Rác thải nhựa đang đe dọa trực tiếp đến ngành du lịch

Rác thải nhựa gây mất cảnh quan tại một điểm du lịch ở Phú Quốc. (Ảnh: Đỗ Trang)

Mối đe dọa lớn từ rác nhựa

Tại tọa đàm “Giảm thiểu rác thải nhựa (RTN) trong du lịch”, các cơ quan chức năng, tổ chức, doanh nghiệp du lịch, cùng với nhiều người lao động trong ngành du lịch, du khách quan tâm đến bảo vệ môi trường, cùng nêu ra thực trạng, bàn luận, đóng góp ý kiến, giải pháp để giải quyết vấn nạn ô nhiễm nhựa trong hoạt động du lịch.

Ông Vũ Thế Bình – Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam cho biết: “Ngành Du lịch với hàng trăm triệu khách/năm là một nguồn phát sinh RTN lớn trong nước. Nhận thức được trách nhiệm của mình, Hiệp hội DLVN đã hưởng ứng nhanh và mạnh mẽ chương trình giảm thiểu RTN trong ngành Du lịch khi vận động các doanh nghiệp tham gia nhiều hoạt động thu gom và xử lý rác thải nhựa.

Ông Vũ Thế Bình – Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam phát biểu khai mạc.

Theo các báo cáo thống kê từ Viện Nghiên Cứu Phát Triển Du Lịch (ITDR), Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), UBND của một số tỉnh, thành, lượng rác thải nhựa (RTN) xả ra môi trường tại các điểm đến du lịch chiếm tỷ lệ rất lớn và ngày càng tăng lên.

Đơn cử, tại Vịnh Hạ Long, ước tính trung bình 4 tấn rác thải/ngày đêm, chủ yếu là RTN trôi nổi trên biển. Tại Sầm Sơn, trung bình 105 tấn rác thải/ngày.đêm, trong đó, RTN chiếm 24%, tương đương 25,2 tấn/ngày.đêm. Mặt khác, tại Đà Nẵng, trong 1.100 tấn rác thải/ngày.đêm có tới 17% là RTN, tương đương 20,8 tấn mỗi ngày. Tại Tuy Hòa (Phú Yên), RTN chiếm 18,31% trong 524 tấn rác thải/ngày.đêm. Tại đảo ngọc Phú Quốc (Kiên Giang), lượng rác thải nhựa mỗi ngày lên tới 32,1 tấn, chiếm 19% trong 155 tấn rác thải/ngày.đêm.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Ánh, Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (ISPONRE), Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho biết ước tính, trong du lịch, trung bình mỗi khách du lịch thải ra môi trường từ 5 - 10 túi ni lông/ngày; 2-4 vỏ chai nhựa, hộp sữa/ngày chưa kể đến các sản phẩm, vật dụng cá nhân làm bằng nhựa dùng 1 lần. Lượng chất thải nhựa và túi ni-lông của cả nước chiếm khoảng 10-12% chất thải rắn sinh hoạt, đặc biệt một số thành phố có hoạt động du lịch phát triển.

Ngành du lịch xác định quan điểm phát triển bền vững

Trước thực trạng trên, ông Vũ Quốc Trí, Chánh Văn phòng Tổng cục Du lịch, khẳng định một trong những hệ quả của phát triển du lịch là tác động xấu đối với môi trường, trong đó có ô nhiễm rác thải nhựa, do vậy “nhiệm vụ của người làm du lịch là phải giảm thiểu những tác động đó”. Ông cũng khẳng định trong thời gian qua các cơ quan chức năng đã nỗ lực rất nhiều để giảm thiểu RTN, tuy nhiên những nỗ lực này vẫn cần sự thúc đẩy và tiếp diễn mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Trong những năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng, thể hiện quan điểm hướng tới giảm thiểu RTN trong du lịch. Một trong những quan điểm phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, là “Phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững và bao trùm, lấy ‘tôn trọng môi trường’ làm nguyên tắc, ưu tiên, bảo đảm hài hòa giữa phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy giá trị các tài nguyên, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu và bảo đảm quốc phòng an ninh”.

Tọa đàm “Giảm thiểu rác thải nhựa trong du lịch”

Bên cạnh Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP nêu rõ, sau năm 2025, không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học tại khu, điểm du lịch. Quyết định số 1316/QĐ-TTg chỉ ra, đến 2025, 100% các khu du lịch, cơ sở lưu trú không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy.

Theo đó, Bộ Văn hóa Thể thao & Du lịch cũng đã ban hành Bộ tiêu chí hướng dẫn bảo vệ môi trường đối với các cơ sở du lịch và dịch vụ tại các khu, điểm du lịch, thông qua Quyết định số 1066/QĐ-BVHTTDL ngày 28/3/2018. Trong đó có những hướng dẫn về việc giảm thiểu RTN. Tiếp theo đó là Công văn số 1857/BVHTTDL-TCDL ngày 15/5/2019 về việc bảo vệ môi trường, trong đó hạn chế sử dụng túi ni lông, ống hút nhựa, cốc nhựa dùng một lần. Vấn đề này cũng một lần nữa được nhấn mạnh trong Quyết định số số 4216/QĐ-BVHTTDL ngày 25/12/2020 ban hành Quy tắc ứng xử bảo vệ môi trường trong hoạt động văn hóa thể thao và du lịch.

Hướng tới các giải pháp

Ông Vũ Thế Bình cho biết, được sự ủng hộ của UNDP và Quỹ môi trường toàn cầu (UNDP/GEF SGP), Hiệp hội Du lịch Việt Nam phối hợp với Viện Chiến Lược Chính Sách Tài Nguyên & Môi Trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai Dự án giảm thiểu RTN trong lĩnh vực du lịch cả nước, đưa toàn ngành tham gia tích cực và hiệu quả vào công tác giảm thiểu RTN ở Việt Nam.

Theo đó, mục tiêu tổng quát của dự án là thúc đẩy các hoạt động giảm thiểu RTN trong lĩnh vực du lịch góp phần bảo vệ môi trường và phát triển du lịch nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững của ngành du lịch, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của quốc gia.

Những năm gần đây, người dân Phú Quốc thường xuyên phải thu gom rác thải nhựa khi vấn nạn ô nhiễm nhựa trầm trọng hơn. (Ảnh: Phú Quốc Sạch và Xanh)

Để hiện thực hóa mục tiêu này, dự án bao gồm nhiều mục tiêu cụ thể. Đó là truyền thông, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, doanh nghiệp, người dân, khách du lịch về giảm thiểu RTN. Bên cạnh đó là các giải pháp, sáng kiến giảm thiểu RTN được triển khai thí điểm tại một số nhà hàng, khách sạn, khu, điểm du lịch tại 2 tỉnh Ninh Bình, Quảng Nam và được phổ biến, nhân rộng trên phạm vi cả nước; “Bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không RTN” được xây dựng, áp dụng thí điểm và ban hành. Cuối cùng là hướng tới một kế hoạch hành động về giảm thiểu RTN trong ngành du lịch được xây dựng và ban hành; ứng dụng (apps) về quản lý RTN được xây dựng và vận hành.

Bà Nguyễn Thị Thu Huyền, Điều phối viên quốc gia, Văn phòng Quỹ Môi trường toàn cầu Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) Việt Nam, chia sẻ, dự án kỳ vọng gắn kết các hành động giảm thiểu RTN, thúc đẩy lối sống sinh thái nói riêng cùng với các hoạt động bảo vệ môi trường bền vững nói chung trong ngành du lịch. Khi hàng nghìn, hàng chục nghìn doanh nghiệp có những kế hoạch hành động cụ thể, từ những việc nhỏ nhất như giảm vật dụng nhựa một lần trong nhà hàng, khách sạn, về lâu dài, ngành du lịch có thể hướng tới giảm RTN một cách bền vững.

Bà Huyền cũng nhấn mạnh cần có kế hoạch cụ thể của ngành du lịch về giảm RTN như rất nhiều ngành khác đã làm được. Động thái này không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với môi trường du lịch trong nước mà còn giúp Việt Nam hưởng ứng các hoạt động quốc tế trong cuộc chiến chống RTN toàn cầu, cụ thể là hướng tới xây dựng một hiệp định toàn cầu về giảm rác thải nhựa đại dương trong những năm tới đây.

Ngoài ra, các đại biểu cũng đóng góp ý kiến cần đẩy mạnh phối hợp nhiều giải pháp giảm thiểu RTN trong hoạt động du lịch. Đơn cử, thực hiện lộ trình giảm thiểu tiến tới không sử dụng các sản phẩm nhựa một lần và túi nilon khó phân hủy vào năm 2025; Cải thiện hệ thống phân loại, thu gom, tái chế, xử lý RTN phù hợp với định hướng phát triển du lịch; Thực hiện các biện pháp mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất (EPR) để thu hồi, tái chế và giảm thiểu các loại vỏ chai nhựa thải ra môi trường; Xây dựng và triển khai kế hoạch hành động về giảm thiểu RTN trong lĩnh vực du lịch; Xây dựng các hướng dẫn về giảm thiểu RTN, tuyên truyền, nâng cao nhận thức tại các khu, điểm du lịch; Ban hành quy chế xử phạt nghiêm đối với hành vi xả rác bừa bãi ra môi trường đối với các cơ sở kinh doanh du lịch cũng như khách du lịch...

Đỗ Trang