Ràng buộc trách nhiệm các chủ thể hoạt động livestream

Chiều 16/9, tại Nhà Quốc hội, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã tiến hành phiên họp thẩm tra sơ bộ Dự án Luật Thương mại điện tử.

Bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) trình bày Tờ trình Dự án Luật. Ảnh: quochoi.vn

Trình bày Tờ trình Dự án Luật Thương mại điện tử, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) Lê Hoàng Oanh cho biết, trong thời gian qua, quản lý nhà nước đối với lĩnh vực thương mại điện tử chủ yếu dựa trên Nghị định số 52 và Nghị định số 85 (Nghị định số 85/2021/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử). Trong khi đó, thương mại điện tử ở nước ta phát triển rất nhanh, với tốc độ tăng trưởng 20 - 25% mỗi năm, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa.

Nhiều mô hình kinh doanh mới xuất hiện, đa dạng về hình thức, phức tạp về bản chất, như hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết, đặt ra thách thức lớn đối với quản lý thuế, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, cũng như kiểm soát hàng giả, hàng cấm, hàng kém chất lượng.

Đặc biệt, thương mại điện tử xuyên biên giới còn nhiều bất cập trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa, bảo vệ sản xuất trong nước và quyền lợi người tiêu dùng.

Do đó, việc xây dựng Dự án Luật Thương mại điện tử là rất cần thiết để điều chỉnh toàn diện lĩnh vực này, góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo động lực để Việt Nam phát triển kinh tế số.

Theo đó, Dự thảo Luật gồm 8 chương, 50 điều. Trong đó, Dự thảo Luật đã bổ sung toàn diện các quy định về 8 nội dung: định vị pháp lý các mô hình thương mại điện tử, tăng cường trách nhiệm nền tảng trong rà soát, thu hồi sản phẩm vi phạm và bảo vệ người tiêu dùng; mở rộng trách nhiệm với mạng xã hội, nền tảng tích hợp đa dịch vụ, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh; quy định về định danh người bán trong và ngoài nước, minh bạch thông tin…

Đặc biệt, Dự thảo Luật có quy định để ràng buộc trách nhiệm của các chủ thể hoạt động livestream, tiếp thị liên kết; yêu cầu nền tảng nước ngoài phải có pháp nhân hoặc đại diện pháp lý tại Việt Nam để thực hiện nghĩa vụ về thuế, bảo vệ người tiêu dùng; bổ sung trách nhiệm đối với các đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử, cơ chế phản ứng nhanh khi phát hiện vi phạm.

Tại Phiên họp, các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Thương mại điện tử với những lý do được nêu tại Tờ trình của Chính phủ. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, do các quan hệ thương mại điện tử đang được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật nên Cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và nguyên tắc áp dụng pháp luật; đối chiếu đầy đủ với các quy định hiện hành, tránh trùng lặp, chồng chéo.

Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Thành Trung phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: quochoi.vn

Đơn cử, theo đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Thành Trung, Luật Đấu thầu đã quy định về đấu thầu qua mạng, Luật Đấu giá tài sản có quy định riêng về đấu giá trực tuyến, hay như Luật Chứng khoán quy định cơ chế pháp lý riêng về sở giao dịch chứng khoán… Do vậy, đại biểu Trung đề nghị, Dự thảo Luật cần quy định rõ Luật này không điều chỉnh các hoạt động điện tử đặc thù đã có luật riêng như: đấu thầu, đấu giá, chứng khoán, bảo hiểm, tín dụng và các dịch vụ tài chính - ngân hàng.

Về các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại điện tử, Trưởng Ban Đào tạo, Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam Trần Văn Hiển đề nghị, cần bổ sung khoản mới quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử phải bảo đảm tổ chức, cá nhân bán hàng có quyền truy cập, quản lý và khai thác thông tin dữ liệu khách hàng phát sinh giao dịch trên nền tảng, phù hợp với pháp luật về bảo vệ dữ liệu thông tin.

Nhà nước khuyến khích các chủ thể thương mại điện tử ứng dụng công nghệ mới, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và công nghệ cá nhân hóa trải nghiệm, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, các đại biểu đề nghị bổ sung quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử có trách nhiệm về bảo mật thông tin, ngăn chặn việc mua bán, trao đổi, chuyển nhượng thông tin dữ liệu người tiêu dùng Việt Nam; bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì sự cạnh tranh bình đẳng.

Đồng thời, bổ sung quy định về áp dụng chế tài đối với nhà cung cấp hàng nhái, hàng giả hoặc hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng. Khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng về hàng nhái, hàng giả hoặc sản phẩm kém chất lượng, nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm bồi thường và hoàn tiền cho người tiêu dùng./.

Đ. KHOA