Rào cản kỹ thuật bủa vây hàng hóa xuất khẩu Việt Nam

Nhiều thị trường siết chặt các quy định với hàng nhập khẩu

EU là một trong những thị trường lớn nhất của dệt may Việt Nam. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dệt may sang EU ước đạt 4,3 tỷ USD, tăng 7,66%, chiếm tỷ trọng 9,77%. Tuy nhiên, hiện nay, các đối thủ cạnh tranh chính của Việt Nam trong lĩnh vực dệt may tại thị trường EU, bao gồm Trung Quốc, Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia ASEAN như Myanmar, Campuchia, Lào và Indonesia... đang không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh để chiếm thị phần.

Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần nhanh chóng bắt nhịp và đẩy mạnh quá trình chuyển đổi xanh, đáp ứng quy định của EU. Ảnh minh họa

Đặc biệt, nhiều nước trong số này đã và đang tích cực chuyển đổi sang mô hình sản xuất dệt may bền vững để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của Thỏa thuận Xanh châu Âu của EU. Trước áp lực này, ngành dệt may Việt Nam cần nhanh chóng bắt nhịp và đẩy mạnh quá trình chuyển đổi xanh để duy trì và nâng cao vị thế trên thị trường EU.

Ngoài ngành dệt may, nhiều ngành khác cũng đang gặp phải rào cản đối với hàng hóa nhập nhẩu từ EU. Theo Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam), năm 2024, EU phát đi 5.268 cảnh báo mối nguy đối với nông sản thực phẩm toàn cầu, trong đó, Việt Nam có 114 cảnh báo chiếm 2,2% số cảnh báo từ EU và tăng gần gấp đôi năm 2023. 2 tháng đầu năm 2025, EU phát đi 624 cảnh báo, trong đó, Việt Nam có 16 cảnh báo, chiếm 2,6%.

Đáng chú ý, 2 tháng đầu năm 2025, trong số 624 cảnh báo có 8 cảnh báo với thực phẩm mới, trong đó, có 4 cảnh báo liên quan đến sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam (chiếm 50%).

Sản phẩm sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc. Ảnh minh họa

Không chỉ có EU, một số thị trường khác cũng đang siết chặt các quy định đối với hàng nhập khẩu. Đơn cử, từ đầu tháng 1/2025, Trung Quốc bắt buộc tất cả lô sầu riêng nhập khẩu từ Thái Lan và Việt Nam phải có giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O (Auramine O) và cadmium, sau khi phát hiện dư lượng chất vàng O trong một số lô sầu riêng từ Thái Lan vào cuối năm 2024.

Đây là chất nhuộm công nghiệp bị cấm trong thực phẩm do nguy cơ gây ung thư. Việc siết chặt kiểm tra khiến nhiều lô hàng từ Thái Lan, Malaysia và Việt Nam (là 3 quốc gia xuất khẩu sầu riêng lớn nhất của Trung Quốc) bị ách tắc hoặc trả về.

Cập nhật thay đổi, thích ứng linh hoạt

Đối với mặt hàng nông sản xuất khẩu sang EU, Văn phòng SPS Việt Nam khuyến nghị, các doanh nghiệp nên cập nhật thay đổi các quy định của EU thường xuyên. Trước khi xuất khẩu, doanh nghiệp cần có văn bản hỏi Văn phòng SPS Việt Nam để phối hợp với Tổng cục Y tế và An toàn thực phẩm của EU (DG-SANTE) hướng dẫn cụ thể vì các quy định này rất phức tạp và cần tuân thủ theo quy trình cụ thể.

"Doanh nghiệp Việt cần hiểu rõ các yêu cầu và chỉ cần đáp ứng được thì sẽ mở ra cơ hội rất lớn trong xuất khẩu nông sản Việt Nam sang thị trường khó tính này. Một khi đã xuất khẩu được vào EU thì hàng hóa dễ dàng xuất khẩu vào các thị trường khác." - Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam Lê Thanh Hòa lưu ý.

Về vấn đề này, TS. Lê Quốc Phương – Nguyên Phó Giám đốc Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, với kim ngạch xuất nhập khẩu gần chạm mốc 800 tỷ USD, hiện nay Việt Nam đã được xếp vào một trong những cường quốc về xuất khẩu, nên phải xác định có cách ứng xử xứng đáng với vai trò cường quốc.

Trong đó, các bộ ngành, đặc biệt là Bộ Công Thương phải tiếp tục phát huy vai trò trong việc cảnh báo sớm các biện pháp phòng vệ thương mại từ các nước sở tại. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần nỗ lực đáp ứng được các yêu cầu về hàng rào từ các quốc gia dựng lên để bảo vệ hàng hóa trong nước. Các hàng rào này, đặc biệt là hàng rào tiêu chuẩn xanh ban đầu có thể là rào cản, song về lâu dài chính là giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu bền vững.

Đề cập về giải pháp lâu dài, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ sẽ tập trung hỗ trợ kỹ thuật về chuyển đổi xanh nhằm thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất, kinh doanh bền vững; áp dụng các giải pháp sản xuất sạch hơn và sử dụng hiệu quả tài nguyên, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, khuyến khích sử dụng nguyên vật liệu tái chế, năng lượng tái tạo; đẩy mạnh hỗ trợ áp dụng các công cụ đánh giá vòng đời sản phẩm, kiểm kê phát thải khí nhà kính nhằm đáp ứng các yêu cầu, tiêu chuẩn, quy định xanh của EU.

Còn theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Trung, ngành nông nghiệp tiếp tục tăng cường giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng, siết chặt quản lý hóa chất và kháng sinh trong sản xuất; kiểm soát tại cửa khẩu và nâng cao quy trình kiểm nghiệm hàng hóa trước xuất khẩu. Những biện pháp này không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro mà còn đảm bảo sự bền vững cho ngành xuất khẩu nông sản Việt Nam trước các yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế.

Ánh Ngọc