Rằm tháng Bảy ở Bản Bung

Ngay từ đầu tháng Bảy âm lịch, đồng bào dân tộc ở nhiều địa phương đã tất bật chuẩn bị đón rằm. Với người Dao Tiền, rằm tháng Bảy còn được coi như một cái tết trong năm.

Tại Bản Bung, trước rằm trong sân các gia đình đã kín dây phơi lá chuối. Người già trong bản nhớ lại, xưa kia để chuẩn bị cho rằm tháng Bảy, bà con phải bắt tay vào từ cả tháng trước. Khi mùa vụ vừa kết thúc, đàn ông trong làng sẽ nên rừng kiếm củi, các mẹ các chị đi lấy lá chuối và phơi cho khô để kịp ngày làm bánh.

Đến ngày 13-7 âm lịch, công tác chuẩn bị đã phải xong, bởi từ ngày 14 bà con đã bắt đầu ăn rằm, để đến đúng 15 sẽ về thăm nhà ngoại. Từ chiều 13, nhà nhà đã gói bánh, làm bún ngâm. Ngoài những loại bánh quen thuộc như bánh lá ngải, bánh củ chuối, bánh gai… thì bánh chưng là thứ không thể thiếu trong ngày rằm ở nơi đây.

Ngày 14, các gia đình nhỏ sẽ tập trung lại nơi thờ cúng ông bà tổ tiên để đón rằm. Khác với nhiều nơi, bà con ở đây không ăn thịt vịt mà ăn gà trống, bún cá. Cá được đi bắt ở suối từ chiều hôm trước, sáng sớm hôm sau sẽ nướng trên than hồng, băm nhỏ, rang với gia vị cho thật thơm rồi được sử dụng làm nhân bún chan nước luộc gà. Đây là món ăn đặc sắc được đồng bào Dao Tiền mong đợi vào ngày rằm tháng Bảy hằng năm.

Bước sang ngày 15, từ sáng sớm các gia đình đã đi đến nhà ngoại. Người Dao quan niệm rằng, rằm tháng Bảy là dịp quan trọng nhất trong năm để con gái đã đi lấy chồng trở về thăm cha mẹ, báo hiếu và gắn kết tình cảm gia đình. Đây là thời điểm nông nhàn sau vụ mùa, con gái có thể ở lại nhà mẹ đẻ lâu hơn, cùng cha mẹ sum vầy, chia sẻ chuyện làm ăn, cuộc sống.

Đồ đạc về nhà ngoại không thể thiếu con gà trống béo, cặp bánh chưng, đôi bánh chuối. Ngoài ra, con gái sẽ mang về biếu mẹ một tấm vải chàm. Đó là món quà đặc biệt, màu chàm tượng trưng cho sự bền lâu, còn tấm vải do chính tay con gái dệt, nhuộm lại chất chứa tình cảm và lòng biết ơn gửi tới cha mẹ.

Với người con gái đã đi lấy chồng, Rằm tháng Bảy là dịp trở về thăm bố mẹ và ở lại lâu nhất trong năm, vì thế sự chuẩn bị luôn kỹ lưỡng và đầy háo hức.

Khi đến nơi, con rể sẽ thịt gà, bày mâm cúng ông bà tổ tiên, báo rằng vợ chồng và con cái về thăm nhà, mong ước được bình yên, mạnh khỏe và làm ăn phát đạt.

Bà Triệu Thị Huyền, người dân Bản Bung, chia sẻ: Đấy là chuyện nhiều năm trước, nay cuộc sống đã khấm khá hơn, không còn phải tự tay chuẩn bị từng chút nữa. Tuy vậy, bà con vẫn giữ được nhiều phong tục xưa, chỉ khác là quà tặng thay cho tấm vải chàm nay đã là những món đồ thiết thực hơn như quần áo, đồ dùng sinh hoạt…

Rằm tháng Bảy của người Dao Tiền không chỉ là dịp đoàn tụ gia đình, bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên, mà còn là cách cộng đồng gìn giữ phong tục, hun đúc bản sắc trong dòng chảy hiện đại. Từ mâm cơm sum vầy đến nếp tặng quà, từ chiếc bánh chưng đến bát bún cá, tất cả đều chứa đựng ý nghĩa gắn kết, để mỗi mùa rằm đi qua văn hóa Dao Tiền lại được tiếp nối, tỏa sáng.

Bích Phượng