Ràng buộc chặt trách nhiệm người đề cử ở đại hội đảng các cấp

Ban Bí thư vừa ban hành Hướng dẫn số 03 về một số vấn đề cụ thể trong thực hiện Quy chế bầu cử trong Đảng. Theo đó, có ba sửa đổi, bổ sung lớn nhằm thể hiện chặt chẽ hơn nguyên tắc tập trung – dân chủ trong công tác cán bộ.

Nhân sự là nội dung quan trọng trong mỗi kỳ Đại hội Đảng các cấp. Để chuẩn bị cho nội dung này, cấp ủy đương nhiệm phải tiến hành nhiều bước, nhiều khâu để phát hiện, giới thiệu, chốt danh sách đề cử ra đại hội khóa tới quyết định. Để đảm bảo nguyên tắc tập trung – dân chủ, năm 2014, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ra Quyết định 244-QĐ/TW ban hành Quy chế bầu cử trong Đảng với nhiều quy định chặt chẽ. Theo đó, khi đã thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ quy trình chuẩn bị danh sách đề cử thì các ủy viên cấp ủy triệu tập Đại hội sẽ không được tự ứng cử, cũng như không nhận đề cử ở Đại hội nữa.

Tuy nhiên, ràng buộc này không ngăn cản hoàn toàn quyền đề cử, tự ứng cử ở Đại hội. Bởi khi ra Đại hội, đại biểu vẫn có thể giới thiệu đảng viên khác, và đảng viên không phải là cấp ủy viên triệu tập đại hội vẫn có quyền tự ứng cử, nhận đề cử để xem xét đưa vào danh sách bầu cấp ủy khóa mới.

Vấn đề là, việc giới thiệu, đề cử, nhận đề cử, tự ứng cử tại Đại hội như thế không phải qua các quy trình chặt chẽ như số ứng viên đã nằm trong danh sách do cấp ủy chuẩn bị.

Khiếm khuyết này đã được Ban Tổ chức Trung ương phát hiện qua tổng kết Đại hội đảng bộ các cấp khóa XII của Đảng.

Để khắc phục, Hướng dẫn 03 lần này bổ sung một điểm riêng về trách nhiệm của người đề cử trong việc giới thiệu nhân sự tham gia cấp ủy tại đại hội. Cụ thể: “Tại Đại hội, người đề cử nhân sự tham gia cấp ủy phải chịu trách nhiệm trước Đại hội về tiêu chuẩn, điều kiện tham gia cấp ủy của người mà mình đề cử. Sau đại hội, nếu xác minh người được đề cử không đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định thì tùy theo mức độ vi phạm, người đề cử sẽ bị xem xét xử lý theo quy định của Đảng”.

Một chuyên gia từ Ban Tổ chức Trung ương đánh giá: “Đây là bổ sung quan trọng. Vì thực tế qua các kỳ Đại hội có hiện tượng anh em đến Đại hội, cả nể nhau, xuề xòa kiểu ông giới thiệu tôi tôi giới thiệu ông. Như thế mà cứ đưa hết vào danh sách bầu cử thì sẽ khó đảm bảo chất lượng, chưa kể không công bằng với số ứng viên đã được các cơ quan chuyên môn, cấp ủy rà soát, thẩm tra rất kỹ”.

Điểm mới thứ hai là hướng dẫn rõ hơn về lấy phiếu giới thiệu bí thư cấp ủy.

Như giải thích ở trên, phương án nhân sự đại hội là do cấp ủy đương nhiệm chuẩn bị, bao gồm cả phương án bí thư khóa mới. Kết quả chuẩn bị này phải được cấp ủy cấp trên phê duyệt. Ra đến Đại hội, dù là bí thư do cấp ủy khóa mới bầu hay được bầu trực tiếp tại Đại hội thì vẫn dựa trên phương án nhân sự đã được chuẩn bị.

Tuy nhiên, để tăng cường tính dân chủ trong Đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm của các đại biểu dự đại hội, Hướng dẫn 03 bổ sung thủ tục lấy phiếu giới thiệu bí thư cấp ủy.

Cụ thể, sau khi đại hội bầu được cấp ủy khóa mới, Đoàn Chủ tịch đại hội chủ trì việc lấy phiếu giới thiệu của Đại hội đối với nhân sự bí thư cấp ủy trong số vừa trúng cử cấp ủy viên. Kết quả giới thiệu được công bố cho hội nghị đầu tiên của cấp ủy khóa mới, đồng thời báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của cấp ủy cấp trên nếu có độ vênh với phương án nhân sự bí thư đã được phê duyệt, trước khi tiến hành bầu bí thư.

Điểm mới thư ba, mang tính kỹ thuật đáng chú ý là kiểm phiếu bằng máy tính. Đây là ứng dụng mới, hứa hẹn đảm bảo tính chính xác, khách quan cho cuộc bầu cử. Hướng dẫn 03 yêu cầu cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy triệu tập đại hội nếu lựa chọn giải pháp này thì phải chuẩn bị nhân viên kỹ thuật đảm bảo tiêu chuẩn chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật, bảo đảm công tác bảo mật để giới thiệu cho đoàn chủ tịch đại hội quyết định việc sử dụng.

Phần mềm kiểm phiếu thì có nhiều, nhưng Hướng dẫn 03 yêu cầu nếu dùng thì thống nhất sử dụng phần mềm kiểm phiếu do Quân ủy Trung ương chỉ đạo sản xuất, bảo đảm tính bảo mật, và Ban Tổ chức Trung ương chịu trách nhiệm quản lý, cung cấp.

Ngoài các điểm mới trên, Hướng dẫn 03 lần này còn kèm theo các biểu mẫu liên quan đến công tác bầu cử ở Đại hội đảng bộ các cấp.

Hướng dẫn 03 có hiệu lực từ ngày ký, 20-3, thay thế cho Hướng dẫn 04 do Ban Bí thư khóa XI ban hành năm 2014, và được áp dụng ngay cho các đại hội đảng bộ các cấp, mà cao nhất là đảng bộ trực thuộc trung ương, như cấp tỉnh chẳng hạn.

Còn quy chế bầu cử tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII thế nào thì sẽ do Đại hội quyết định.