Rõ trách nhiệm, rõ cơ chế thực thi tiết kiệm, chống lãng phí

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh:: VPQH

Bổ sung hành vi lãng phí kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ

Sáng 27/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) kỳ vọng việc ban hành Luật Tiết kiệm, chống lãng phí nhằm khắc phục những lỗ hổng thể chế, xử lý nguồn lực phân bổ dàn trải, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu và thúc đẩy văn hóa tiết kiệm trong hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật, đại biểu chỉ rõ, Dự thảo Luật liệt kê 9 nhóm hành vi gây lãng phí nhưng chưa đề cập rõ hành vi không sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ và đề án chuyển đổi số đã được ngân sách nhà nước đầu tư.

Theo đại biểu, thực tiễn cho thấy nhiều đề án số hóa dữ liệu, phần mềm quản lý, kết quả nghiên cứu ứng dụng... trị giá hàng trăm tỷ đồng nhưng chưa được đưa vào vận hành hoặc vận hành cầm chừng, gây lãng phí lớn và kéo dài. Vì vậy, việc bổ sung rõ nhóm hành vi này sẽ làm tăng hiệu lực giám sát, tránh vòng đời đầu tư bị bỏ quên.

Liên quan đến trách nhiệm của người đứng đầu, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng Dự thảo Luật quy định khá đầy đủ, song chưa nêu rõ về hình thức xử lý khi người đứng đầu cố tình phê duyệt các dự án, nhiệm vụ vượt định mức, vượt tiêu chuẩn, vượt chế độ để hợp thức hóa lãng phí. Đây là khe hở lớn nhất hiện nay vì nhiều sai phạm, lãng phí được ngụy trang dưới quyết định hành chính đúng quy trình.

Đại biểu cũng chỉ ra, Dự thảo luật quy định khen thưởng cá nhân, tổ chức có sáng kiến trong tiết kiệm, chống lãng phí nhưng chưa có cơ chế bảo đảm khen thưởng tương xứng nên sẽ xảy ra tình trạng nhiều sáng kiến không được ghi nhận. Vì vậy, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung hình thức khen thưởng bằng tài chính và ưu tiên đánh giá xếp loại quy hoạch, bổ nhiệm đối với tập thể, cá nhân đề xuất sáng kiến, tiết kiệm ngân sách nhà nước với quy mô lớn. Việc khen thưởng tương xứng sẽ tạo động lực mạnh để cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Đại biểu Tô Thị Bích Châu (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) đề nghị Dự thảo Luật cần bổ sung quy định Chính phủ định kỳ báo cáo với Quốc hội và công khai kết quả tiết kiệm, chống lãng phí hằng năm; quy định rõ việc Chính phủ ban hành các chỉ tiêu, định mức tiết kiệm cụ thể theo ngành, lĩnh vực và tổ chức kiểm tra thực hiện. Đồng thời, cần bổ sung nguyên tắc tiết kiệm phải đi đôi với hiệu quả, đảm bảo chất lượng và tính bền vững, ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý và giám sát thực hành tiết kiệm, chống lãng phí để phù hợp với chủ trương chuyển đổi số của Đảng và Nhà nước.

Công khai đầy đủ, minh bạch việc tiết kiệm, chống lãng phí

Về xử lý thông tin phát hiện lãng phí, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng chỉ rõ, Dự thảo Luật quy định trách nhiệm của người đứng đầu khi nhận được thông tin lãng phí nhưng chưa có thời hạn bắt buộc để xử lý. Để bảo đảm trách nhiệm giải trình và ngăn chặn tình trạng trì hoãn, né tránh, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung nguyên tắc phải xử lý thông tin phát hiện lãng phí trong thời hạn cụ thể và công khai kết quả xử lý. “Khi không có mốc thời gian bắt buộc tính cưỡng chế của Luật giảm mạnh, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào nỗ lực phòng, chống lãng phí mà chúng ta đang triển khai thực hiện khi chưa ban hành Luật” - đại biểu nói.

Đại biểu Tô Văn Tám phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Trong khi đó, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn Quảng Ngãi) đề xuất cần bổ sung thêm quy định cấm hành vi của những người thực hiện việc đấu tranh chống lãng phí sai sự thật hay bịa đặt các thông tin về lãng phí, thậm chí thổi phồng thông tin về lãng phí hay hành vi xúi giục, kích động, ép buộc người khác cung cấp thông tin chống lãng phí…

Đồng tình quan điểm trên, đại biểu Tô Thị Bích Châu cũng đề xuất thêm: Dự thảo cần bổ sung quy định về cơ quan đầu mối tiếp nhận, xử lý thông tin và cơ chế ẩn danh cũng như là trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc phản hồi kết quả xử lý thông tin. Ngoài ra, cần làm rõ khái niệm người đấu tranh chống lãng phí để đảm bảo thống nhất trong áp dụng.

Liên quan đến nội dung, hình thức công khai tiết kiệm, chống lãng phí, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - cho rằng, Dự thảo Luật quy định công khai các nội dung về tiết kiệm, chống lãng phí nhưng chưa yêu cầu công khai dự toán thực chi, mức tiết kiệm theo từng lĩnh vực và theo từng cơ quan.

Thực tế nhiều báo cáo hiện nay chỉ nêu tiết kiệm được bao nhiêu trong khi không nêu rõ nguồn gốc tiết kiệm, lĩnh vực tiết kiệm, phần tiết kiệm chủ động hay bị động.

“Cần xem xét, làm rõ cơ chế công khai địa chỉ của sự lãng phí, bổ sung yêu cầu công khai dự toán thực chi phần tiết kiệm, phần vượt định mức, trách nhiệm tổ chức, cá nhân có liên quan vì chỉ khi công khai đầy đủ, minh bạch, có đối tượng, có số liệu cụ thể thì mới tạo áp lực cải thiện chất lượng điều hành và tăng cường giám sát của nhân dân và cơ quan dân cử” - đại biểu nêu quan điểm.

Đại biểu Tô Thị Bích Châu cũng đề nghị cần có quy định về thời hạn và hình thức công khai bắt buộc trên các cổng thông tin điện tử của cơ quan nhà nước, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu. Bên cạnh đó việc công khai cần chuẩn hóa về biểu mẫu định kỳ và phải tiếp cận đối với người dân đảm bảo quyền giám sát của xã hội, hạn chế tình trạng công khai chỉ mang tính hình thức.

Các đại biểu cũng kiến nghị hoàn thiện quy định về thanh tra tiết kiệm, chống lãng phí theo hướng giao Chính phủ quy định tiêu chí đánh giá rủi ro và thiết lập cơ chế thanh tra lãng phí theo trọng tâm, trọng điểm gắn với quy mô ngân sách đầu tư công và tài sản công; làm rõ cơ chế, trách nhiệm giám sát về tiết kiệm, chống lãng phí thì của cơ quan dân cử và Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể.

Dự thảo Luật sẽ được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 này.

Đ. KHOA