phải. Khi một nhà nấu chè, cả xóm đều được ăn. Nhà nào có đám tiệc, người trong xóm chia nhau từng việc nhỏ. Để khi xong hết mọi thứ, người ta ngồi lại cùng nhau quây quần bên mâm cỗ, món này con chị Bảy làm thiệt khéo tay, ai có phước mới được nó làm dâu. Đám thanh niên trong xóm ngó sang bàn bên kia làm cô gái đỏ mặt. Tàn tiệc, chủ nhà lại sai con cháu đem đồ ăn, bánh trái cho dài dài theo xóm. Lúc nhỏ, bạn nói với má nhận làm gì, nhà mình có thiếu thốn gì đâu. Má nhìn bạn cười, đây là tấm lòng thơm thảo của bà con xứ mình. Có tiền chưa chắc gì mua được.

Ngày nghỉ, bạn lui cui với mớ cuốc xẻng, cây trồng giống má. Ngồi trong nhà ngó ra, nội trệu trạo, có thêm cái ao nuôi cá thì hay phải biết. Bạn lên mấy vồng khoai, trồng mớ cải, mấy dây bầu, dây mướp. Nội hỏi trồng chi cho nhiều. Bạn nhìn nội cười, mình ăn không hết thì cho bà con trong xóm. Nghĩ, trước nhà phải có thêm vài giỏ lan, mấy bụi bông nữa, chắc mấy ông chú lại chơi bùi ngùi lắm. Rồi một bữa bạn giật mình, nhìn thấy tương lai của mình quanh quẩn ở đâu đó trong căn chòi này.

Từ lúc nội "ra riêng", bạn thấy nội khỏe ra. Hôm má nhắc làm bạn chưng hửng, nội bớt ho rồi sao mày ở dưới miết, không chịu về phòng, định ở dưới để đi chơi cho dễ hả. Bạn chỉ gãi đầu, con ở đó hủ hỉ với nội cho vui. Ba bị cơ quan mời lên hỏi vụ ông nội "ra riêng". Lúc ăn cơm, ba cứ nhằn nội, thiệt con hổng biết nói sao cho người ta hiểu. Bạn và cơm mà thầm nghĩ, chắc phải tìm thêm cho ba một lý do khác cho sự rời đi của đứa con trai…

Căn chòi dựng tạm cặp mé sông, ngay chỗ nền đất ngôi nhà cũ của nội. Nơi đó có ông chồng chống Pháp, chống Mỹ không sợ, chỉ sợ cái chống nạnh của bà vợ mỗi khi cầm cút rượu trên tay. Nơi đó có bà vợ đến lúc trút hơi thở cuối cùng cũng dặn con cháu không cho ông già uống rượu, men gan ổng cao lắm.

NGUYÊN KHỐI