Rau màu trên chân ruộng lúa giúp nông dân bội thu

Việc trồng lúa 3 vụ truyền thống trong nhiều năm qua đã bộc lộ những hạn chế, đặc biệt là vào mùa khô khi nguồn nước ngọt khan hiếm và tình trạng xâm nhập mặn diễn biến phức tạp.

Lợi nhuận vượt trội và thích ứng biến đổi khí hậu

Lợi nhuận từ cây lúa, dù ổn định, thường không cao bằng các loại cây trồng khác. Đây là động lực chính thúc đẩy nông dân, HTX Cần Thơ chuyển đổi sang trồng các loại rau màu.

Theo ghi nhận từ thực tế, nhiều hộ nông dân đã thu được lợi nhuận vượt trội khi chuyển sang trồng rau màu. Anh Sơn Giang, một nông dân ở ấp Trung Thành, xã Tuân Tức, huyện Thạnh Trị, Sóc Trăng (cũ), cho biết gia đình anh dành một phần đất trồng bắp cải, mang lại lợi nhuận gấp 2-3 lần so với trồng lúa cùng thời vụ.

Trồng rau màu có giá trị kinh tế cao hơn so với trồng lúa.

Tương tự, anh Dương Thanh Quynh ở cùng địa phương, với kinh nghiệm trồng dưa cũng cho biết các vụ mùa trồng loại cây này đều bội thu nhờ giá cả ổn định, thậm chí tăng cao.

Sự chuyển đổi này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế tức thì mà còn giúp nông dân chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Ở huyện Mỹ Xuyên, Sóc Trăng (cũ), sau vụ lúa Đông – Xuân, nhiều nông dân đã chọn trồng dưa hấu thay vì tiếp tục làm lúa vụ 3.

Nguyên nhân là bởi trồng lúa sau Tết có rủi ro cao do xâm nhập mặn và thiếu nước ngọt. Trái lại, dưa hấu dễ chăm sóc, thời gian thu hoạch ngắn và đặc biệt không cần quá nhiều nước ngọt. Chỉ sau hơn 2 tháng, người dân đã thu lợi nhuận 60-70 triệu đồng từ 5 công dưa hấu, một con số ấn tượng so với trồng lúa.

Hiệu quả kinh tế đa chiều

Việc đưa rau màu xuống chân ruộng lúa mang lại nhiều lợi ích kinh tế rõ rệt. Các loại cây màu như dưa hấu, bắp cải, bầu, bí, khổ qua, đậu bắp… có giá trị kinh tế cao hơn lúa. Nông dân có thể thu được lợi nhuận gấp nhiều lần so với trồng lúa trên cùng diện tích.

Hầu hết các loại rau màu đều có chu kỳ sinh trưởng ngắn, cho phép nông dân, HTX thu hoạch nhanh chóng và quay vòng vốn hiệu quả. Điều này đặc biệt có lợi cho các hộ gia đình có ít diện tích đất sản xuất, giúp họ có thu nhập ổn định trước khi bước vào vụ lúa mới.

Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào cây lúa, việc trồng đa dạng các loại rau màu giúp nông dân, HTX phân tán rủi ro về giá cả và sâu bệnh. Nếu một loại cây gặp vấn đề, các loại cây khác vẫn có thể đảm bảo thu nhập.

Việc chuyển đổi cây trồng cũng giúp tận dụng tối đa đất đai và nguồn nước hiện có, đặc biệt là vào mùa khô khi nước ngọt khan hiếm cho trồng lúa.

Giá trị nhiều loại rau màu cao hơn 2-3 lần so với cây lúa.

Như tại HTX Nông nghiệp Tân Lập (Sóc Trăng cũ), việc chuyển sang trồng đu đủ không chỉ khắc phục được tình trạng thiếu nước mà còn giúp trái ngọt hơn và sản lượng cao hơn. Điều này giúp mang lại lợi nhuận cao hơn dự tính ban đầu và cao hơn nhiều so với trồng lúa.

Còn tại HTX Nông nghiệp Thân Thiện (Cần Thơ), nhờ linh hoạt nắm bắt thị trường, các thành viên cũng đã đưa cây đậu nành và đậu bắp xuống trồng dưới chân ruộng lúa. Sản xuất luân canh lúa-bắp và chuyên canh màu trên nền đất lúa giúp thành viên của HTX đạt lợi nhuận cao hơn gấp 2-3 lần so với làm lúa 3 vụ trong năm. Đặc biệt, những diện tích chuyên canh trồng màu tại HTX đã giúp nông dân có lợi nhuận bình quân khoảng 200 triệu đồng/ha.

Vai trò hỗ trợ của địa phương và ngành chuyên môn

Để mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng đạt hiệu quả cao, vai trò của chính quyền địa phương và các ngành chức năng, trong đó có Liên minh HTX là vô cùng quan trọng. Thời gian qua, Liên minh HTX các địa phương đã có những hỗ trợ và khuyến cáo cụ thể giúp nông dân, HTX có thêm điều kiện, thông tin để có vụ màu Đông - Xuân hiệu quả và lợi nhuận.

Đặc biệt, hệ thống thủy lợi nội đồng được đầu tư hoàn chỉnh đã giúp nông dân, HTX chủ động nguồn nước tưới tiêu, một yếu tố then chốt cho sự thành công của vụ rau màu. Nông dân, HTX cũng được khuyến khích áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến, từ khâu chọn giống, làm đất đến sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả theo hướng dẫn chặt chẽ của ngành chuyên môn, nhằm đảm bảo nguồn rau xanh – sạch .

Việc đưa rau màu xuống chân ruộng lúa không chỉ là một giải pháp tình thế mà còn là một hướng đi chiến lược, bền vững cho nông nghiệp ở Cần Thơ, giúp đa dạng hóa cơ cấu cây trồng, nâng cao giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích, đồng thời góp phần vào việc thích ứng với biến đổi khí hậu.

Trong tương lai, để mô hình này phát huy hiệu quả tối đa, các HTX mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp. Trong đó, việc đẩy mạnh nghiên cứu, lai tạo các giống rau màu chịu hạn, chịu mặn tốt hơn, phù hợp với điều kiện khắc nghiệt của địa phương là rất cần thiết. Đồng thời, địa phương tăng cường đầu tư vào hạ tầng thủy lợi, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân, HTX áp dụng công nghệ cao trong sản xuất như tưới tiết kiệm, canh tác thông minh.

Tùng Lâm